خبرنامه دانشجویان ایران: بدون تردید در طول مدت رهبری با برکت مقام معظم رهبری هیچ شخصیت حوزوی و فکری معاصری (در رده پایین تر از ولایت و رهبری) همچون علامه محمدتقی مصباح یزدی مورد تمجید و تأیید رهبر معظم انقلاب قرار نگرفته است و دقت و تامل در جنس تعابیر رهبر معظم انقلاب در مورد علامه مصباح یزدی نشان می دهد که ایشان جایگاه ممتازی برای علامه در فضای فکری و سیاسی کشور قائل هستند. مقام معظم رهبری، تاکنون بارها و بارها در تجلیل از شخصیت علامه مصباح یزدی سخنانی را بیان داشته اند و ایشان را مطهری زمان نامیده اند.

به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ به مناسبت ایام شهادت شهید مطهری به گفتگو با حجت الاسلام محمود رجبی قائم مقام موسسه امام خمینی (ره) و از شاگردان علامه مصباح پرداختیم تا به تبیین کلام مقام معظم رهبری در خصوص مطهری زمان بپردازد.

به عنوان سئوال اول، لطفا کمی در خصوص شخصیت علامه مصباح یزدی بفرمایید.
حضرت استاد علامه مصباح دارای روحیات بسیار والایی است که از روح، تعبد و عبودیت ایشان سرچشمه می گیرد. اخلاص و کار و فعالیت ها را برای خدا انسجام دادن و دراندیشه انجام وظیفه الهی بودن ویژگی ای است که حتی کسانی که با خط مشی سیاسی یا برخی مواضع فکری ایشان موافق نیستند به آن اعتراف دارند آن هم به اخلاص در حد عالی ایشان. فداکاری در راه دفاع از اسلام و مکتب اهل بیت(ع) و نظام اسلامی ایشان هم زبان زد خاص و عام است. اهل تصرع  به درگاه الهی و توسل اهل بیت (ع) می باشند و هم خود در این زمینه در اوج قرار دارند و هم همگان را در هر امری به این امر توصیه می کنند.

وجود آیت الله مصباح مالامال از عشق به خدا و پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) است، توکل به خدا و اعتماد به الطاف الهی و عنایات اهل بیت(ع) و حسن ظن به خدا و اولیای الهی ویژگی برجسته دیگر ایشان است که باعث شده در بحرانی ترین شرایط نیز از آرامش وصف ناپذیری برخوردار باشند.

تواضع و فروتنی چه در مسایل علمی و چه در زمینه های دیگر در ایشان شاخص است در بسیاری از مسایل علمی با اینکه نغزترین دیدگاه و سخن را دارند ابتدا می فرمایند در این زمینه اهل تخصص نیستم و باید متخصصان نظر دهند و گاه به مخاطبانی که برای استفاده از نظرات ایشان آمده اند می فرمایند شما اهل این رشته و تخصص هستید و گاه از بزرگان دیگر یاد می کنند و به تجلیل زیاد از آنان پرداخته و می فرمایند باید از این بزرگان استفاده کنید.

در مواردی که نظری مخالف یا متضاد با علامه طباطبایی قدس سره دارند می فرماید فرمایش ایشان را می توان اینگونه تقریر کرد و یا می فرمایند اینجا نکته ای است که باید نسبت به آن تامل کرد، تواضع ایشان در سایر موارد هم شگفت انگیز است گویا خودی نمی بینند و شانی برای خود قائل نیستند.

مناعت طبع و کرامت نفسانی یکی دیگر از ویژگی های روحی استاد علامه مصباح است، هیچ گاه حتی در تهیه امکانات برای اهداف مقدسشان که اهداف الهی است درخواستی که با مناعت طبع و کرامت انسانی و سازگار نیست، ندارند. در جریان گزارش برنامه های موسسه به محضر شریف امام راحل رفته و گفته بودند از هیچ کس انتظار خاصی ندارم البته اگر امکانات بیشتری باشد توسعه می دهم که حضرت امام قدس سره فرمودند این برنامه را حداقل به دو برابر توسعه دهید و تا من زنده ام بودجه آن را تامین می کنم و تا آخر عمر شریف خویش تامین فرمودند.

بسیار عاطفی و مهربان هستند نسبت به شاگردان همانند یک پدر مهربان بلکه گاهی حتی بیشتر عنایت دارند یکی از شاگردان ایشان می گفت که آیت الله مصباح بیش از پدر من در فکر مسایل علمی و حتی معیشتی و دنیوی من بودند به گونه ای که شاگردان را تحت نظر دارند و از امور و اوضاع و احوال آنان مطلع اند و در موقع مناسب که گاه شاگردانشان فکر می کنند ایشان از مشکلات مطلع نیستند مشکل آنان را حل می کند البته این محبت و لطف تنها ویژه شاگردانشان نیست افراد فراوانی مشکلشان با عنایت و هدایت و دعای خیر ایشان حل شده است.

بسیار دقیق و موشکافانه و ژرف اندیشانه مسایل را مورد توجیه و بررسی قرار می دهند. یکی دیگر از ویژگی های استاد علامه مصباح توجه به بیت المال است. در هزینه کردن بیت المال بسیار دارای وسواس و احتیاط و دقت هستند این در حالی است که بیت المال را برای فعالیت های علمی و فرهنگی و برنامه های دینی و انجام امور جاری موسسه هزینه می کنند. ایشان می فرمایند اگر کسی سر سوزنی از بیت المال را برای کارهای شخصی خود استفاده نکند هنر نکرده است بلکه به وظیفه شرعی خود عمل کرده است مکررا از احتیاط های مرحوم شهید قدوسی یاد می کنند و به شاگردان خویش اینگونه رعایت احتیاط را در عمل و بیان یاد می دادند.

آینده نگری و دور اندیشی عجیبی دارند بسیاری از جریانات را حدس می زدند و یا با فراست و نورالهی در می یابند و پیش از همه مطرح می کنند و برای مقابله با آسب های آن راهکار و برنامه می دهند.

شجاعت هم در مسایل سیاسی اجتماعی دارند دارای شجاعتی کم نظیر در دفاع از اسلام، مکتب اهل بیت و نظام اسلامی و مبارزه با جریانات انحرافانه و التقاطی و نیز مبارزه با طاغوت و شاهنشانی بودند و هستند و هم در مسایل علمی جسارت و نوآوری و نقد مودبانه و محترمانه و موشکافانه و روزشمند و مبتنی بر مبانی دارند و مستحکم و استوار هستند و هم در مسایل مدیریتی دارای قاطعی و در عین حال ملاطفانه و عالمانه هستند.

البته ویژگی های  و روحیات ایشان تنها در این امور خلاصه نمی شود ایشان یک عارف به تمام معنا است، توان مدیریت بسیار شگفت انگیز، تئوری پردازی بی نظیر، فیلسوف مفسر فقیه و در عصر حاضر نیز صاحب نظر در علوم انسانی است و به طور حتم دانشمندی به جامعیت ایشان بنده سراغ ندارم و این مورد اعتراف بسیاری از دانشمندان حوزوی و دانشگاهیان است.

یک نمونه از آینده نگری های ایشان را بیان می فرمایید.
 در سال 54 برنامه آموزشی موسسه را طوری اجرا کردند که دانش پژوهان موسسه در کنار درس خواندن در برنامه های انقلاب هم مشارکت داشتند ولی عده ای می گفتند حالا وقت درس خواندن نیست و پس از پیروزی انقلاب همان ها اعتراف کردند که ایشان چه خوب آینده و نیازهای آن را می دیدند زیرا مشاهده کردند که در مقطع آغاز به ثمر نشستن انقلاب چه تقش مهمی شاگردان ایشان در دفاع از انقلاب و تامین خوراک فکری برای نسل جوان انقلابی داشتند ده ها نمونه از این آینده نگری ها و دور اندیشی های ایشان را بنده به خاطر دارم که این تنها یکی از آن ها بود.

آیت الله مصباح در زمینه نظریه پردازی و نوآوری های علمی چه اقداماتی انجام داده اند؟
نوآوری و نظریه پردازی ایشان در کارها خارق العاده است. تقریبا در طول نزدیک به چهل سال از تاسیس موسسه اما برنامه های موسسه به اغراق می گوییم که تقریبا همواره با نوآوری ها و طرح های نوین در زمینه آموزش و پژوهش مسایل فرهنگی، مسایل مدیریتی حتی تحصیل مسایل سیاسی اسلام مواجه هستیم.

منش و رفتار ایشان در مسایل سیاسی و اجتماعی چگونه است؟ در این راستا چه اقداماتی انجام داده اند؟
اولین مسئله اهتمام ویژه ایشان به مسایل اجتماعی است ایشان با اینکه یک عارف به تمام معناست اعتنایی به مسایل اجتماعی، نظام سیاسی اسلام، مبارزات سیاسی و مسایل اجتماعی مسلمین و به ویژه پیروان اهل بیت(ع) و مردم مسلمان ایران عنایت ویژه داشته و دارند. اساسنامه اولین تشکل حوزه ای مدرسین یعنی جامعه مدرسین حوزه علمیه توسط ایشان تهیه شده است.

از اولین نشریات سیاسی – علمی در حوزه که دفاع از امام و ایده های ایشان و مبارزه با رژیم شاه را هدف خود قرا داده بود یکی با مشارکت ایشان و یکی با لحنی انقلابی تر  منحصرا توسط ایشان تهیه و تمام مراحل تهیه تا نشر و پخش آن انجام می شد.

در مجموعه هایی که مرحوم شهید بهشتی سال ها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در زمینه اندیشه اسلامی راه اندازی کرده بودند، بخش تحقیق در حکومت اسلامی را ایشان عهده دار بودند.

پس از آزادی حضرت امام از حصر موقت در جریان  15 خرداد 42 مسئولیت ستاد استقبال از امام را به عهده گرفتند.

اولین حوزه های آموزشی و موسسه های آموزشی و پژوهشی در حوزه علوم انسانی و ایجاد ارتباط میان اساتید دانشگاه و حوزه و تربیت فضلای حوزه با روحیه کار جمعی را ایشان پایه گذاری مدیریت و هدایت علمی کردند. پس از رخداد انقلاب فرهنگی اساسنامه تنها مرکز بازسازی علوم انسانی و مدیریت و اشرافیت و هدایت علمی آن را ایشان به عنوان نهاد نماینده حضرت امام در بخشی از هیأت های مبارزه پیش از انقلاب که بعدا به عنوان هیات های موتلفه نامیده شدند را به عهده داشت.

در اولین کتاب که یک اثر علمی تحقیقی با عنوان "الاعامه و والولایه فی القرآن الکریم" در حوزه منتشر شد به عنوان یکی از محققان دارای سهم چشمگیر نقش ایقا کرد و در اکثر اعلامیه های جامعه مدرسین که در دفاع از حضرت امام و اعتراض به اعمال رژِیم فاسد شاهنشاهی منتشر شد امضای معظم له را مشاهده می کنیم.

در دوران دفاع مقدس که کسانی نسبت به دفاع شبهه افکنی می کردند در درس های خود به تبیین حقانیت دفاع مقدس و تشویق شاگردان به حضور در جبهه ها همت گماشتند که شهیدان و جانبازان ارجمندی را در میان شاگردانشان مشاهده می کنیم

نماینده امام و رهبری در شورای عالی انقلاب فرهنگی عضویت در مجلس خبرگان رهبری، دبیر کلی مجمع جهانی اهل بیت(ع)، عضویت در شورای عالی حوزه های علمیه و مسئولیت های مختلف دیگر علمی و فرهنگی بخش دیگر از از حضور استاد در عرصه فرهنگی و اجتماعی است.

در زمان فعلی مهمترین فعالیت آیت الله مصباح یزدی در عرصه سیاسی و اجتماعی چیست؟
به اعتقاد من امروز حضور عالمانه، فداکارانه ایثارگرانه و شجاعانه ایشان در برابر اندیشه های الحادی مارکسیسم در مناظرات و نوشتن آثار متصل و متعدد در نقد آن مهمترنی فعالیت استاد علامه مصباح یزدی است. در دوران جولان مارکسیستها در آغاز انقلاب با نقد تفکرات التقاطی غرب زدگان و منافقان در سخنرانی های علمی و آثار قلمی فعالیت های گسترده ای انجام دادند.

امروز مبارزه بی امان و گسترده استاد با انحرافات فکری و سیاسی- اجتماعی دولت اصلاحات به رغم هجمه وسیع بی نظیر منافقان، غربزدگان و ابستگان به خارج و جاهلان لجوج به ایشان کم نشده و حضور علمی ابشان در عرصه سیاسی اجتماعی هر روز پررنگ تر می شود.

آیت الله مصباح یزدی در تربیت نسل نوینی از فضلای حوزه نقش داشت که در افشاگری و نقد و تحصیل علمی اندیشه های وارداتی غرب و شبهه افکنی ها و هجوم علیه اسلام ناب محمدی و نظام اسلامی و مقدسات اسلام و تشیع به خصوص در دوران اصلاحات و پس از آن نقش بی بدلیل ایفا کردند و این موضوع از فعالیت های سیاسی و اجتماعی و علمی و دینی منحصر به فرد ایشان است و بی شک در صیانت نسل دوم انقلاب در برابر تهاجم و شبیخون و ناتوی فرهنگی، فعالیت ها برنامه ها و اندیشه ناب استاد نقشی بی بدیلی داشته است.

لازم است به این نکته هم اشاره کنم که دفاع از ولایت چه در زمان امام و چه در زمان مقام معظم رهبری چهره شاخصی و برتری از استاد به جای گذاشته است.

در ایام شهادت استاد شهید مطهری هستیم. مقام معظم رهبری، آیت الله مصباح یزدی را مطهری زمان نامیدند. از نظر شما چرا رهبر انقلاب اینگونه تعبیری نسبت به ایشان به کار بردند و آیت الله مصباح را مثلا بهشتی حال حاضر یا مفتح حال حاضر خطاب نکردند؟ وجوه تشابه ایشان با آن بزرگوار چیست؟
سخن حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب ناظر به آن است که آیت الله مرحوم مطهری قدس سره در دوران حیات خویش ویژگی هایی داشتند و خدمات فرهنگی بسیار ارزشمندی به نظام و جامعه اسلامی اراده کرده است که استاد مصباح یزدی پس از ایشان آن نقش را  در جامعه ایفا کرده اند که من به برخی از این موارد اشاره می کنم.

1- حساسیت نسبت به ارزش های اسلامی و دفاع از آن
2- مقابله علمی با اندیشه های انحرافی التقاطی و روشنفکرمآبانه و خرافی
3- اهتمام به حوزه و دانشگاه با حضور در میان حوزیان و دانشگاهیان و تغذیه فکری و عقیدتی آنان
4- توجه به بعد اجتماعی اسلام و دفاع از نظام و رهبری
5- تغذیه فکری نسل جوان و فرهیختگان دانشگاهی
6- رویکرد جامع به اسلام و پیوند زدن آموزه های اسلامی با نیازهای انسان معاصر و شبهه زدایی از آن
7- عنایت ویژه به نسل جوان و صیانت آنان در برابر تهاجمات فرهنگی
8- مبارزه با غرب زدگی و مرعوب شدن در برابر غرب و نقد تفکر اومانیستی و سکولار
9- مخاطب شناسی و بیان معارف اسلامی متناسب و با زبان قابل فهم مخاطبان
10- منطق مستحکم و قوی و بیان روان ورسا
11- شناخت دقیق آسیب های فکری،  درد دین داشتن و عشق به نسل جوانِ تشنه معارف اسلام ناب محمدی

آیت الله مصباح یزدی نیز این نقش ها و دغدغه ها را که در آیت الله مطهری وجود داشت داشته و دارند و خلاء شهید مطهری را برای نسل حاضر که مورد آماج شبهات و تهاجمات پیچیده تر و گسترده تر از طریق تکنولوژی پیشرفته ترقرار گرفته است پر کرده و پر می کنند و با معارضان فرهنگ اصیل اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی اعم از داخلی و خارجی به مبارزه بی امان فکری و فرهنگی پرداخته اند و به حق مطهری زمان ما هستند.

تخریب های بر علیه علامه مصباح از چه زمانی و توسط چه کسانی و با چه هدفی آغاز شد و چرا آنها در رسیدن به افکار در رابطه با تخریب شخصیت این بزرگوار تا به امروز ناکام ماندند؟
تخریب ها در دوران اصلاحات و از سوی دل سپردگان به فرهنگ غرب و برخی مزدوران بی مزد و مواجب استکبار جهانی طراحی شده و اجرا می شد به همین خاطر بسیاری از آنان پس از مدتی به غرب پناه بردند و حتی سخنگوی رسمی رسانه های معاند نظام و سر سپرده استکبار جهانی شدند.

علت تخریب هم آن بود که برخی از آنان نیز در جلسات خصوصی خود به آن اعتراف کردند که شخصیتی که با منطق مستحکم، بیان رسا و با شجاعت تمام آمادگی فداکاری کامل در برابر استحاله فرهنگی و تهاجمات گسترده آنان دارد و می توانست مقابله کند و سد راه آنان شود آیت الله مصباح مدظله العالی است. درست همین اتفاقات در زمان حیات شهید مطهری هم برای این شهید بزگورار اتفاق افتاد و برخی جریان ها به دنبال تخریب ایشان بودند و البته موفق نشدند.

آیت الله مصباح برای روشن ساختن نسل جوان  و قشر تحصیلکرده و فرهیخته جامعه تقریبا در تمام عرصه کشور اسلامی حضور یافت. توطئه ها را بر ملا ساخت به شبهات پاسخ داد تبیین دقیق و درست معارف اسلامی را ارائه کرد و با اندیشه های انحرافی و التقاطی در عرصه عقیدتی و سیاسی و معرفتی و اجتماعی مقابله علمی، متین و مستحکم داشته و دارند.

مخالفان و مزدوران غرب زده که در برابر این منطق قوی توان پاسخگویی نداشتند تنها چاره خود را تخریب و روانه ساختن سیل تهمت و تحریف سخنان ایشان داشتند و تخریبی که شاید در طول انقلاب بی نظیر بود را نسبت به یشان انجام دادند ولی از آنجا که حق پیروز است و یاری خدا نسبت به اولیا خود قطعی و سنت الهی است و باطل به بیان قرآنی باطل شدنی است جریانات پوشالی و باطل آنان شکست خورد.

محوری ترین تمرکز موسسه امام خمینی(ره) و شخص علامه مصباح بحث تحول در علوم انسانی است،‌ نقش ایشان در این رابطه را چگونه تبیین می کنید؟ لطفا در این زمینه نگاه آیت الله مصباح با شهید مطهری  را قیاس کنید.
نقش ایشان در تحول علوم انسانی اسلامی بی بدیل است اولین گام در این راستا را ایشان با طراحی و تاسیس دفتر همکاری حوزه و دانشگاه برداشتند و تقارب فکری و همنوایی حوزوزیان و دانشگاهیان در آن مقطع و اقدام به برگزاری کنفرانس های مشترک در رشته های مختلف علوم انسانی و نقد اندیشه های غربی در این علوم از ثمرات آن بود.

تاسیس موسسه اموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و تربیت محققان و اساتید مسلط به علوم انسانی و اسلامی جدید در همه رشته های علوم انسانی گام دیگری است که توسط ایشان برداشته شد و قطعا بدون چنین محققانی امکان تولید علوم انسانی اسلامی وجود ندارد.

تبیین مبانی علوم انسانی در قلمرو مدیریت، تعلیم و تربیت و رابطه علم و دین که با عنوان های پیش نیازهای مدیریت اسلامی،فقه و تعلیم و تربیت اسلامی و رابطه علم و دین از سوی ایشان ارائه شد گام های دیگری در این عرصه است و در دیگر آثار ایشان نیز مباحث ارزشمندی به مناسبت مطرح شده است که بن مایه های بسیار خوبی برای تحول در علوم انسانی داشته و دارد.

بنا بر نظر ایشان تحول در علوم انسانی نیازمند چهار امر است که شامل تربیت نیروی انسانی توانمد و کارآمد و متخصص در این حوزه، نقشه راه ایجاد تحول، ارائه نمونه های انجام چنین تحولی و ایجاد انگیزه در حوزویان که به فرمایش امام رضوان الله تعالی متولیان اصلی آن هستند، می شود و علامه مصباح یزدی درهمه زمینه ها آغاز گر و سامان دهنده آن بوده است.

در این تحول میان دیدگاه های علامه مصباح و آیت الله شهید مطهری تقارب فکری شگفت انگیزی وجود دارد و راز ان الهام گرفتن از مکتب اسلام و اهل بیت(ع) و تحت تربیت امام و علامه طباطبایی بودن این دو شخصیت گرانبهای جهان اسلام است.

* گفتگو از زهرا کریمی