به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ یکی از مهمترین مفاهیمی که با پیروزی انقلاب اسلامی سعی بر تبیین آن و سپس تلاش هرچه بیشتر در جهت تحقق عینی آن بیش از برخی مفاهیم دیگر مطرح گشته است؛ مفهوم "دانشگاه اسلامی" قلمداد می شود. مفهومی که همچون بسیاری از مفاهیم دیگر متاسفانه به علت عدم درک صحیح و حقیقی از ماهیت آن، عده ای آن را بی محتوا و بی ارزش محسوب می کنند. و برخی دیگر با تکیه بر برداشت های حداقلی و سطحی خود از اسلام ناب محمدی(صلی الله علیه و آله)، ارزش مفهوم دانشگاه اسلامی را کمرنگ تر می کنند؛ تا آن جایی که ناخواسته انتظارات خود را از دانشگاه اسلامی به علت نگاه تک بعدی بیش از حد به کمترین حد امکان یعنی "رعایت ظواهر اسلامی" همچون پوشش منحصر کرده اند.
گویا عده ای فراموش کرده اند که اسلام ناب، نگاهی کلان تر و جامع تر به همه بخش های مختلف یک زندگی دارد. اسلامی که نه تنها به پوشش و حجاب و امثالهم خلاصه نمی گردد؛ بلکه روی آوری به مسائلی همچون تحقیقات هدفمند و نوین را نیز به عنوان انتظارات حقیقی از یک قشر علمی جامعه خویش محسوب می کند.
بنابراین لاجرم می بایست با استقرار و تحکیم نظام جمهوری اسلامی جهت پیاده کردن گفتمان انقلاب اسلامی منبعث از اسلام همه جانبه و به دور از هرگونه نگاه تک بعدی، شاهد تلاش های بیشتری نسبت به گذشته باشیم. چراکه دوران ماقبل از انقلاب اسلامی بنابر هر دلیل و علتی اعم از بی کفایتی و بی مکتبی بودن مسئولین، حاکی از آن است که یکی از موارد مغفول و کم اهمیت در نظر مسئولین عالی رتبه رژیم پهلوی، مسأله تلاش جهت ایجاد، بسترسازی و تقویت روحیه تحقیق و نوآوری نوین و هدفمند در سیستم اقتصادی کشور بوده است. تا آن جایی که بعضا حتی برای حل کوچکترین مشکلات فنی مربوط به دستگاه های مختلف مجبور به جذب تکنسین های خارجی ( به قصد تعمیر نه آموزش!) و یا ارسال دستگاه ها به خارج از مرزهای میهن بوده ایم.
اینک با گذشت بیش از 3دهه از انقلاب اسلامی علی رغم تمامی پیشرفت های صورت گرفته در عرصه علمی، متاسفانه کارنامه مناسبی از حیث کیفیت تحقیقات بنابر حسب توقعات و انتظارات مطلوب خویش نداشته ایم. و همچنین می بایست اذعان به این داشته باشیم که با وجود تمامی تلاش ها، جامعه علمی ما را بیماری فرهنگی ای در عرصه تحقیقات دربر گرفته است که نیازمند به علاج هرچه سریعتر آن از سوی مسئولین و متولیان امر بنابر یک آسیب شناسی مناسب، صحیح و دقیق می باشد. بیماری فرهنگی که با واژه هایی همچون عدم نشاط در تحقیقات، روی آوری به تحقیقات راحت تر و روحیه تنبلی و افسردگی به نسبت وسع و توانمندی های وجودی قشر علمی جامعه تعریف می گردد.
هرچند یک امر بدیهی می باشد که راه برطرف کردن این بیماری نیازمند به جدیت و عزم دوجانبه قشر علمی و مسئولین امر می باشد، ولی در این بخش از مطلب با نگاهی گذرا بر بیانات مقام معظم رهبری به برخی از مسائلی اشاره می کنیم که می بایست مسئولین عالی رتبه ذی ربط در مسأله تحقیقات با توجه به اهمیت آن در تحقق عینی و حقیقی دانشگاه اسلامی، توجه و اهتمام بیشتری نسبت به گذشته داشته باشند.
متولیان اصلی رفع بیماری فرهنگی در عرصه علمی
اگر مشاهده میکنیم که افراد کارآمدِ فکری ما در دانشگاهها و کارگاهها و مراکز تحقیق، به نوآوریهایی که برای یک محقق، نان و آب و شهرتی ندارد، اما زحمت زیادی دارد، کمتر تن میدهند و به کارهای آسانتر و سهلتر تسلیم میشوند، یک بیماری فرهنگی است.
اگر اینها را کم داریم، ناشی از یک بیماری فرهنگی در ماست. ما باید این را علاج کنیم. این، ربطی به کار مدرسه و دانشگاه و امثال اینها ندارد؛ بلکه نگرش و فعالیت و تلاش فرهنگی سازمان یافته‌ی دیگری را میطلبد و ما باید آن را انجام بدهیم. حقیقتاً یکی از کارهای مهم شورای عالی انقلاب فرهنگی، نگرش به فرهنگ عمومی و پیدا کردن و شناختن بیماریهای فرهنگىِ امروز کشور ما و یافتن علاج این بیماریها با دید متخصصانه و البته دردمندانه و انقلابی و توصیه‌ی آنها به دستگاههای گوناگون است. این، یک بخش مهم کار میباشد و خوب است که شورای عالی انقلاب فرهنگی، به این قضیه برسد. (بیانات در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی ۱۳۶۸/۰۹/۲۱)
بهترین شیوه حرکت برای انقلاب علمی
« انقلاب، یعنی این‌که تحولی در همه چیز به وجود بیاید. یکی از آن تحولات هم، در مقوله‌ی علم در این کشور است. نگویید ما پول و بودجه نداریم. بله، خیلی کارها با پول انجام میگیرد؛ لیکن به نظرم میرسد که کل دستگاه علم و دانش کشور، باید با یک دید انقلابی به مسأله نگاه کند؛ مثل آن کسی که فرزندش درون آب افتاده و دارد غرق میشود؛ مثل روحیه‌ی همان مبارزی که در دوران پیش از پیروزی انقلاب، هیچ‌چیز - نه زن، نه بچه، نه زندگی، نه خانه، نه راحتی - نمیفهمید و همه‌ی زندگیش مصروف این میشد که کاری انجام بدهد. » ( بیانات در دیدار وزیر و مسئولان وزارت فرهنگ و آموزش عالی و رؤسای دانشگاههای سراسر کشور ۱۳۶۹/۰۵/۲۳)
لزوم قرار گیری تحقیق و علم در اولویت های بودجه کشور و حذف بودجه های غیراولویت دار
« در اظهاراتی که دوستان در زمینه اعتبارات رو به کاهشِ تحقیقات و پژوهش یا بعضی از مطالب دیگر کردند، از بنده خواستند که در این زمینه کمک کنم. مطمئنّاً اگر تقسیم بودجه کشور یا اولویّتهای آن در اختیار رهبری بود، بدون شک بنده جزو اولین اولویّتها، اولویّت تحقیق و علم را معیّن میکردم....
خیلی از بودجه‌هایی که در کشور هست، بودجه‌های اولویّت‌دار نیست. بسیاری از این سمینارها، گردهماییها و اجتماعها، بی‌فایده محض است. ... اگر آن مقداری که برای سمینارها - چه از لحاظ پول و چه از لحاظ وقت - هزینه میشود، فایده نداشته باشد - که خیلی از اوقات هم ندارد - باید کنار گذاشته شوند. خیلی از این مراکزی که بودجه‌های نسبتاً قابل توجّهی هم میگیرند، هیچ اولویّتی ندارند. همان بودجه‌ها بدون شک باید به بخشهای تحقیقات، انستیتو پاستور و بعضی جاهای دیگر سرازیر شود. این موضوع را دستگاههای دولتی باید دنبال کنند؛ بنده هم تأکید میکنم و ان‌شاءاللَّه آن را مکتوب خواهم کرد » ( بیانات در دیدار جمعی از اساتید دانشگاهها ۳۸۱/۰۸/۲۲)
شکل گیری مطالبه عمومی به نام تولید علم
«... عدّه‌ای باید فضا سازی کنند و این را به عنوان یک مطالبه عمومی دربیاورند؛ دستگاههای تولیدِ علم هم - مانند محیطهای پژوهشگاهی، تحقیقات، کلاسهای دانشگاهی، دانشجویان و اساتید - باید آن را دنبال کنند.»
«... ما از تک تک دانشجویان توقّع نداریم تولیدِ علم کنند. اصلاً این مسأله به این صورت، فردی نیست و شاید هم همه توانایی تولیدِ علم را ندارند؛ باید این به عنوان یک مطالبه عمومی درآید و سنّت کار در دانشگاه شود تا فقط به فکر یادگرفتن آنچه دیگران به دست آورده‌اند، نباشیم؛ بلکه افزودن بر ذخیره به دست آمده به وسیله دیگران را هم وجهه همّت خود قرار داد»(۱۳۸۲/۰۲/ ۲۲ بیانات در جلسه پرسش و پاسخ دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی)
نقش وجود ارتباط مناسب علم با صنعت در روحیه دانشجویان
« مثال دیگر، مربوط به همان دانشجوی مهندسی است که شما مثال زدید. شما میگویید او درس میخواند و هیجان ندارد. آدم وقتی اسم درس را میآورد، فکر میکند درس که هیجانی ندارد. درست است که کلاس درس هیجان ندارد؛ اما اگر فرض کنیم یک کارگاه مجهّز در کنار کلاس درس، در دانشگاه یا بیرون دانشگاه باشد - مثل این‌که الان معمول شده که جوانان در دوره‌ای از تحصیل مهندسی میروند با کارخانجات ارتباط برقرار میکنند - این جوان احساس میکند که در این کارگاه امکانی وجود دارد که او میتواند ابتکار مورد نظر خودش را و آن فکری که به ذهنش رسیده، در این فضا ابداع و دنبال کند. آیا فکر میکنید که او هیجان کمتری خواهد داشت؟ خیلی هیجان دارد» ( بیانات در دیدار جمعی از جوانان۱۳۷۷/۰۲/۰۷)
اما در پایان بر خود لازم می دانیم که با طرح سوالاتی پیرامون مباحث مطروحه مطالبات به حق خویش را در این زمینه از مسئولین تاثیر گذار در این بخش اعم از اعضاء شورای عالی انقلاب فرهنگی، دولت و نمایندگان ملت با توجه به وظایف محوله و دایره اختیارات آن ها داشته باشیم.
- علت اساسی بیماری فرهنگی در انقلاب اسلامی چیست و بنابر چه دلیلی با گذشت بیش از 3دهه از انقلاب کماکان این معضل بیش از گذشته پررنگ تر شده است؟
- از مهمترین معضلات موسسات تحقیقاتی و علمی موجود در کشور چیست و آیا از حیث سخت افزاری مورد حمایت دولت ها و مجالس شورای اسلامی و دیگر نهادهای ذی ربط قرار گرفته اند؟
- و بسیاری از سوالات دیگر در مورد میزان توجه وزراء علوم دولت های مختلف به مسأله پیشرفت کیفی تحقیقات در دانشگاه های سراسر کشور و یا میزان اهتمام و جدیت شورای عالی انقلاب فرهنگی به ارائه راه حل هایی در این زمینه