به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ تعطیلی دانشگاهها به دلیل شیوع ویروس منحوس کرونا و اهمیت بهداشت و سلامت در محیط‌های عمومی، فرصتی است تا دانشگاهها و البته زیست دانشجویی از این منظر نیز مورد بازبینی قرار بگیرد.مراکز مختلفی در دانشگاهها، با بهداشت و سلامت دانشجویان گره می‌خورند. مراکز مشاوره و سلامت، درمانگاه و یا بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه و... اما مرجع اصلی برای دانشجویان وزارت علوم، دفتر مشاوره و سلامت سازمان دانشجویان است.
اولین و آخرین ملاقات
در بدو ورد به دانشگاه در هر مقطعی نیز معمولا دانشجویان ملزم به پرکردن یک پرسشنامه مرتبط با سلامت جشم و روان هستند. که به عنوان طرح پایش سلامت دانشجویان معروف است و برای بسیاری از دانشجویان، این اولین و آخرین ارتباط مستقیم دانشجو با دانشگاه در زمینه بهداشت و سلامت جسم و روان باشد. البته به صورت غیرمستقیم، نظارت بر بهداشت غذا و محیط وجود دارد و از سوی دیگر انواع خدمات مشاوره‌ای و درمانی نیز برای دانشجویان متقضی، به نحو مطلوبی ارائه می‌گردد اما به طورکلی بهداشت و سلامت در زیست دانشجویی حلقه گمشده در سازوکار دانشگاه‌هاست.
فقط به روح اعتقاد دارند
دانشجویان به ویژه دانشجویان خوابگاهی به دلایل گوناگون در معرض آسیب‌های جسمی و روانی هستند که ازقضا توجه به آسیب‌های روحی و روانی بیشتر از بهداشت جسمی مورد توجه دانشگاهها بوده است.
نظرسنجی‌ها و آمار گوناگونی از مسائل روحی، روانی و اخلاقی دانشجویان وجود دارد و دفتر مشاوره، اداره‌های مختلف معاونت فرهنگی و دانشجویی، نهاد رهبری در دانشگاهها، تشکل‌ها و انجمن‌ها و گروه‌های دانشجویی نسبت به این امور حساس بوده و برنامه‌های مختلفی را طراحی و اجرا می‌کنند.اما احتمالا به غیر از پایش عمومی ورودی‌ها و یا داوطلبان، هیچگونه اطلاع، نظرسنجی و یا آمار دقیق از بیماری‌های دانشجویی، مشکلات بهداشتی و ضعف جسمی دانشجویان وجود ندارد.
از طرف دیگر آنچه به عنوان مقررات بهداشتی اسکان دانشجویان در خوابگاه های دانشجویی اعلام می‌شود بیشتر جنبه ارشادی و توصیه‌ای دارد و در بیشتر سکونتگاه‌های دانشجویی، اثری از اجرا و نظارت آمرانه آن وجود ندارد. بعید است تاکنون دانشجویی به دلیل سهل‌انگاری بهداشتی از خوابگاه اخراج شده باشد.
پادگان‌ها بهداشتی تر از دانشگاه
عدم وجود پروتکل‌های بهداشتی و نبود قوه آمره برای اجرا در دانشگاهها، مبدا انواع بیماری‌هاست. تراکم در خوابگاهها خود در کنار کاهش کیفیت خدمات، زمینه زیادی برای شیوع بیماری‌های واگیر فراهم می‌کند. شاید یکی از دستاوردهای کرونا، تدابیر جدی برای کاهش تراکم در خوابگاهها باشد.
دانشگاه، محلی عمومی متشکل از افرادی با فکر، سلیقه و تربیت مختلف است و قاعدتا در سلامت و بهداشت نیز فکر و عمل و سطح متفاوتی دارند. این جمعیت انبوه متنوع، در پادگان‌ها نیز وجود دارد اما پادگان‌ها از نظر بهداشت و سلامت پروتکل‌های سخت‌تری دارند و همه ملزم به اجرای آن هستند به نحوی که تخت خواب و کمد سرباز نیز بازرسی می‌شود اما نهایت ورود دانشگاه به اندرونی دانشجویان، سم‌پاشی سالانه یا ترمی اتاق‌ها است.
آسیب دوری از مادر!
گره خوردن بسیاری از مراقبت‌های بهداشتی در محیط خانه و خانواده به مادر، باعث کاهش سطح بهداشت دانشجویانی می‌شود که توجه جدی به پرکردن این خلا در دوران دوری از خانه را ندارند و جز تجربه برخی از مسائل و یا فشار هم‌اتاقی‌ها، هیچ آموزش یا تذکر بهداشتی وجود ندارد.
مسائل بهداشتی برای دختران البته به مراتب ظرافت‌ها و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و با پسران متفاوت است. اگرچه معروف است که خوابگاه دخترانه به مراتب تمیزتر از خوابگاهها پسرانه است اما به واقع این گزاره قطعیت ندارد و برخی از مسائل بهداشتی دختران، نیاز به توجه و مراقب بیشتری دارد.
اما شاید مهمترین آسیب‌های جسمی دانشجویان برآمده از یک روند اشتباه در قالب کلی سبک زندگی دانشجویی باشد که بخش عمده‌ای از آن به مسئله تغذیه مربوط است.هیچ آمار دقیقی از عوارض زندگی دانشجویی به ویژه در خوابگاه وجود ندارد. اینکه مثلا چند درصد دانشجویان خوابگاهی به کبدچرب مبتلا می‌شوند؟
کبد چرب بزرگترین عارضه دانشجویی
کبدچرب یکی از عارضه‌های خاموش این روزهای جهان به ویژه کشور ماست. دلایل مختلفی برای کبدچرب مطرح می‌شود اما به طور کلی مصرف غذای پرانرژی و کم تحرکی و شیوه نامناسب تغذیه را می‌توان از دلایل عمده این بیماری دانست.
یکی از عوارض دانشگاه به ویژه برای دانشجویان خوابگاهی، کبد چرب این بیماری خاموش است. این گفته ناشی از تجربه و مشاهد‌ه‌های نگارنده است وگرنه همانطور که گفته شد یکی از مشکلات اصلی در نظام دانشجوییِ دانشگاهها فقدان اطلاعات جامع پزشکی از دانشجویان است. شاید اگر یک پایش نهایی از دانشجویان در شرف فارغ التحصیلی نیز گرفته می‌شد بسیاری از مسائل مرتبط با سلامت آنها مشخص می‌گردید.
اما به دلیل کیفیت پایین غذای دانشگاه، تغذیه نامناسب به ویژه استفاده بی‌رویه از فست‌فود، غذاهای پرچرب، پرکالری، مصرف زیاد قند غیرطبیعی به ویژه در همنشینی‌های چای و قند خوابگاهها، تحرک کم، عدم استفاده از میوه و سبزیجات و کمبود ویتامین و... انواع بیماری‌های گوارشی به ویژه کبدچرب در کمین دانشجویان است.
بسیاری از افراد از دانشگاه فارغ التحصیل می‌شوند غافل از آنکه در کنار کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکتری خود، صاحب کبد چرب گرید یک یا دو شده‌اند. به دلیل چراغ خاموش بودن این عارضه، دانشگاه نیز هیچ‌گاه مسئولیت آن را برعهده نخواهد گرفت.
حال که کرونا، لزوم توجه جدی به نکات بهداشتی را برای همگان مشخص کرده است و بازگشایی دانشگاهها با ابلاغ پروتکل‌های بهداشتی همراه است، وزارت علوم، وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی باید نگاه دقیقتر به سلامت و بهداشت دانشجویان داشته باشد.دیگر بیماری‌های گوارشی، بیماری‌های پوستی، مسائل بهداشت جنسی ناظر به قبل از ازدواج و... همه از مواردی است که باید مورد مداقه قرار بگیرد.
اقدامات مختلفی باید برای افزایش سطح سلامت و بهداشت دانشجویی انجام بگیرد که مهمترین آن پایش است تا آمارهای دقیقی از وضعیت جسمی دانشجویان استخراج شود.برخی از اقدامات پیشنهادی برای بهبود وضعیت سلامت و بهداشت دانشجویان:
تدوین مقررات لازم الاجرای بهداشتی و پزشکی در حوزه فردی و جمعی دانشجویان
پایش جدی و مداوم بهداشتی و پزشکی دانشجویان در میانه و انتهای دوران تحصیل
ایجاد پرونده پزشکی برای هر دانشجو
آموزش های جدی بهداشتی و پزشکی به دانشجویان به عنوان یک ضرورت ونه فوق برنامه
ایجاد بانک جامع اطلاعات از عارضه‌ها، بیماری‌ها و نقصان‌های پزشکی و بهداشتی ناظر به زندگی دانشجویی
برنامه‌های جدی برای بهبود وضعیت تغذیه دانشجویان
ورود تشکل‌های دانشجویی برای تغییر سبک زندگی خوابگاهی ناظر به مسائل بهداشتی و پزشکی و نه تنها مسائل معنوی
کاهش تراکم خوابگاهها
نظارت دقیق بر کالاهای عرضه شده در فروشگاه های خوابگاه و سطح دانشگاه و ممنوعیت عرضه محصولات مضر
رصد رژیم غذایی دانشجویان – ارائه هشدارهای لازم نسبت به کاهش یا زیادروی مصرف برخی از مواد غذایی مثلا زیادروی در مصرف تخم مرغ
نویسنده: محمدحسین فرهادیان
