به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دانشجویان قرارگاه جهادی دانشگاه امام صادق (ع) درپی تعطیلی کسب و کارها و لطمه اقتصادی که به مردم و دولت وارد شده است، برای کنترل این معضل اقتصادی در اقدامی با عنوان «به فکر باشیم» به گفتگو و مصاحبه اینستاگرامی با کارشناسان اقتصادی پرداختند.
موضوع گفتگوی لایو اینستاگرامی سوم با «مسعود براتی»، کارشناس اقتصاد بین‌الملل و مدیر گروه دیپلماسی اقتصادی مجموعه ایتان (شبکه کانون های تفکر ایران) درباره سیاست‌های ایمن‌سازی اقتصاد و عدم تعطیلی کسب و کارهای اقتصادی است.
متن صحبت‌های براتی دبیر اسبق جنبش عدالتخواه دانشجویی به شرح ذیل است:
نگاه کنید کرونا و این بحرانی که به وجود آمده است یک بحرانی هست که تقریبا کشور در مواجه با آن تجربه ای ندارد یعنی در تجربه ایران نگاه کنید حداقل بعد از انقلاب که ما چنین تجربه ای نداریم و برای همین طبیعتا یک پدیده ی بسیار با تحولات بالا است و طبیعتا در این نوع پدیده ها شما آشنایی زیادی ندارید و تجربه اش را ندارید به شدت نیاز به کارهای فکری کارهای مطالعاتی گفت و گو هایی است که بتوانید کشور را از این مسیر عبور بدهید و این اقداماتی که حالازحمت می کشید دیگران زحمت کشیدند خیلی خوب است کمک می کند البته تا حدی که من مطلع هستم در مراکز فکری مختلف این نوع صحبت ها انجام می شود مثل همین گزارشی که دوستان در مرکز پژوهش های مجلس تولید کردند و اینها خیلی اقدامات خوبی است.
درباره ابعاد اقتصادی کرونا حداقل در این دسته بندی خیلی ابتدایی که ما بگوییم یک سری آثار کلان اقتصادی دارددر سطح خرد اقتصاد دارد و جز معدود پدیده هایی است که در هر دو سطح اثر دارد اثرات مخربی دارد و یک جاهایی هم اثرات سازنده دارد حالا تقریبا سطرح مخرب بودن آن بیشتر است نسبت به سازندگی آن در وضعیت اقتصادی الان یک مسئله جدی که برای ما هم مطرح هست بحث درآمد نفتی است و درآمد نفتی ما مثل باقی کشورهای فروشنده نفت که از محل بخش مهمی از بودجه شان توسط درآمد ها نفتی تامین می شود و ما هم این مشکل را مواجه می شویم که کاهش قیمت نفت منجر به کاهش درآمدهای نفتی می شودا لبته اینجای یک تفاوت هایی بین ما و کشور های دیگر دارنده نفت و گاز وجود دارد و آن هم این است که ما به واسطه تحریم هایی آمریکا اعمال کرده و از سال۹۸ جدی شد ما فروش نفت مان از ۹۷ کاهش پیدا کرده بود و این کاهش فروش نفت در درآمد نفتی مان اثر شوک اقتصادی شد و در همان سال خودش را نشان داد یعنی همان شوک بازار ارزی که از اواخر سال۹۶ شروع شد و در تابستان ۹۷ با کاهش فروش نفت هم تشدید شد ما شوک اقتصادی آن را مواجه شدیم و بعد از اینکه شوک را عبور کردیم با خود مسئله واقعی کاهش درآمد ارزی روبرو شدیم که بحث تامین بودجه مسائل مختلف کسری بودجه و اینها مطرح می شود.
الان هم که درآمد مان باز کمتر شده است کمتر بحث شوک و شوک اقتصادی را با آن مواجه هستیم بیشتر مدیریت تبعات واقعی کاهش درآمد را مواجه هستیم در کشور های دیگری که صادر کننده نفت هستند و این درآمد شان لطمه خورده است آنها هم باید آن شوک را مدیریت کنند و هم آن کاهش درآمد را یعنی مثل فضای سال ۹۸ ما هست این یک حدود سی درصد کاهش قیمت بوده است ما طبیعتا از آن عددی که حساب می کردیم درآمد نفتی خواهیم داشت حالا که چه در سناریو خوش بینانه و چه در سناریو بد بینانه ما یک حدود سی درصدی باید کاهش پیدا کنیم و این مشکلات خودش را در بحث تامین بودجه نشان خواهد داد بالاخره ما با همان میزان فروش نفت هم کسری بودجه داشتیم با این وضعیت کسری بودجه بیشتری را باید مواجه باشیم به یک معنا باید جدی تر وارد اصلاح ساختار بودجه مان باشیم و بتوانیم بودجه را متناسب با این شرایط اصلاح کنیم نکته ی دیگر اینکه کرونا به خاطر اینکه فعالیت اقصادی را کند می کند و بعضی جاها را تعطیل می کند و بعضی جاها را ضعیف می کند و در برخی از اوضاع هم تقویت می کند موجب افزایش رکود خواهد شد و رشد اقتصادی را احتمالا در بحث کاهش رشد اقتصادی مسئله جدی داشته باشیم هرچند ما در سال گذشته سال ۹۸ رشد اقتصادی با در نظر گرفتن نفت منفی بوده و بدون نفت هم تقریبا صفر بوده است.
ما شرایط مناسبی را از نظر شاخص های اقتصادی کلان نداشتیم اما اقتصاد داشت به سمت سازگار شدن با تحریم ها حرکت می کرد به یک حرکت رو به جلو بود اما کرونا یک لطمه ای در این زمینه به ما خواهد زد یک اثر دیگری که کرونا دارد در عرضه و تقاضا در بخش کلان اقتصاد یک تغییراتی را ایجاد می کند اولا یک سری نیروی کار سر کار نمی روند توان تقاضاشان کاهش پیدا می کند و خانواده نوع مصرف شان تغییر پیدا می کند یک سری کالاها را مصرف نمی کنند یه سری کالاها را به سمت آنها می روند به سمت پس انداز حرکت می کنند برای شرایط اضطراری خودشان را آماده می کنند که اینها تغییراتی را ایجاد می کند و اختلالاتی را در بخشی از اوضاع ایجاد می کند حالا خداروشکر ما چون سال ۹۸یک به هم ریختگی بازار داشتیم در بازار ارز که بعد سرریز کرد در بازار های دیگر مثلا شما یادتان هست در ۹۸ یک مدت بحران پوشک بود.
یک مدت بحران یک سری اقلام بود این نوساناتی که ۹۸ تجربه کردیم یک مقدارش هم به ۹۷ کشیده شد توان برای ما مدیریت بازار را افزایش داد و الان ما در مدیریت بازار کالاهای حداقل اساسی کالاهای ضروری برای مردم وضعیت یک سری کشور ها را نداریم چون کشور های دیگر را می بینید که سر یک سری اقلام به شدت مشکل پیدا کردند اما ما خیلی کمتر ما فقط در همان اقلام خاص مثلا بهداشتی مسئله پیدا کردیم اما اقلام ضروری و غذایی اصلا مشکلی نداشتیم که این هم یک نکته ای است که بدن ما مثل یک ویروس ضعیف تری که ویروسی را گرفته باشد و بدن او یک مقدار مقاومت ایجاد شده است در مواجه با ویروس بعدی یک مقدار آماده گی دارد تقریبا این طور است این خودش یک فرصتی هست که باید توجه کنیم.
یک نکته ای که ایجاد می کند در اقتصاد کلان که کسری بودجه را یک مقدار تشدید و بیشتر می کند و دولت هزینه های سلامت افزایش پیدا کرده است برای او مثلا شما در یک مدت کوتاهی سه چهار ماهه یک هزینه های فراوانی را باید دولت بابت سلامت و درمان و مواجهه با این اپیدمی متحمل بشود مثلا آزمایش تست کرونا در کشور های مختلف عدد های متفاوت آن را می بینید منتها در کشور ما رایگان هست که خیلی امر خوبی است و کمک می کند بهتر فضا اما هزینه برای دولت دارد و این هزینه ها انجام می شود و این کسری بودجه را تشدید می کند و ما یک سری ایرادات در نظام سلامت مان داشتیم که اینها را شاید وقت بحث کردن نباشد اما از نظر تحلیلی ما نظام سلامت مان عدم کارکرد بهینه های جدی داشت که آن طرح مثلا تحول سلامت هم آن را تشدید کرد به خاطر اینکه شناسایی دقیق نشد و ما نظام سلامت خیلی کارآمد به معنای اینکه بهینه در آن هزینه بشود نداریم و قضیه را تشدید خواهد کرد و ما مشکلات پررنگی بودجه ای در سلامت خواهیم داشت.
این هم بحثی هست که به ما خیلی می تواند فرصت خوبی باشد که ما چند اقدام اساسی را در نظام سلامت انجام بدهیم چه از باب افزایش توان مان در مواجه با این پدیده ها و چه از باب مدیریت هزینه های در سلامت مثلا پرونده الکترونیک سلامت که یک مسئله مهم در بحث ایجاد شفافیت در نظام سلامت به شدت اگر الان وجود داشت می توانستیم در مدیریت در مواجهه با کرونا از آن استفاده کنیم یعنی شناسایی افرادی که بیشتر در معرض خطر هستند مدیریت آنها جمع آوری اطلاعات برای رفتار شناسی ویروس و چیزهای مختلف که در بعد اقتصادی بحث ما بهینه کردن هزینه ها است که می شد کمک کند بهینه کردن هزینه‌ها است که آن هم می‌شد خیلی کمک بکند الان نیست ولی یک فرصتی است که ما به‌‌عنوان یکی از اقداماتی که می دانیم می‌تواند در بزنگاه‌ها به ما خیلی کمک بکند دنبال بکنیم و این را پیاده بکنیم یک اثر مخربی که کرونا روی اقتصاد کلان ما داشت بحث ضربی به صادرات غیر نفتی‌مان بود ما نفت کم شد داشتیم تکیه خودمان را افزایش می‌دادیم به مباحث غیر نفتی که خیلی اتفاق خوبی است در راستای اقتصاد مقاومتی است.
به‌طور خاص در اینکه کشورهای همسایه و بازارهای کشورهای همسایه ما داشتیم کار می‌کردیم ویروس کرونا وقتی شیوع پیدا کرده و خصوصاً جریان رسانه‌ای معاند که روی آن سوار شده و سعی کرد ایران را دومین کانون بحران در جهان معرفی بکند این یک سری لطمه‌هایی به موزع در بخش صادرات غیر نفتی‌مان که آن توییت معروف مدیر عامل بنیاد دفاع از دموکراسی خیلی توییت معناداری بود، که آن توییت در همان هفته‌های اول بحث کرونا زده شد و در آن گفت آنچه که تحریم‌های آمریکا نتوانست انجام بدهد یعنی بحث سوئیفت کردن یا متوقف کردن یا کاهش دادن صادرات غیرنفتی ایران را ویروس کرونا انجام داد خب یک ترسی ایجاد شد در کشورهای پیرامونی و این ترس بر تعاملات اقتصادی بین ما و آن کشورها اثر گذاشت. البته این کوتاه‌مدت است به چند دلیل اولاً اینکه ترس از ویروس و بستن همه چیزها و همه تعامل‌ها این خیلی نمی‌تواند دوام بیاورد چون شریانات اقتصادی بشدت نیاز دارد که باز باشد ولی با یک سری نکاتی که بعداز یک مدتی که دوره بحران را رد می‌کند کم کم ایجاد می شود نکته بعدی این است که ما صادراتمان به این کشورها مانند صادرات به عراق آن بخش مهم آن مواد غذایی است که اتفاقاً در این دوره بحران کشورها به شدت به آن نیاز دارند بحث شوینده ها که یک بخش مهمی از صادرات ما بوده‌است و به این هم نیاز دارند.
یکسری صادرات پتروشیمی و غیره و بالاخره این‌طوری این شک و این ضربه ضربه کوتاه‌مدتی است البته در بلندمدت هم اثر مخرب دارد چون کلاً تقاضا را کاهش می‌دهد ویروس در هر جا که شیوع پیدا کند این‌طور می‌شود بنابراین صادرات غیر نفتی‌مان هم در کوتاه‌مدت یک ضربه‌ای خرد در بلندمدت هم یک کاهشی پیدا می‌کند و این هم یک مشکلی است و باید به آن توجه شود البته یک فرصتی می شود در این فضا دید البته نه الان شاید در ماه های آینده که ما بتوانیم بر بحث شیوع بیماری در کشور خودمان پیروز بشویم و آن هم این است که ما یک توان بسیار زیادی را در تولید اقلام پزشکی و بهداشتی فعال کرده‌ایم و اینها می‌توانند به‌شدت به بازارهای صادراتی داشته باشند تا وقتی ما بتوانیم داخل را مدیریت بکنیم قاعدتاً ظرفیت تولید ما فراتر از مصرف داخلی است و ما می‌توانیم در یک بازه‌ای به فکر صادرات و استفاده از بازارهایی که بالاخره کرونا ایجاد کرده است باشیم که شاید یک ماه دیگر این ایام آن برسد خوب به این نکته بعدی که من خدمت شما عرض می‌کنم یک بحثی است که کاهش قیمت نفت یک اثری هم روی کاهش قیمت غیرنفتی هم می‌گذارد چون ما یک بخش مهمی از صادرات غیرنفتی ما متکی به نفت است و از قیمت نفت تبعیت می‌کند.
بنابراین اگر قیمت نفت کاهش پیدا بکند طبیعتاً آنها هم مانند گاز و مانند مواد پتروشیمی کاهش پیدا می‌کند پس ما درآمد ارزی مان در چند جهت دچار لاغر شدن می شود یعنی دارد کم می‌شود یک صرفه جویی هایی اتفاق می افتد مانند مسافرت های خارجی مسافرت‌های خارجی وقتی کم می شود تقاضا برای ارز مسافرتی هم کم می‌شود که این هم نکته ای است که جزو می‌شود گفت نقاط مثبت داستان است اما در بحث اقتصاد مان در بحث کلان یکسری بخش‌ها فعال‌تر باید بشود به طور مشخص صنایع غذایی صنایع بهداشتی و دارویی اینها چیزهایی هستند که در این ایام فعال‌تر می‌شوند چرا چون تقاضا برای آنها افزایش پیدا می‌کند و شما می‌بینید که کارخانه‌ها دارند چند شیفت کار می کنند بعضی کارخانه‌ها تعطیل بودند، سریع فعال شدند و این یک ظرفیت جدیدی را ایجاد می‌کند.
حالا این که درمجموع می‌توانند اینها خلا را پر کنند، احتمالاً نتوانند کامل پر کند ولی یک بخشی از آن را می‌تواند ایجاد بکند و این خودش نکته‌ای است یک فرصتی در این کرونا ایجاد شده برای توسعه اقتصاد دیجیتال یعنی روابط اقتصادی در بستر دیجیتال و یک سری کسب‌وکارهای خاص طیور را ایجاد کند برای دیجیتال مثلاً شما می‌بینید که بشدت استارتاپ ها فعال شدند و این یک فرصتی است در حوزه‌های مختلف ارائه خدمات که این خودش یک فرصتی است تلاش بشود حد اکثر استفاده از زیرساخت‌های الکترونیک انجام بشود البته یکسری تهدیدهایی از جنس اجتماعی و فرهنگی در بین این بحث وجود دارد که آن را بعداً انجام می دهیم بالاخره شبکه‌هایی مانند اینیستا گرام بعد از شهادت حاج قاسم نشان داد که اصلاً پلتفرم‌های مطمئنی نیست برای ما برای تکیه کردن ولی در این ایام کرونای این پلت فرم‌ها مشتری فراوان‌تری پیدا می‌کند و این ابعاد اقتصادی هم دارد یعنی شما هزینه‌های اینترنت بین‌المللی که بیشتری باید بدهید از این طرف رقیب‌های داخلی که می‌توانستند بیایند و کسب‌وکار شکل بدهند تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرند و اینها مواردی است که انجام می‌شود .
