جراحی دیسک کمر به روش لامینکتومی و دیسککتومی

خبرنامه دانشجویان ایران: دیسک کمر از مهمترین علل کمردرد در رده­های سنی مختلف است که منجر به احساس درد شدید در کمر شده و از جنبه­های مختلف زندگی را تحت تاثیر قرار می­دهد. برای دیسک کمر و کاهش علائم آن روش­های درمان جراحی و غیر جراحی ممکن است تجویز شود.

اگر مشکلی مانند فتق دیسک کمر دارید که به روش فیزیکی قابل اصلاح است و از درمان‌های کم‎تهاجمی‌تر نتیجۀ رضایت‌بخشی نگرفته‌اید، بهتر است امکان انجام جراحی  را نیز بررسی کنید.

روش­های جراحی دیسک کمر

جراحی دیسک کمر به روش لامینوتومی و لامینکتومی

جراحی دیسک کمر به روش لامینوتومی و لامینکتومی عموماً برای رفع علائم دیسک کمر شامل درد و بی‌حسی یا ضعفی انجام می‌شود که در پایین پا یا بازو منتشر می‌شود. چنانچه درمان‌های غیرجراحی علائم دیسک کمر را تسکین ندهد یا اگر بی‌حسی یا ضعف عضلانی ایستادن یا راه رفتن را دشوار کند، یکی از این دو عمل جراحی را پیشنهاد می‌دهد.

جراحی دیسک کمر به روش لامینوتومی و لامینکتومی در واقع عمل‌هایی هستند که به منظور رفع فشار بر روی ستون فقرات انجام می‌شوند. جراح  بخشی از استخوان به نام لامینا یا تیغه را برمی‌دارد تا فشار از روی عصب‌های ستون فقرات برداشته شود.

• در عمل لامینوتومی فقط بخشی از لامینا برداشته می‌شود تا دهانه بزرگتر شود.
• در عمل لامینکتومی تمام لامینا برداشته می‌شود. (برگرفته از سایت ستون فقرات دکتر فرخانی)

مراحل انجام جراحی دیسک کمر به روش لامینوتومی یا لامینکتومی
جراحی دیسک کمر به روش لامینوتومی یا لامینکتومی را می‌توان به صورت جراحی باز یا به روش بسته و با حداقل تهاجم انجام داد؛ جراح یک برش بزرگ را در روش باز ایجاد می‌کند تا به ستون فقرات دسترسی پیدا کند، برش جراحی بسته کوچکتر است و جراح به جای آن که عضلات را ببرد، آنها را با ملایمت از هم جدا می‌کند.

بیمار در طول عمل باید روی شکم بخوابد.

• دسترسی پیدا کردن به ستون فقرات: جراح ابتدا برش کوچکی را ایجاد می‌کند، سپس عضله را از راه این برش به آرامی و به تدریج کنار می‌زند و رترکتور لوله‌ای را وارد می‌کند تا "تونلی" را ایجاد کند و جراحی کم‌تهاجمی را از طریق این راه انجام دهد.
• لامینوتومی/ لامینکتومی: جراح بخشی از لامینا را کنار می‌زند تا رباط زرد (فلاوم) مشخص شود ـ رباط زرد رباطی است که ستون فقرات را نگه می‌دارد. سپس جراح دهانه‌ای را در رباط زرد ایجاد می‌کند تا از طریق آن به کانال نخاعی دسترسی پیدا کند. به این ترتیب عصب تحت فشار و همچنین کودا اکوینای متصل به آن مشخص می‌شود ـ کودا اکوینا یا دم اسب به دسته‌ای از فیبرهای عصبی در انتهای نخاع گفته می‌شود. در این مرحله علت تحت فشار قرار گرفتن عصب، برآمدگی، پارگی یا فتق دیسک یا احتمالاً خار استخوانی مشخص می‌شود. اکنون جراح دسترسی لازم را پیدا می‌کند و می‌تواند جراحی دیسککتومی (برداشتن دیسک یا خار استخوانی) یا فیوژن ستون فقرات را در صورت لزوم انجام دهد.

در پایان جراح زخم را می‌بندد؛ اگر عمل به روش بسته و کم‌تهاجمی انجام شده باشد، معمولاً جای زخم کوچکی باقی می‌ماند.

دوران بهبود بعد از جراحی
انجام عمل به روش کم‌تهاجمی به بسیاری از بیماران اجازه می‌دهد تا همان روز عمل مرخص شوند؛ بااین حال برخی بیماران باید مدت بیشتری بستری شوند. بسیاری از بیماران بلافاصله بعد از عمل متوجه رفع تعدادی از علائم یا تمام آنها می‌شوند؛ علائم باقیمانده نیز به تدریج بهبود می‌یابد.  

جراحی دیسک کمر به روش دیسککتومی
جراح در عمل جراحی دیسک کمر به روش دیسککتومی، دیسک برجسته‌ای را برمی‌دارد که باعث کمردرد و یا پا درد، بی‌حسی یا ضعف عضلات می‌شود.

چنانچه درمان‌های غیرجراحی علائم را بهبود ندهد، بیمار دچار پادردی باشد که فعالیت‌های معمول روزمره‌اش را مختل کرده باشد یا از ضعف یا بی‌حسی پا یا پایین پا ناراحت باشد، متخصص عمل جراحی را پیشنهاد می‌دهد.

مراحل انجام جراحی دیسک کمر به روش دیسککتومی
به نقل از دکتر فرخانی متخصص جراحی بسته دیسک کمر جراحی دیسککتومی نیز مانند لامینوتومی و لامینکتومی به هر دو روش باز و کم‌تهاجمی قابل انجام است. پزشک بهترین روش را برای درمان مشکل ستون فقرات تعیین می‌کند. بیمار در طول عمل باید روی شکم بخوابد.

• مشخص کردن ریشه عصب: در روش کم‌تهاجمی، جراح ابتدا برش کوچکی را ایجاد می‌کند، عضلات ستون فقرات را کنار می‌زند و رترکتور لوله‌ای را وارد بدن می‌کند تا تونلی را ایجاد کند و جراحی را از طریق آن انجام دهد. جراح با استفاده از میکروسکوپ یا آندوسکوپ از داخل لوله ستون فقرات را می‌بیند و بخشی از لامینا را از راه رترکتور برمی‌دارد تا ناحیۀ تحت فشار نخاع یا ریشه‌های عصبی مشخص شود.
• رفع فشار: جراح دیسک را زیر ریشه عصب می‌بیند و با برداشتن منبع فشار که می‌تواند فتق دیسک، خار استخوانی یا تومور باشد، فشار روی عصب را از بین می‌برد. ممکن است برای پایدار کردن ستون فقرات لازم باشد که ایمپلنت در ستون فقرات کار گذاشته شود. جراح برش کوچک ایجاد شده را می‌بندد که معمولاً فقط جای زخم بسیار کوچکی را باقی می‌گذارد. این جراحی را می‌توان به روش میکرودیسککتومی با استفاده از میکروسکوپ جراحی و تکنیک‌های ریزجراحی انجام داد. میکرودیسککتومی از طریق ایجاد یک برش بسیار کوچک انجام می‌شود و جراح فقط بخش پاره شده دیسک را برمی‌دارد که یک یا چند عدد از ریشه‌های عصبی ستون فقرات را تحت فشار قرار داده است.

دوران بهبود بعد از جراحی
چون جراحی دیسک کمر به روش دیسککتومی عملی با حداقل تهاجم است، بسیاری از بیماران همان روز جراحی مرخص می‌شوند، البته برخی بیماران باید مدت طولانی‌تری بستری شوند. بسیاری از بیماران بلافاصله بعد از عمل متوجه بهبود یافتن تعدادی از علائم یا حتی تمام علائم می‌شوند؛ علائم باقیمانده نیز به تدریج رفع می‌شود.

پزشک دارو برای تسکین درد و ناراحتی بعد از ترخیص تجویز می‌کند. اگر بعد از عمل دچار درد شدیدی شدید که با مصرف مسکن نیز آرام نشد، حتماً موضوع را به پزشک معالجتان اطلاع بدهید. تب، ترشح زخم یا افزایش بی‌حسی یا ضعف نیز باید گزارش داده شود.  

فیوژن ستون فقرات
جراح در عمل فیوژن ستون فقرات (خشک کردن مهره‌ها) دو یا چند مهره را به هم جوش می‌دهد تا یک واحد ثابت ایجاد شود. عمل فیوژن به این منظور انجام می‌شود که حرکت معمول بین مهره‌ها از بین برود و در نتیجه دردی که در اثر حرکت‌هایی مانند خم شدن، بلند کردن اشیاء یا چرخیدن ایجاد یا تشدید می‌شود، از بین برود. هدف دیگر عمل فیوژن این است که ستون فقرات آسیب دیده در اثر عفونت یا تومور پایدار شود.  

یکی از موارد درمانی این روش، درمان دیسک کمر است.