به گزارش خبرنگار زنان «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در میزگردی با مژگان صلایی ادوار واحدفرهنگی اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان عضو دفترتحکیم وحدت، سمیرا اکبری ادوار واحد فرهنگی اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل و لیلا زارعی ادوار واحد فرهنگی اتحادیه جامعه اسلامی به بررسی نقش و کارکرد جنبش دانشجویی در بحران ها پرداختند.
فضای جنبش دانشجویی مانند سابق به مردم نزدیک نیست
در ابتدا مژگان صلایی ادوار واحدفرهنگی اتحادیه انجمن های اسلامی عضو دفترتحکیم با تاکید بر اینکه جنبش دانشجویی برای آنکه بتواند به سمت اهداف خود حرکت کند باید از یک گفتمان غالب بهره ببرد گفت: جنبش دانشجویی درواقع یک حرکت جمعی می باشد که با هدف مشخص و گفتمان غالب به سمت آن هدف حرکت می کند. این هدف می تواند در قالب های اعتراض به ناکارآمدی ها، اصلاح وضعیت جامعه و یا حتی تبیین اندیشه و مبانی فکری باشد. در واقع یکی از نقاط اشتراک تمام جنبش های دانشجویی به دور از جبهه گیری مشخص آن ها می تواند رسیدگی به مطالبات مردم باشد. به این صورت که فعالین دانشجویی با بررسی مشکلات مردم با زاویه دید خود در جهت حل آن معضلات بر می آیند.
صلایی ادامه داد: این روزها که در بحران ویروس منحوس به سر می بریم بنظر من دانشجویان از ابتدای این جریان در قالب گروه های مختلف جهادی مشغول به فعالیت بودند و کارنامه موردقبولی دارند. اما بخشی از کار جنبش های دانشجویی بعد از پایان این وضعیت شروع می شود که باید در عرصه تولید و از بین بردن فضای رکود تلاش نمایند. شرایطی که امروز با آن دست و پنجه نرم می کنیم در قرن اخیر بی تجربه بوده است بنابراین باید برنامه ریزی های خوبی برای از بین بردن آثار منفی آن بعد از اتمام روزهای کرونایی انجام شود. بطور مثال فعالین دانشجویی می توانند در دو بعد روانشناسی خانواده های تحت فشار و همینطور تبیین جنگ بیولوزیک ارائه خدمات به مردم و جامعه داشته باشند. یک بحثی در رسانه ها مطرح شد مبنی براینکه در چین پس از اتمام کرونا آمار درخواست طلاق توسط زوجین بسیار زیاد شد به طوری که با دوره مشابه خود قابل قیاس نبود. با توجه به این که ممکن است این مسئله برای ایران هم پیش آید باید مسئولین و به خصوص دانشجو ها به حل آسیب های روحی و روانی که ممکن است به خانواده ها وارد شده باشد توجه ویژه ای داشته باشند. اما بعد دیگری که دانشجویان می توانند بنابر تخصص های خود در آن ورود کنند این است که آیا این ویروس کرونا ساخته دست بشر بوده و ما درحال یک جنگ بیولوژیک هستیم یا خیر. پاسخ به این احتمال باید با واقع نگری و مستندات علمی دقیق همراه باشد تا پرده از واقعیت بردارد.
صلایی با اشاره براینکه جریان دانشجویی یک بخشی از مردم است گفت: در این ایام یک بخش هایی از خود کشور دچار رکود شده است و این بسیار طبیعی است که جنبش دانشجویی هم که یک بخش از جامعه و خود مردم است در فعالیت های خود کمتر از گذشته بروز و ظهور داشته باشد. البته اقدامات خوبی در قالب گروه های جهادی، گروه های جهادعلمی و امثالهم انجام شده است و اگر به همین طریق جنبش های دانشجویی در جهت مطالبات مردمی حرکت کنند تا اندازه زیادی می توانند از این رکود خارج شوند. اگر این نیروهای جهادی که در هر منطقه مشغول به کار هستند به صورت مناسبی ساماندهی شوند در آینده می توان در راستای طرح رزمایش همدلی که رهبری اشاره نمودند به صورت سازماندهی شده و موثری از آنان بهره جست.
این فعال دانشجویی گفت: باید از مردم پرسید که آیا مطالبات و فعالیت های جنبش های دانشجویی و بطور ساده زبان اجتماعی فعالین دانشجویی به مردم نزدیک است یا خیر. به نظر من اگر بخواهیم این مسئله را خوشبینانه بررسی کنیم باید بگویم که حقیقت آن است که جنس مطالبات ما کمی از مطالبات مردمی فاصله دارد. مدتی پیش مصاحبه هایی با مردم انجام شده بود، زمانی که که از جنبش های دانشجویی از آن ها سوال می شد جالب بود که حتی اسم برخی اتحادیه های دانشجویی به گوش مردم نرسیده و برایشان ناشناخته بود. در دو سال اخیر در مواردی همچون نیشکر هفت تپه، دانشجویان علمدار مطالبات مردمی شدند و قدم های مطلوبی برای نزدیکی به مردم برداشته شد؛ اما متاسفانه یک مدتی است که فضای جنبش دانشجویی مانند سابق به مردم نزدیک نیست که البته من این اشکال را متوجه تشکیلات دانشجویی می دانم.
وی افزود: جنبش دانشجویی همواره با چالش های زیادی مواجه بوده و از این پس هم چالش های مهمی را پیش رو خواهد داشت. یکی از این چالش ها ناظر بر همین فاصله ی بین مردم و دانشجو ها می باشد که الحمدلله قدم هایی در این راستا برداشته شده که ان شالله نتیجه خوبی هم خواهد داشت. سیاست زدگی یکی دیگر از چالش های پیش روی جنبش دانشجویی است. سیاست زده شدن جنبش های دانشجویی به این صورت که پیاده نظام جریانات سیاسی باشند و تبدیل به تشکل های یکبارمصرف دولتی شوند یکی از نگرانی های بزرگ است که در دولت آقای روحانی تقویت شد. دخالت دولت در ایجاد تشکل دانشجویی و عریف اهداف برای آن بدون آنکه فضای دانشجویی این امر را مطالبه کند آزادگی دانشجویان را در عمل به چالش می کشد. از دیگر چالش های پیش روی جنبش دانشجویی خلأ گفتمان غالب که مبنای حرکت فعالیت های دانشجویی بوده، می باشد که باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد.
صلایی با تاکید بر نقش پررنگ و فعالانه دختران در اتحادیه های دانشجویی گفت: با وضعیت مطلوب برای فعالیت دختران در جنبش های دانشجویی فاصله داریم اما فعالیت ها و نقش آفرینی های آنان روند رو به رشدی دارد. من به حضور موثر و پررنگ تر دختران در جنبش دانشجویی امیدوارم و در این دیدگاه اتحادیه دفترتحکیم نقش مهمی داشت زیرا برای صعود فعالیت های دختران از نقش های تزئینی به نقش های مهم پیش قدم شد. در این روزها شاهد آن هستیم که دختران برای کمک به شرایط بحرانی متناسب با ظرفیت خود از هیچ تلاشی شانه خالی نکرده اند. زمانی که فضا برای حضورموثر خانم ها در جنبش های دانشجویی باز باشد اصل شایسته سالاری بدون توجه به جنسیت در تشکیلات دانشجویی حاکم می شود که البته تحقق این امر همکاری اقایان فعال در این جنبش ها را می طلبد. در حل بحران ها دختران و پسران باید با همکاری یکدیگر به حل عضلات جامعه بپردازند، اینکه بگوییم حل بحران به تنهایی باید بردوش خانم ها باشد این حرف غلطی است بلکه هم آقایان و هم خانم ها باید با توجه به ویژگی های مختص خودشان در جهت حل مشکلات تلاش کنند. به این ترتیب در بحران ها اگر تعریف درستی از نقش های جنسیتی داشته باشیم به نحو بهتری می توانیم بحران را مدیریت کنیم.
تشکیل هیئت های اندیشه ورز و ارائه راه کارهای تخصصی برای حل مشکلات
سمیرا اکبری ادوار واحد فرهنگی اتحادیه انجمن های اسلامی مستقل با اشاره به اینکه لازمه حرکت دانشجویی هدف و جهت می باشد گفت: از نظر من اصطلاحا در بستر انقلاب اسلامی هر نوع حرکت جهادی که در خدمت به آرمان‌ها و اهداف انقلاب اسلامی باشد جنبش دانشجویی و یا به تعبیر رهبری بیداری دانشجویی محسوب می شود؛ به این ترتیب حرکت هایی که با انقلاب اسلامی زاویه و تضاد دارند جنبش دانشجویی محسوب نمی شوند. هویت مشترک این حرکت های دانشجویی می تواند آرمانخواهی، استکبارستیزی، عدالت خواهی، روحیه ضد فساد و ضد اشرافی گری و تلاش در جهت ایجاد گفتمان انقلاب اسلامی باشد.
اکبری گفت: در شرایط فعلی برخی فعالیت های سابق تشکیلات دانشجویی در دستور کار می باشد اما با توجه به شرایط قرنطینه می توان از فضای مجازی برای ارائه آنان کمک گرفت. اما فارغ از فضای دانشگاهی می توان فعالیت های مردمی و همچنین پیوستن، امتداد دادن و تقویت کردن حرکت‌های خیرخواهانه مردمی را در راس فعالیت های جنبش دانشجویی پی گیری کرد در این صورت استفاده از مهارت های تشکیلاتی در کمک به هماهنگی و اتصال این حرکت ها می تواند اثرگذاری خوبی داشته باشد. جنبش دانشجویی به عنوان مراکز تصمیم‌ساز و گفتمان ساز با ارائه مطالبات و بازتاب خواسته‌های مردم به مراکز اجرایی و تصمیم گیر می تواند نقش مطالبه گری را ایفا کند و همینطور برای پیگیری مشکلات ایجاد شده هم می تواند با تشکیل هیئت های اندیشه ورز راه کارهای تخصصی برای حل مشکلات ارائه بدهند تا دچار رکود در این ایام نشوند.
این فعال دانشجویی افزود: دین ما اثرگذاری یک کار را در رسیدن به مقصد نمی بیند بلکه برای راهی که طی شده هم ارزش قائل می شود. گاهی ممکن است تلاش های دانشجویی لزوما به مقصدی مورد نظر ختم نشود منتهی تلاش های متعالی در جهت رسیدن به آن طی شده باشد که خود می تواند تاثیرات قابل توجهی در شخصیت دانشجو بگذارد. به این ترتیب زمانی که یک دانشجو با ورود به این جنبش ها، خود را موثر در آینده کشور ببیند و برای خود طرح مسئولیت کند به این صورت که خود را ملزم بداند که درباره مسائل کلان کشور فکر کند، درواقع به بخش عمده ای از اهداف جریان دانشجویی رسیده است. باید توجه داشت که اگر هویت اصیل جنبش دانشجویی حفظ شود به صورت ناخودآگاه با مطالبات مردم پیوند می خورد.
اکبری گفت: از همان ابتدا که یک جنبش دانشجویی شکل می‌گیرد با چالش هایی مواجه می شود و طبیعتا در ادامه فعالیت ها این چالش ها از بین نخواهند رفت بلکه به چالش های بزرگ تری تبدیل می شوند. مسئله ی خطرزا برای یک جنبش دانشجویی آسیب ها و آفت ها هستند که مهمترین آفت را می توان فاصله گرفتن و یا ضدیت با آرمان‌های انقلاب دانست. از دیگر آفت ها سرگرم شدن جنبش دانشجویی با فعالیت های سطحی و در نتیجه عقب ماندن از مسائل عمقی، فکری، تحلیلی و متقن است. گاهی برای دست یابی به هدف های درست به وسایل غیرشرعی و پست توسل می جوییم که این مسئله از تاثیر گذاری فعالیت ها می کاهد. هدر دادن فرصت ها و موقعیت شناس نبودن از جمله آفت های پیش روی جنبش دانشجویی است که ریشه در انفعال فعالین دانشجویی و سوارشدن بر موج رسانه ها دارد. به نظر من جنبش دانشجویی باید در بحث عدالت خواهی هوشمندانه عمل کند. رهبری زرنگی در پیگیری‌های عدالتخواهانه را در فریاد زدن «گفتمان عدالت خواهی» می دانند و ورود مصداقی و شخصی سازی را آفت این حرکت ها قلمداد می کنند. اما متاسفانه گاهی به اسم عدالتخواهی اشتباهات نگران کننده ای اتفاق می افتد.
او با تاکید بر اینکه دختران نیمی و گاهی بیش از نیمی از جمعیت جنبش های دانشجویی را شامل می شوند گفت: دختران در جنبش های دانشجویی نقش تاثیر گذاری دارند این که به هر دلیلی این نقش بازتاب داده نمی شود لزوما به این معنی نیست که دختران در تشکیلات دانشجویی فعالیت های تزئینی دارند. در سوره لیل به سعی های شبانه و روزانه و خلق ذکر و انثی اشاره شده است. سعی های ما در عین تفاوت، می‌توانند مکمل یکدیگر باشند. بنابراین انتظار اینکه فعالیت های دختران و پسران در فعالیت های دانشجویی نمود مشابهی داشته باشد اشتباه است. به طور مثال نقش ارزیابی، تمرکز، نظارت و خاصیت دیده بانی و هشدار دهنده بودن نسبت به آسیب‌ها نقشی است که دختران در تشکل ها بهتر از عهده انجام آن برمی آیند. برخی مسائل عمومی به صورت مشترک برای دختران و پسران مطرح می شوند زیرا اقتضای مردانه و زنانه ندارند بلکه بین انسان ها فارغ از جنسیت مشترک می باشند. اما هم برای دختران و هم برای پسران کارهای اختصاصی هم وجود دارد به طورمثال کار ویژه‌هایی که دختران باید به طور ویژه به بررسی آن ها بپردازند میتواند فعالیت در حوزه زنان در زمینه های مختلف باشد.
می توان تهدید ها را به فرصت تبدیل کرد
لیلا زارعی ادوار واحد فرهنگی اتحادیه جامعه اسلامی در تبیین مفهوم جنبش دانشجویی گفت: جنبش دانشجویی در واقع یک تعریف برای فعالیت های تشکل های دانشجویی می باشد. دانشجویانی که همیشه در صحنه اند و نسبت به پیش آمدهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی اطراف خود بی تفاوت نیستند. نقطه مشترک جنبش های دانشجویی مختلف هدفمندی آن ها می باشد، البته ممکن است روش ها برای رسیدن به هدف فرق داشته باشد.
این فعال فرهنگی اذعان کرد: در ایام کرونا جنبش های دانشجویی نباید دچار رکود شوند و فعالیت ها را موکول به آینده کرد بلکه می توان تهدید ها را به فرصت تبدیل کرد. جنبش دانشجویی می تواند با انواع راه هایی همچون تشکیل اتاق فکر، فعالیت های مجازی مطلوب، کمک به مناطق محروم و هم چنین کار مطالعاتی دچار رکود در ایام پیش رو نشوند. در جنبش های دانشجویی دختران نیز با امکاناتی که در اختیار دارند می توانند در زمینه های بهداشتی ، تولید ماسک و آموزش های مجازی نقش فعال و موثری را ایفا نمایند.
*گزارش از حانیه زرنگ
