چه عواملی باعث آب آوردن زانو می‌شود؟
آب آوردن زانو معمولاً وقتی اتفاق می‌افتد که مایع اضافی در داخل کپسول جمع می‌شود و در اثر یکی از دو عامل زیر ایجاد می‌شود:
- خونریزی در مفصل: این عارضه به طور طبیعی در اثر آسیب‌دیدگی ایجاد شده و بعد از این اتفاق ورم زانو به سرعت (در عرض چند دقیقه) ایجاد می‌شود. تورم می‌تواند شدید باشد و باعث شود زانو بسیار سفت شود.
- تجمع مایعات سینوویال: افیوژن مفصل زانو یا آب آوردن زانو. این نوع از ورم زانو به تدریج ایجاد شده و ممکن است از بین برود و دوباره عود کند، و در میزان شدت متفاوت است.
تورم سریع زانو بعد از آسیب‌دیدگی
ورم زانو که بلافاصله پس از آسیب‌دیدگی اتفاق می‌افتد (در عرض چند دقیقه) معمولاً به دلیل خونریزی و در جایی که خون در مفصل جمع می‌شود ایجاد می‌شود. اساساً آنچه اتفاق می‌افتد این است که ساختاری در زانو آسیب دیده و خونریزی می‌کند و باعث ایجاد فشار در مفصل می‌شود. ورم زانو بعد از آسیب‌دیدگی به طور معمول قابل مشاهده است و زانو باد کرده و بالا می‌آید. این عارضه احساس تنش و درد بسیار زیادی خواهد داشت و غالباً با کبودی همراه است ، اگرچه ممکن است بروز کبودی مدت زمان زیادی طول بکشد.
سه آسیب اصلی وجود دارد که باعث ورم زانو در اثر خونریزی می‌شود:
- پارگی رباط: ورم زانو ممکن است در اثر پارگی رباط زانو (پاره شدن کامل رباط) رخ دهد. این شایع‌ترین دلیل ورم زانو است و معمولاً رباط صلیبی قدامی را درگیر می‌کند. علائم دیگر پارگی رباط شامل بی‌ثباتی و درد زانو است.
- پارگی مینیسک: پارگی در لبه بیرونی غضروف که زانو را پوشش داده می‌تواند باعث آب آوردن زانو شود. علائم آن شامل قفل شدن (گیر کردن زانو) و درد هنگام بالا یا پایین رفتن از پله‌ها و هنگام چمباتمه زدن است
- شکستگی استخوان: شکستگی در یکی از استخوان‌های زانو مانند شکستگی پاتلا می‌تواند یکی از دلایل ورم پشت زانو شود. در بیشتر موارد، اگر استخوانی شکسته باشد، مشخص خواهد بود.
ورم زانو اگر ناشی از خونریزی باشد نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
آب آوردن زانو بعد از آسیب‌دیدگی با تاخیر
اگر تورم زانو از چند ساعت تا چند روز پس از آسیب‌دیدگی ایجاد شود، به احتمال زیاد به دلیل افزایش مایع سینوویال در مفصل زانو است که به آن افیوژن زانو می‌گویند. این اتفاق زمانی می‌افتد که چیزی در داخل زانو آسیب دیده و باعث تحریک و در نتیجه افزایش مایعات سینوویال شود. میزان تورم متفاوت است اما معمولا به اندازه خونریزی نیست و در زانوی متورم معمولاً کشیدگی و ناراحتی احساس نمی‌شود.
شایع‌ترین علل افیوژن مفصل زانو عبارتند از:
- پارگی مینیسک زانو: پارگی در قسمت خارجی غضروف که مفصل را می‌پوشاند (قسمت داخلی مینیسک ذخیره خون کمی دارد بنابراین در صورت آسیب دیدن خونریزی زیادی صورت نمی‌گیرد)
- رگ به رگ شدن زانو: وقتی که یکی از رباط‌های زانو بیش از اندازه کشیده شود، به چند فیبر آسیب می‌رسد، اما رباط دست نخورده باقی می‌ماند.
میزان تورم زانو ممکن است روز به روز متفاوت باشد و ممکن است فرد احساس کند که تورم کم و زیاد می‌شود زیرا جراحت در حال بهبود است. معمولاً 6 تا 12 هفته طول می‌کشد تا بافت‌های نرم بهبود یابند، اما صدمات غضروف ممکن است زمان بیشتری طول بکشد، زیرا غضروف خون بسیار کمی دارد.
ورم تدریجی زانو بدون آسیب‌دیدگی
ورم زانو اگر به تدریج ایجاد شود معمولاً نشانه‌ای از وجود یک مشکل در زانو است و به آسیب‌دیدگی مربوط نمی‌شود. مایع روی زانو تمایل دارد که کم و زیاد شود و از نظر مقدار نیز متفاوت است. در این موارد معمولاً تورم به صورت ملایم تا متوسط ایجاد می‌شود.
آرتروز شایع‌ترین علت تورم تدریجی زانو است که اغلب به آن آب آوردن زانو گفته می‌شود. آرتروز سایش و پارگی غضروف و استخوان است و باعث می‌شود که بدن مایعات اضافی در زانو تولید کند که این مقدار در نوسان است. علائم دیگر آرتروز زانو سفتی و کریپتوس (مفصل صدادار) است.
گاهی اوقات اگر از پای خود بیش از اندازه کار بکشید، یا زانوی شما زخم شده یا پیچ خورده باشد، مفصل زانو تحریک شده و با تولید مایعات بیشتر برای تلاش و محافظت و بهبود خود پاسخ می‌دهد، از این رو اصطلاح آب آوردن زانو را برای این مشکل استفاده می‌کنند.
تورم سریع زانو بدون مصدومیت
گاهی اوقات، ورم زانو به سرعت و بدون آسیب‌دیدگی ایجاد می‌شود. شایع‌ترین علل این مورد از ورم زانو عبارتند از:
- عفونت: عفونت میزان مایعات تولید شده در مفصل را افزایش می‌دهد که منجر به ورم زانو می‌شود. عفونت زانو معمولاً بعد از عمل یا برش عمیق ایجاد می‌شود، اما بعضی اوقات عفونت موجود در بدن شما می‌تواند به مفاصل شما نیز سرایت کند.
مبارزه با عفونت در مفصل برای بدن بسیار دشوار است و گاهی اوقات نیاز است برای از بین بردن عفونت از جراحی استفاده شود.
- نقرس زانو: مقدار زیاد اسید اوریک (که به عنوان بخشی از فرآیند هضم تولید می‌شود) باعث ایجاد بلورهای تیز و سوزنی مانند کریستال در مفاصل شما شده که منجر به التهاب و آب آوردن زانو می‌شود.
نقرس معمولاً با دارو و رژیم غذایی مناسب درمان می‌شود. درباره دلایل، علائم و گزینه‌های درمانی در بخش نقرس زانو بیشتر بدانید.
سایر علل ورم زانو
ورم زانو معمولاً در داخل مفصل زانو باقی می‌ماند زیرا کپسول مفصل مانند مانع عمل می‌کند و مانع از خروج مایعات می‌شود. با این حال، ورم زانو ممکن است در خارج از کپسول مفصل نیز رخ دهد که به آن تورم خارج مفصلی می‌گویند. متداول‌ترین انواع تورم در خارج از کپسول مفصل عبارتند از:
- بورسیت: بورس‌ها کیسه‌های پر از مایعات هستند که برای کاهش اصطکاک بین استخوان‌ها و بافت‌های نرم قرار گرفته است. اگر اصطکاک زیادی روی آن‌ها ایجاد شود، دچار التهاب می‌شوند. در این نوع ورم زانو، شما با کیسه‌های متورم روبه‌رو هستید نه یک ورم کلی در زانو.
تورم جلوی کشکک زانو که معمولاً ناشی از بورسیت پیش پاتلار ((Housemaids زانو است. ورم پشت زانو که اغلب مانند یک پرتقال است، معمولاً ناشی از بورسیت پوپلیتوال با نام مستعار کیست بکر می‌باشد. تورم در قسمت داخلی زانو ممکن است ناشی از بورسیت پس آنسرین باشد.
- هماتوم: ترومای غیرنافذ (بلانت) به بافت نرم اطراف زانو می‌تواند باعث خونریزی شود. خون در اطراف عضلات جمع شده و می‌تواند در توده سفتی جمع شود. اگر فقط مقدار کمی خونریزی وجود داشته باشد، معمولاً گفته می شود که یک کوفتگی یا کبودی وجود دارد.
علل نادر ورم زانو:
- دررفتگی کشکک زانو: معمولاً پاتلا در شیار جلوی زانو می‌لغزد اما یک صدمه یا ضربه قوی می‌تواند آن را به سمت بیرون سوق دهد و در نتیجه بدشکل و متورم شود.
- تاندونیت پاتلا: تحریک تاندون پاتلا می‌تواند منجر به تورم خفیف در قسمت جلوی زانو شود.
- تومور: انواع مختلفی از تومور وجود دارد که می‌تواند باعث تورم زانو شود. این تومورها اغلب با خستگی، کاهش وزن و احساس عمومی ناخوشی همراه هستند.
- DVT: ترومبوز ورید عمقی، لخته خون در یکی از رگ‌های عمیق است که بیشتر در ساق یا ران پا شایع است و معمولاً دردناک، گرم و قرمز هستند و بعد از استراحت طولانی در رختخواب، جراحی یا مسافرت‌های هوایی افزایش می‌یابند. ترومبوز ورید عمقی یک عارضه اورژانسی است، بنابراین اگر گمان می‌کنید که دچار این مشکل شده‌اید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- خونریزی خود به خود: خونریزی ناگهانی مفصل در افرادی اتفاق می‌افتد که مشکل لخته شدن خون دارد یا از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کند مثل وارفارین.
درمان ورم زانو
موثرترین درمان ورم زانو به علت آن بستگی دارد، اما متداول‌ترین راه‌های کاهش تورم عبارتند از:
- یخ: یخ می‌تواند برای کند کردن جریان خون و در نتیجه کاهش تورم و درد مورد استفاده قرار گیرد. استفاده صحیح از آن بسیار مهم است، در غیر این صورت می‌تواند اوضاع را بدتر کند.
- فشرده سازی: از بریس‌های زانو می‌توان برای فشرده‌سازی زانو استفاده کرد. این کار به کاهش تورم زانو کمک می‌کند.
- دارو: داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی به عنوان مثال ایبوپروفن ممکن است برای کاهش ورم زانو تجویز شود.
- آسپیراسیون: ورم زانوی شما می‌تواند توسط پزشک با سوزن تخلیه شود، اما گاهی اوقات ورم زانو دوباره برمی‌گردد.
- تزریق کورتیزون: کورتیزون یک هورمون استروئیدی است که سیستم ایمنی بدن را سرکوب کرده و التهاب و درد را کاهش می‌دهد. (به نقل از کلینیک ستون فقرات)
- ارتفاع: بالا نگه داشتن پا که در حالت ایده‌آل قرار دادن زانو بالاتر از سطح قلب است، می‌تواند به معالجه ورم زانو کمک کند زیرا نیروی گرانش زمین مایعات را از زانو دور می‌کند.
- استراحت: کاهش سطح فعالیت کمک می‌کند تا فشار کم‌تری به زانوهای شما وارد شود و تورم کاهش یابد، در غیر این صورت ممکن است فشار زیادی به زانو وارد شده و تحریک شود.
