به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دانشجویان قرارگاه جهادی دانشگاه امام صادق (ع) درپی تعطیلی کسب و کارها و لطمه اقتصادی که به مردم و دولت وارد شده است، برای کنترل این معضل اقتصادی در اقدامی با عنوان «به فکر باشیم» به گفتگو و مصاحبه اینستاگرامی با کارشناسان اقتصادی پرداختند.
موضوع گفتگوی لایو اینستاگرامی دوم با دکتر «حمیدرضا مقصودی»، کارشناس مسائل اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشگاه قم درباره سیاست‌های ایمن‌سازی اقتصاد و عدم تعطیلی کسب و کارهای اقتصادی است.
متن صحبت‌های دکتر مقصودی از اعضای هیئت علمی دانشگاه قم به شرح ذیل است:
من یک مقدمه ای عرض کنم یک ماهی هست که این ماجرای کرونا مطرح شده است من یک نگاهی به شاخص های جهانی در حوزه بازار سرمایه بازار انرژی داشتم. خیلی جالب بود که تاریخ 29 بهمن ماه خاطرتان هست که اعلام شد که کرونا وارد ایران شده است خیلی عجیب است که شاخص های بازار سرمایه دقیقا از همان روز سقوط شان شروع می شود مثلا شاخص داو جونز که سهام کشور های عمده آمریکایی هست که در بورس نیویورک مبنای سنجش ارزش سهام هست از آن روز تا امروز نوزده درصد افت ارزش پیدا کرده است یعنی ارزش این شاخص تقریبا برگشته است به حالت چهار سال پیش خود و شاخص استن پی همینطور دقیقا نوزده درصد افت کرده است فاینشنال تایم یک شاخصی دارد به عنوان ftsd که این شاخص را هم من مرور می کردم. شاخص سهام عمده بازار لندن هست که این شاخص هم در این مدت ۲۳ درصد کاهش پیدا کرده است از همه اینها مهم تر از همین تاریخ ۲۳ بهمن تا به امروز قیمت انرژی یک کاهش بسیار عمده ای پیدا کرده است قیمت نفت روز 29 بهمن حدود 60 دلار بوده است الان که داریم صحبت می کنیم سبد اپک ۳۳ دلار است سبد های دیگر مثلا WTI از سبد ما هم قیمت آن پایین تر است این ها حکایت از یک اتفاق می کند اتفاقی که من بعد از جنگ جهانی دوم مشابه آن را ندیدم به این شدت ما بحران هایی را داشتیم در حوزه ی اقتصاد در جنگ جهانی دوم و بعد از آن بحران هایی را که در نیمه دوم قرن بیستم داشتیم علی الخصوص بحران حدف پشتوانه طلایی دلار که نیکسون رقم زد و بحران نفتی دهه 1990 ولی هیچ کدام شبیه این نیست ما البته بحران 2008 آمریکا را داشتیم که دومینو وار کشور های اروپایی را تحت شعاع خود قرار داد و ضربه زد ولی این ماجرا خیلی برای من عجیب است یعنی روند افت شاخص روند افت قیمت ها یعنی اولین باری است که همه جهان به یک باره دارد تعطیل می شود یعنی ما در هیچ کدام از بازه زمانی حتی در دوره ی جنگ جهانی دوم نداشتیم جهان تعطیل بشود این اتفاق ویژه است و به نظر می آید که خیلی جدی تر از این است که الان به آن می پردازیم
بحثی که من بنا است عرض کنم حکمرانی اقتصادی کشور است طبیعتا من وقتی می خواهم به این مسئله بپردازم کمی جدی تر باید به این مسئله نگاه کنم و از منظر یک اقتصاددان نگاه کنم یک گله ای دارم از مجموعه های مدیریتی رسانه ای کشور که به شدت به وجوه پزشکی کرونا متمرکز هستند از این جهت که توجه کنند به سلامتی مردم خوب است و لازم هم هست ولی آنقدر این توجه زیاد شده است که ذهن سیاست گزاران و ذهن مردم ما از وجوه اقتصادی کرونا منحرف شده است به عبارتی ما سیاست تعطیل سازی را به جای سیاست ایمن سازی در پش گرفتیم در حالی که بعضی کشور ها هستند که رفتند سراغ ایمن سازی و این تعطیل سازی کشور الان سه هفته طول کشیده است من خاطرم هست وقتی که می گفتیم با تعطیل کردن اقتصاد مخالف هستیم عده ای می گفتند یک هفته دو هفته این ماجرا طول می کشد من شاهدم این بود که سه ماه قبل از آن ماجرای چین شروع شده بود و هنوز تمام نشده است این ماجرا که شروع شده است احتمالا سه چهار ماه طول می کشد و اقتصاد ما کشش این را ندارد که سه چهار ماه این فرآیند فعلی را دنبال کنیم لذا باید بریم سراغ سیاست های ایمن سازی بجای تعطیل کردن اقتصاد و امیدوارم که بعد از نوروز هم متخصصین ما تلاش کنند این سیاست ها را بیابند هم سیاست گذاران ما به این مسئله اندکی توجه داشته باشند مسئله اقتصادی کرونا خیلی مهم است من یک شاهد برای شما بیاورم همین استراتژیست های امریکایی وقتی می خواهند امریکا را معرفی کنند شرایط امروز آمریکا را خیلی شبیه شرایط نیکسون می دانند و ترامپ را تالی تلو و جانشین نیکسون می دانند نیکسون چه کسی بود؟ فردی بود که در نیمه دوم قرن بیستم قماری در اقتصاد انجام داد که برای چهل پنجاه سال یک تنفس مصنوعی جدی داد به اقتصاد آمریکا زمانی که برتون وود را شکست و طلا را از پشتوانه ی دلار حذف کرد و گفت ما تعهدی نداریم که به پشتوانه ی دلاری که در سراسر دنیا منتشر شده است طلا به کشور ها بدهیم بعضی کشور ها هم که شاکی شدند نیکسون به آنها گفت بروید هر جا در دنیا می خواهید مبادله کنید دلار با آن کالا بخرید...
ما منتظر همچین قمار جدی در اقتصاد آمریکا بودیم اقتصاد آمریکا نزدیک بیست تلریون دلار بدهی دارد یعنی اینکه دلاری که منشتر کرده اوراقی که منتشر کرده است در خارج از آمریکا دارد مبادله می شود این بدهی را من سال ها است که منتظر هستم که جبران کند چطور می تواند جبران کند با خرید سرمایه از خارج کشور و با فروش جدی تولیدات خود یعنی باید به تعادل برساند این حجم بدهی خودش بهترین راهکاری است که آمریکا می تواند داشته باشد در دنیای امروز دیگر جنگ به آن معنا نیست آمریکا باید کار دیگری را رقم بزند باید کاری کند ارزش سرمایه ها در سراسر دنیا کاهش پیدا کند و به نظر می آید این سیاست کرونا ممکن است یک بیماری باشد که هست من هیچ اشکالی به این دارم ممکن وجوه جنگ بیولوژیک هم داشته باشد ولی وجوه جدی جنگ اقتصادی هم دارد اما من هنوز ندیدم برای مثال وزیر اقتصاد را تقریبا از شروع کرونا تا الان من در اخبار ندیدم و وزیر صنعت و معدن حضور بسیار کمرنگی درفضای رسانه ای دارد و صرفا و صرفا وزیر بهداشت با نگاه پزشکی البته ایشان داروساز است که احاطه ی جدی بر فضای رسانه ای کشور پیدا کرده است و این باعث شده است که وجوه اقتصادی مسئله دیده نشود.
ما خیلی تلاش کردیم این را منتقل کنیم که اقتصادی که الان داریم در آن قرار میگریم الان اگر کالایی که دارد وارد ایران می شود ثبت سفارش هایی است که قبلا انجام شده است یعنی ثبت سفارش های امروزی نیست الان دارد وارد می شود این ماجرایی که الان دارد رخ می دهد تعطیلی نظام واردات ما حتی نظام صادرات ما این سه چهار ماه دیگر خودش را نشان می دهد و آن موقع هست که من خیلی نگران بازیابی جدی و واقعی اقتصاد هستم لذا من به نظرم می آید که یک وجه از حکمرانی اقتصاد کشور در شرایط کرونا این وجه توجه به کسب و کار ها است که بسیار هم مهم است من هم نکاتی دارم و اگر فرصت شد عرض می کنم اما وجه مهم تر آن وجه اقتصاد بین الملل است بحرانی جهانی که دارد رخ می دهد چه تبعاتی برای اقتصاد ایران خواهد داشت و ما چطور می توانیم این تبعات را کاهش بدهیم یا حتی استفاده کنیم برای جهش اقتصادی این نیاز به این است که اتاق های فکر اقتصادی کار کنند اما بعضی از ایده ها را دارم عرض می کنم ببینید چین چطور از همین بحران ماهی گرفت من قائل به این نیستم که چین بحران را به وجود آورد اما قائل به این هستم که با هوشمندی تمام چین تلاش کرد حجم سرمایه خودش را افزایش بدهد حجم دارایی خودش را افزایش بدهد با کاهش ارزشی که در سبد نظامات تولیدی خارجی در چین اتفاق افتاده بود از این فضا سعی کرد بهره ببرد ما چطور می توانیم از این فضا اولا متضرر نشویم ثانیا شکست بدهیم؟ نکته ی دیگر هم دارم علی الخصوص در حوزه انرژی.
عربستان سعودی این چند وقت تهدید کرده است که حجم تولید نفت خود را افزایش می دهد و صرفا تهدید عربستان سعودی وجود داشته است و البته تهدید روسیه مبنی بر عدم کاهش عرضه نفت. اقتصاددان مشهور همه دارند می گویند که این دو عامل باعث شده است که قیمت نفت حدود 30 ـ40 دلار کاهش پیدا کند من سوال می پرسم که اگر صرفا تهدید این دو کشور می تواند اینقدر روی سبد انرژی اثر بگذارد ما به عنوان بزرگترین دارنده ی انرژی دنیا چرا از ظرفیت اقتصاد سیاسی خودمان استفاده نمی کنیم برای برگرداندن قیمت یعنی آقای زنگنه را در روزهای اخیر مشاهده فرمودید جایی فقط در مصاحبه اجلاس اوپک شاید مثلا کمتر از ده ثانیه فقط همین آقای زنگنه به عنوان سکان دار انرژی ایران در قیمت گذاری الان دارد چه کند؟ آقای ظریف من صرفا دیدم یک صحبت تلفنی با وزیر خارجه صربستان داشته است که آنها گفتند ما حاضریم ماسک و... به شما بدهیم آقای ظریف به عنوان سکان دار حوزه ی سیاسی کشور ما در مذاکرات اقتصادی در چنین شرایطی که همه مرزهای اقتصادی ما را بستند در چه حالی هست من این سوال جدی دارم وزیر اقتصاد ما در حال چه فعالیتی هست برای برون رفت از بحران در سطح بین الملل البته من در یکی از دو روز اخیر دیدم خیلی تشکر می کنم بعضی از مسئولین ما مثل آقای همتی و آقای نوبخت را دیدم که تلاش هایی را برای جبران برخی از شکست ها انجام دادند البته ما می دانیم که در بحران بین الملل این خیلی عمیق تر و جدی تر هست در چنین فضایی ما چه باید بکنیم.
من یکی دو آمار به شما می دهم: ما رشد اقتصادی مان با نفت منفی 8 درصد بوده است بدون نفت حدود صفر بوده است تا قبل از این بحران کرونا در چنین شرایطی وقتی منفی 7 درصد رشد اقتصادی ما است رشد منفی ۷ درصدی یعنی نزدیک به یک میلیون بیکاری حالا شما فرض کنید این رشد منفی 7 درصدی ما چه شرایطی خواهد داشت در شرایط فعلی. در این شرایط ما تقریبا صادرات غیر نفتی ما هم در یک ماه اخیر صفر شد ما نزدیک 50 میلیارد دلار صادرات نفتی داشتیم و 50میلیارد دلار صادرات غیر نفتی وقتی این هم صفر بشود یعنی تولید ما به ازا آن 50 میلیارد دلار صفر می شود این 50 میلیارد دلار یا باید مردم خودمان مصرف کنند که ما شرایط مصرفی این را نداشتیم که صادر می کردیم وگرنه اصولا عادت ما ایرانی ها بر این نیست که وقتی تولیدی را مصرف می کنیم صادر کنیم یا این 50 میلیارد دلار می خواهد متوقف بشود اقتصاد ما نهایتا اندازه آن 500میلیارد دلار است یعنی 10درصد از اقتصاد ما هم از اینجا می خواهد افت کند من پیش بینی ام این است که ظرف دو سه ماه آینده با یک رشد اقتصادی منفی 20 تا 25 درصد مواجه بشویم یک چنین رشد اقتصادی یعنی یک چهارم اندازه کشور ما می خواهد کم بشود برای این چه تدبیری داریم
من گفتم همه ی افت شاخص های اقتصادی از روزی رخ داد که آقای جهان پور اعلام کرده اند که در ایران کرونا آمده است من به این خیلی مشکوک هستم به این نحوه ی اعلام خیلی مشکوک هستم به تاثیر آن روی شاخص ها. نکاتی دارم نسبت یه این ماجرایی که رخ داده است توسط آقایان و به نظرم باید خیلی جدی تر بررسی شود ما در اقتصاد می گوییم این انتظارات است که همه متغیر ها را رقم می زند علی الخصوص در نگاه های اخیر اقتصادی چطور انتظارات رها در درست چند پزشک هستند در کشور ما و انتظارات اقتصادی دنیا نسبت به کشور ما اینها چند واحد خرد و کلان بین الملل گذرانده اند؟ که همه مقدرات کشور را دارند رقم می زنند من خواهشم از روز اول این بوده است بارها نوشتم آن هم این است که اینها باید سکان بحران کرونا را به دست مجموعه ای متشکل از اعم از پزشکان، اقتصاددان ها، سیاستمداران، مسئولین امنیتی کشور و مسئولین مختلف حوزه سیاست گذاری کشور قرار دهند. اینها نظام تصمیم مشخصی باید داشته باشند متغیر های مختلف باید خودش را نشان بدهد در این فضا ولی هرچه الان شما پیچ رسانه را باز می کنی فقط کرونا پزشکی است. بوریس جانسون آمد اعلام کرد که پزشکان ما می گویند تعطیلی مضرتر است به حال سلامت تا عدم تعطیلی بالاخره یک کشور اینطور دارد عمل می کند ترکیه هیچ کدام از آمار را منتشر نمی کند بعضی از کشور ها هستند در نظام رسانه ای اعلام کرونا دارند دقت های جدی به خرج می دهند جوانب مختلف آن را می بینند ما به اسم صداقت داریم همه ی نظام اقتصادی مان را واگذار می کنیم من این سوالات جدی را دارم که آقایان باید به آن جواب بدهند اقتصاد ما الان دست چه کسی است دقیقا در شرایط بحرانی البته پیشنهاد هایی هم دارم من قائل هستم که این شرایطی هم که با آن مواجه شدیم می تواند یک فرصت خوبی هم برای اقتصاد ما باشد ما از دهه هفتاد شروع کردیم نظام درمان خودمان را به شدت خصوصی سازی کردیم یعنی بیمارستان های خیریه ما هم شبه خصوصی شده اند بعضی بیمارستان های دولتی ما هم خصوصی شده اند رشد بخش درمان اساسا در بخش خصوصی شکل گرفت نتیجه شده است اینکه یک بخش دولتی بسیار لاغر که الان وجود دارد در فضای درمان کشور و اصلا کشش پاسخگویی به مسائل درمان کرونا را ندارد در یک شهری مثل قم دو بیمارستان در تهران سه چهارتا بیمارستان در شیراز یکی دو بیمارستان در حالیکه هرکدام از این شهرها دهها بیمارستان دارد این بهترین فرصت هست برای اینکه اضافه بشود این بخش خصوصی که با رانت شدید قانون گذاری ما از دهه هفتاد تا الان شکل گرفته است.
بخشی از نظام درمان خصوصی سریعا به دولت برگردد تا بتوانیم از پتانسیل درمانی بخش خصوصی در بهبود عملکرد بخش دولتی استفاده کنیم اگر آمار وردمتر را ببینیم درصد مرگ و میر در کره ی جنوبی کمتر از یک درصد است در نتیجه کرونا در ژاپن کمتر از نیم درصد است.
ما اقتصاددان ها معمولا در فضای بین المللی با مقایسه آمارها هست که نتیجه گیری می کنیم این آمار ها را میگذاریم کنار شاخص HDI شاخص توسعه انسانی کشور که دقیق است. ما در بخش سلامت در شاخص توسعه انسانی بسیار فاصله داریم از کشورهایی مثل ژاپن و کره جنوبی ببینید در یک چنین بحرانی عملکرد ژاپن، عملکرد کره جنوبی و عملکرد سنگاپور بسیار بهتر از عملکرد کشور ما است و اتفاقا من خیلی برایم جالب است که می آیند ایران را با ایتالیا مقایسه می کنند ایتالیایی ها که پسرفته ترین کشور های اروپایی هستند که در عموم شاخص ها شاخص های اقتصادی ایتالیا پایین تر از ما هست ما شما را ارجاع می دهم به کتابی که ما نوشتیم مقایسه کردیم و در نتیجه اصلا قابل مقایسه نیستند اینها باهم. شما دقیقا باید با کشورهای هم وزن خودت، خودت را مقایسه کنی که چرا این اتفاق دارد می افتد؟ این آماری که ما الان داریم نزدیک به ۵ درصد مرگ و میر است این معلوم است نظام سلامت مان در شاخص آن که توسعه انسانی است، ضعیف است.
پیشنهاد دوم من این است دوستان بیسیجی حزب اللهی طلاب عزیز الان دارند جبران می کنند نقص وجود پرستار در بیمارستان ها را پرستارهایی که سال ها است بیکار شدند و جذب نشدند در بیمارستان ها پرستارهایی با سطح حقوقی بسیار پایین دارند کار می کنند نظام پزشکی ما سالها است که ممانعت به خرج می دهد که جوان های ما وارد عرصه پزشکی بشوند بازار پزشکی را انحصاری کردند می شود فضایی که امروز دارد رخ می دهد یکی از شاخص های اساسی که HDI را رقم می زند سرانه رقم پزشک است ما در این سرانه پایین هستیم در دنیا لذا HDI هم پایین هست الان بهتری فرصت هست برای جذب نیرو در فضای درمانی ما جذب بخش خصوصی به بخش دولتی. بله دقیقا پیشنهاد من دولتی سازی بخش عمده ای از درمان است شما ببینید کشور های عمده ای مثل فرانسه انگلستان آلمان بخش عده ای از درمان شان دولتی هست هیچ کدام از این کشور ها به لحاظ درمانی اینقدر که ما که خصوصی سازی کردیم خصوصی سازی نکردند کشوری که در حد ما خصوصی سازی کرده است آمریکا است که الان هم با فجایع درمانی مواجه است اینها مسائلی هست که ما به شدت با آن درگیر هستیم و باید تلاش کنیم حل کنیم
نکته دیگر این است که ما یک مرور کنیم مزیت های اقتصادی خودمان را سال گذشته ما در بخش کشاورزی نزدیک 5.5درصد علی رغم رشد منفی اقتصادمان [رشد داشته ایم] ما الان به برکت بارندگی هایی که در پارسال و امسال داشته ایم الان رشد خیلی خوبی داشتیم در کشاورزی یعنی خدا می خواهد در این ماجرا به بحران جدی در بخش تغذیه مردم نخوریم لذا بخش کشاورزی ما از پارسال تا امروز ببینید چه رشد خوبی داشته است ببیندید بخش معدن 7.5 درصد رشد داشتیم در بخش ساختمان 14.5 درصد رشد داشتیم اگرچه در بخش عمده ی انرژی ما کاهش بسیار زیادی داشتیم همین ها مزیت های ما را نشان می دهد من به نظرم همین امروزی که الان داریم صحبت می کنیم باید تقویت ویژه و تنفس خیلی خوبی به فضای کشاورزی کشور داده بشود به استارتاپ هایی که در فضای کشاورزی بنا می شوند به صنایع بزرگ توزیعی که در بخش کشاورزی می توانند فعال بشوند فودسیتی هایی که در کشور می تواند راه اندازی بشود البته هر کدام از اینها فورست ماژور با بودجه های عجیب و غریب این کار را کرد حالا میگویید این بودجه از کجا بیاید از همان جایی که الان دارد می آید و صدای آن درنمی آید الان صدای آن هم در بیاید من قائل هستم به اینکه افزایش سطح نقدینگی در این شرایط فعلی رخ دهد و دقیقا هدفمند اصابت کند به آن نقاطی که داریم میگوییم مثلا در بخش درمان در بخش کشاورزی. ببینید ماجرایی که رخ خواهد داد این است که اگر این فرآیند ادامه پیدا کند ممکن است ما بعد از ماجرای کرونا به یک بحران اساسی در حوزه تغذیه مردم بربخوریم اینها را باید تلاش کنیم تا برای آن تدبیر کنیم در بحث کسب و کارها صرفا دارد تلاشی که صورت میگیرد جبران هایی است که در بخش پولی دارد شکل می گیرد لذا آقای همتی تنها کسی است که دارد کارش را خوب انجام می دهد ایشان مدیر بخش پولی کشور هست دارد کار خودش را هم خوب انجام می دهد اما وزارت صنعت در بخش توسعه بازرگانی ببینید کشور های اطراف ما در فضای رسانه ای قرار گرفتند که احساس کردند آنها کرونا ندارند ما داریم این فضای رسانه ای را در منطقه چطور باید برگردانیم؟
آقای آذری جهرمی اینجا چه کاره است آقای ظریف در حوزه ی سیاست خارجه چه کاره است مرزهای ما باید به جد باز شود تعارف نشود بحث من حکمرانی اقتصادی هست بحث کسب و کار نیست وگرنه مفصل به آن می پرداختم ولی امشب چون بحث مان حکمرانی هست من دارم به آن اشاره می کنم الان نظام صادرات ما اگر بخواهد متوقف بشود در شرایط فعلی ما ضربات جبران ناپذیری می خوریم هیئت دولت باید به کل فعال بشود ولی ترس از کرونا تعطیلی هیئت دولت را هم به دنبال داشته است یعنی اتفاقی که دارد رخ می دهد و سیاست هایی که من دارم پیشنهاد می دهم اولا ایمن سازی به جای تعطیل کردن بسیار مهم است ایمن سازی محیط کسب و کار به جای تعطیل کردن کسب و کار ایمن سازی فضای روانی جامعه به جای القای شدید ترس رسانه صدا و سیما اصولا دارد ترس تزریق می کند در مردم دارند رسما به مردم توهین هم می کنند چرا هر چه می گوییم نیایید بیرون نمی فهمید آن کارگر روز مزدی که اگر تا شب کار نکند از گرسنگی میمیرد.
آقای جهانپور اعلام کردند در قم احتمال ابتلاء بوده است یک هزار و پانصدم شما می خواهید یک عمل جراحی انجام بدهید اگر به شما بگویند احتمال ده درصد این عمل موفقیت آمیز نیست و احتمال نود درصد موفقیت آمیز هست طبیعتا می پذیرید که انجام بدهید یک احتمال عقلانی است مردم این روی این احتمالات حساب می کنند باتوجه به این احتمالات است اقدامات زندگی شان را انجام می دهند فضای رسانه ای دارد کاری می کند که مردم به شدت بترسند این یک خیانت است باید ایمن سازی انجام بدهی به جای رفع مسئولیت از خودت در چنین شرایطی. کشورهای مختلف دنیا دارند مقاومت می کنند سعی می کنند اقتصاد خودشان را پایدار نگه دارند ما فقط داریم تک سیاستی عمل می کنیم. ظاهرا بعضی از سیاست گزاران ما ذهن شان تک سلولی است فقط تعطیل کردن را متوجه می شوند هیچ چیز دیگر را متوجه نمی شوند می دانید بیست روز تعطیلی کل اقتصاد یعنی چه ضربه ای به اقتصاد این فضاست؟ وقتی ادامه پیدا کند تا آخر خرداد ماه یعنی چهار ماه تعطیلی اقتصاد ما اقتصادی که پانصد میلیارد دلار اندازه اش هست نزدیک 125 میلیارد دلار آن می خواهد بیفتند 20-25درصد از اقتصاد است این ماجرا چطور می خواهد جبران بشود 25درصد از اقتصاد ما وقتی بخواهد دچار اشکال جدی بشود نزدیک 3-4میلیون بیکاری پدید می آورد این 24میلیون بیکاری آیا کسی مرگ و میر ناشی از 24میلیون بیکاری را محاسبه کرده است؟ آیا کسی حجم استرسی را که دارد القا می شود به جامعه را محاسبه کرده است؟ یا نه فقط و فقط تعطیل کنید در خانه بنشینید من حرفی ندارم.
اگر یک مجموعه سیاست گذار جامع بنشینند مقایسه کنند برآورد تخصصی انجام بدهند وقتی که برآورد تخصصی انجام دادند به این نتیجه برسند که همه مردم در خانه بنشینند این را کاملا منتقی می دانم ولی می بینم که الان این اتفاق نیفتاده است آقایان وقتی آمار دارند ارائه می کنند صرفا آمار و ارقام پزشکی و درمانی است اصلا مباحث اقتصادی دیده نمی شود بخش اقتصادی دولت رسما در فضای رسانه ای زده است جاده خاکی پس چند پیشنهاد یک ایمن سازی به جای تعطیلی و دولتی کردن سریع بخش عمده ی درمانی که طی این سالها مختلف با بی موالاتی تمام خصوصی شد و تاکید جدی و تنفس جدی به بخش کشاورزی برای تامین نیازهای اساسی مردم در این مدت خیلی جدی باید به این پرداخته بشود و فعال شدن بدنه ی اقتصاد سیاسی کشور. آقای ظریف آقای وزیر اقتصاد باید تلاش کنند فضای رسانه ی بین المللی را تغییر بدهند تا ما بتوانیم مرزهایمان را باز کنیم صادراتمان را ادامه بدهیم به واردات بپردازیم وگرنه این اقتصاد با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
حالا یکی دو نکته امیدوار کننده هم به شما بگویم: یکی اینکه ما پارسال این جهش ارزی که رخ داد خیلی اتفاق بدی بود که خیلی به مردم ما فشار آمد اگر خاطرتان باشد عده ی زیادی رفتند سراغ احتکار کردن اقلام یک عده ی زیادی هم از مردم رفتند سراغ خرید های کلان از فروشگاه ها در مورد اول بخش تعزیرات و قوه ی قضاییه خودش را تقویت کرد جریمه هایی که بر محتکرین اعمال کرد باعث شد میل به احتکار کمتر بشود از آن طرف مردم ما هم در فضایی قرار گرفتند که به این نتیجه رسیدند که حمله ور شدن به فروشگاه ها کار خیلی بدی است الان یک ماه است که مرزهای ما تقریبا بسته است به لحاظ واردات و صادرات اگر این افتاق می خواست امسال بیفتند و مردم متوجه بد بودن این اتفاق نبودند من تصورم این است که قحطی در کشور رخ می داد بسیار به وضعیت بغرنجی می رسیدیم من می خواهم بگویم آن اتفاق پارسال خیلی شدید بود و خیلی هم سخت بود ولی پیش این اتفاقی که الان دارد می افتد هیچ است.
