به گزارش خبرنگار صنفی آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ این روزها کلان گفتمان حاکم بر فضای جامعه موضوع عدالت است، از مهمترین وجوهی که در زمینه عدالت بررسی می‌شود بحث عدالت آموزشی است که مدت هاست به دلیل بروز تعارض منافع در میان مدیران و قانون گذاران کشور مغفول مانده است. یکی از این موارد که چند وقتیست باعث تبیعض آموزشی و نگرانی مردمی شده، سهمیه فرزندان اعضای هیئت علمی ها در آزمون های دانشگاهی و ورودشان به دانشگاه هاست.
سهمیه فرزندان اعضای هیئت علمی
سهمیه فرزندان اعضای هیئت علمی نمونه بارزی از این تعارض منافع است. جایی که تصمیم گیران این امر خود ذی نفع هستند و قوانین را طوری به تصویب می‌رسانند که به کام اعضای هیئت علمی تمام شود.
در این راستا جواد محمدی دبیر هیات عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی که اتفاقا ایشان عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز می‌باشند در گفت‌وگویی، در واکنش به پذیرش سهمیه‌ای فرزندان اعضای هیات علمی در دانشگاه‌های برتر کشور گفت: تصویب طرح بومی‌گزیند برای این بود که دانشجویان بتوانند در کنار خانواده‌شان باشند، از طرفی هرگز سهمیه‌ای برای خانواده اعضای هیات علمی در نظر گرفته نشده است. آن چیزی که الان وجود دارد، به این صورت است که اگر فرزند یکی از اعضای هیات علمی در جایی قبول شد، بتواند فقط در همان رشته و در کنار خانواده‌اش تحصیل کند.
محمدی بیان کرد: این طرح در واقع سهمیه نیست، مثل این است که بگوییم ما در یک رشته پنج نفر ظرفیت داریم و با وجود فرزندان هیات علمی ظرفیت این پنج نفر به شش نفر برسد نه اینکه بگوییم از این پنج نفر یک نفر باید از فرزندان هیات علمی باشد، چرا که این پنج نفر سرجای خودشان هستند و فقط یک نفر از فرزندان هیات علمی به آنها اضافه خواهد شد! آن هم به شرطی که ۸۰ درصد امتیاز دانشگاه مربوطه را کسب کند نه اینکه شخص ضعیف باشد و بدون آوردن امتیاز به راحتی وارد دانشگاه شود!
وی ادامه داد: اگر اساتید ما به کشورهای دیگر بروند، معادل چند هزار دلار حقوق دریافت خواهند کرد، در حالی که در ایران ۳۰۰ تا ۴۰۰ دلار دریافت می‌کنند. من برداشتم این است که این امتیاز در واقع تسهیلاتی برای ایشان است تا کمک کند، اعضای هیات علمی شریف کشور ایران اسلامی در کشور ماندگار شوند و فرزندانشان نیز به فکر خارج رفتن نباشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در پایان گفت: بومی‌گزینی نیز به دنبال تحصیل فرزندان در کنار خانواده‌هایشان است و با این طرح هم راستا است. باید مراقب بود با زیر سؤال بردن شأن اعضای هیات علمی سبب دلسردی آنان نشویم. نتیجه این دلسردی خوشحالی دشمنان و سوء استفاده آنان خواهد شد. باید تمام تلاشمان بر حفظ اساتید در کشور و کمک آنان به پیشرفت و بالندگی علمی و فناوری در کشور باشد.
با این حال ایشان توضیح نداده اند که چه تفاوتی میان فرزندان هیئت علمی با فرزندان دیگر مشاغل وجود دارد که این امتیاز برای آنان به صورت ویژه محسوب شده است. مسلما این نوع تبعیض هر چند کوچک باشند اما موجبات از بین رفتن سرمایه‌های اجتماعی است.
تسهیلات انتقال فرزندان اعضا هیأت علمی دانشگاه‌ها
دستور العمل اجرایی بخشنامه ایجاد تسهیلات برای فرزندان اعضای هیأت علمی، حد نصاب نمره علمی لازم برای انتقال ۹۰ درصد نمره کل آخرین نفر پذیرفته شده در سهمیه مربوط برای رشته محل مورد تقاضاست.
منظور از عضو هیأت علمی در این بخشنامه کلیه اعضای هیأت علمی رسمی قطعی یا رسمی آزمایشی اعم از شاغل، بازنشسته و یا متوفی دانشگاه است که گزینش علمی و عمومی آنها توسط وزارتخانه‌های علوم و بهداشت انجام شده باشد.
کلیه اعضای هیأت علمی حق التدریس، پیمانی و کسانی که کلیه مراحل گزینش استاد را طبق ضوابط تا زمان قبولی فرزند خود، نگذرانده‌اند، نمی‌توانند از تسهیلات این آیین نامه استفاده کنند.
بر اساس این دستور العمل، پذیرفته‌شدگان آزمون سراسری می‌توانند از دانشگاه مبدأ به یکی از دانشگاه‌های محل خدمت یکی از والدین خود و یا در صورت نبودن آن رشته در آن شهر به دانشگاه نزدیکترین شهر محل خدمت والدین خود، با تعیین سازمان در همان مقطع و گروه آزمایشی و دارا بودن حد نصاب انتقال یابند.
انتقال از یک مرکز پیام نور به مرکز پیام نور دیگر، از یک موسسه غیر انتفاعی به موسسه غیر انتفاعی دیگر و انتقال از یک دوره نیمه حضوری به دوره نیمه حضوری دیگر بلامانع است.
در صورتی که فرزند هیأت علمی حد نصاب لازم برای انتقال را نداشته باشد، دانشگاه مقصد که باید در شهر محل خدمت والدین باشد می‌تواند وی را به عنوان میهمان بپذیرد که تبدیل میهمان به انتقال دائم مشروط به احراز وضعیت علمی مناسب طی حداقل دو ترم اول تحصیل به تشخیص دانشگاه مقصد است.بیشتر بخوانید: فرزندان هیات علمی در کنکور «سهمیه» ندارنددر خصوص انتقال فرزندان اعضای هیأت علمی از شهرستان به تهران سازمان سنجش پس از اخذ فرم‌های مربوطه براساس نمره کل اکتسابی در آزمون، نسبت به جایابی و معرفی فرزندان اعضای هیأت علمی در تهران اقدام می‌کند.
با این حال اگر دانشگاه مقصد، محل خدمت والدین باشد نیازی به مراجعه عضو هیأت علمی به سازمان وجود ندارد و دانشگاه می‌تواند نسبت به ثبت نام مشروط فرزند عضو هیأت علمی اقدام کند. اما در رابطه با انتقال از شهرستان به شهرستان دانشگاه مقصد، پس از اخذ فرم‌های مربوطه نسبت به ثبت نام مشروط اقدام و سپس فرم‌ها را به سازمان سنجش ارسال می‌کند.
فرزند عضو هیأت علمی برای معرفی به محل خدمت والدین خود اولویت دارد و این معرفی به صورت ظرفیت اضافی است. همچنین استفاده از مفاد این دستور العمل تنها برای یکبار در دوره تحصیل دانشجو مجاز بوده و باید حداکثر تا پایان سال اول ورود به دانشگاه عملی شود.
انتقال از گرایشی به گرایش دیگر در همان رشته، در صورت عدم وجود گرایش در شهر محل خدمت والدین با نظر سازمان بلامانع است.
مبنای کارشناسی این سهمیه ها چیست؟
برخی از مسئولان و کارشناسان نسبت به سهمیه فرزندان اعضای هیأت علمی در دانشگاه‌ها انتقاد کردند. محمدرضا فراهانی، معاون دانشجویی وزارت بهداشت در مصاحبه ای گفت: در مورد مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی برای سهمیه فرزندان اعضای هیأت علمی در دانشگاه‌ها انتقادهای بجایی مطرح است. براساس این مصوبه، چنانچه فرزندان اعضای هیأت علمی 90درصد نمره یک رشته را کسب کنند، می‌توانند رشته مورد پذیرش را تغییر و حتی به دانشگاهی که پدرانشان در آن هستند، انتقال پیدا کنند که البته با تمام احترامی که برای همکاران هیأت علمی قائل هستم، این قانون را نوعی تبعیض می‌دانم.
مهدی بهلولی، کارشناس آموزشی نیز در گفنگویی دیگر بیان کرد: «به‌عنوان یک کارشناس آموزشی با اینگونه سهمیه‌ها موافق نیستم؛ زیرا در این میان چنین سهمیه‌هایی برای مردم عادی کشور خوشایند نبوده و احساس می‌کنند از هیچ امتیازی برخوردار نیستند. اگر هیأت علمی دانشگاه‌ها برای خود امتیازی خاص درنظر بگیرند، برای فرهنگیان امتیازات ویژه دیگری درنظر گرفته شود و همینگونه این امر برای اقشار و مشاغل دیگر جامعه نیز اجرا شود، جامعه بیش از حد و بدون دلیل چند پاره می‌شود. همان گونه که قبلا تأکید کردم این سهمیه‌ها هیچ‌گونه مبنای کارشناسی‌شده‌ای ندارد و درست مانند این است که اعضای هیأت علمی، دانشگاه‌ها را متعلق به‌خود می‌دانند؛ درحالی‌که دانشگاه‌ها برای همه مردم جامعه است و داوطلبان عادی نباید با فرزندان اعضای هیأت علمی تفاوتی داشته باشند. همچنین ارگان‌های دیگر هم امتیازاتی را برای خود درنظر می‌گیرند درحالی‌که این نهادها عمومی و دولتی بوده و باید به همه مردم یکسان خدمات‌رسانی کنند. متأسفانه هم‌اکنون رعایت عدالت برای جامعه کمرنگ شده است و هر ارگانی با توجه به قدرت و نفوذی که دارد سعی می‌کند برای نیروهای خود سهمیه‌های گوناگونی را کسب کند.
همچنین سالیانه حدود 1500 نفر از سهمیه های تغییر رشته و دانشگاه استفاده می‌کنند. که این رقم در مقایسه با رقم خانواده های شهدا و ایثارگران که محل مانور رسانه‌های معاند بوده است رقم قابل توجهی می‌باشد.لازم به ذکر است که طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی فرزندان اعضای هیئت علمی برای دریافت این سهمیه‌ها باید %90 امتیاز آخرین نفر پذیرفته شده در آن رشته را کسب کند.
غیر قانونی بودن سهمیه فرزندان هیئت علمی!
در سال 91 دیوان عالی عدالت اداری با شکایت سازمان بازرسی کل کشور سهمیه اعضای هیئت علمی را لغو کرد اما سال بعد دوباره این سهمیه ها به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.
ابراهیم خدایی، رئیس سازمان سنجش آموزش کشوردرباره آخرین وضعیت تسهیلات فرزندان اعضای هیئت علمی در کنکور ۹۹ گفته است : تا زمانی که قوانین تغییر نکنند تمامی سهمیه‌ها اعمال می‌شوند و تمام ضوابط و قوانین سهمیه‌ها در کنکور همان گونه که قبلا بوده، اجرایی خواهد شد.
غلامی وزیر علوم نیز به وجود خلاهای قانونی در بحث سهمیه های اعضای هیئت علمی اشاره و لغو آن را نیازمند مصوبه قانونی مجلس دانست.
منصور غلامی ضمن بیان این مطلب به آخرین وضعیت اصلاح سهمیه پذیرش دانشجویان در دانشگاه‌ها اشاره و اظهار کرد: اعمال سهمیه‌های پذیرش در دانشگاه‌ها یک قانون است و تا زمانی که این قانون عوض نشود، ما اختیاری در تغییر آن نداریم.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه وزارت علوم مصمم به اصلاح سهمیه پذیرش در دانشگاه‌ها است، تصریح کرد: ما این موضوع را از طریق مجلس شورای اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و دولت پیگیری کردیم، ولی متاسفانه به مصوبه‌ای که تغییری در زمینه سهمیه‌ها ایجاد کند، نرسیدیم..
وزیر علوم در پایان خاطر نشان کرد: هنوز با نمایندگان فعلی مجلس صحبتی در خصوص اصلاح سهمیه ورود به دانشگاه‌ها نداشتیم، چرا که این مجلس تا کنون درگیر انتخابات کمسیون‌ها بود، اما قطعا باید این موضوع در مجلس طرح و بررسی شود؛ چرا که ممکن است این موضوع را در مجلس فعلی بتوان بهتر از مجلس قبلی پیش برد، در هر صورت باید آن را مطرح کنیم.
ضرورت ورود مجلس
در دوره های اخیر متاسفانه شاهد عملکرد ضعیف شورای عالی انقلاب فرهنگی در امور مختلف هستیم که این مسئله ورود جدی مجلس را می‌طلبد که خلاهای موجود در حوزه تقنینی را که به وسیله ضعف عملکرد این شورا به وجود آمده است را پر کند. حال باید منتظر بود تا ببینیم مجلس یازدهم چه تصمیمی برای آشفته بازار سهمیه‌های کنکور خواهد گرفت.
* گزارش از محمد دلگشایی
