به گزارش خبرنگار صنفی - آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ «منشور حقوق دانشجویی» مجموعه مقررات دانشگاه‌ها و آموزش عالی درمورد قوانین آموزشی، فعالیت های دانشجویی، آیین نامه انضباطی و مقررات مدیریت دانشگاه هاست که وزارت علوم دولت یازدهم  (سال 93) نسخه بروز شده آن را تصویب کرده است؛ اطلاع کامل از این منشور کمک می کند تا  دانشجویان به حقوق اولیه خود آشنا شوند.

این منشور در حوزه‏ های «آموزشی ـ پژوهشی»، «فرهنگی ـ اجتماعی»، «سیاسی»، «صنفی ـ رفاهی» و «انضباطی» تدوین شده است، که در اولین گزارش  حقوق آموزشی- پژوهشی را مورد بررسی قرار می دهیم:

** حق تحصیل دانشگاهی
الف ـ حق ورود به تحصیل:

هر شهروندی که «شرایط عمومی ورود به آموزش عالی برابر مصوبات و مقررات مراجع ذی‌صلاح» را داشته‌ باشد و طبق «مقررات وزارت علوم توانمندی علمی‌اش» محرز شود، حق ورود به نظام آموزش عالی را دارد و پس از ثبت نام دانشجو محسوب می‌شود.

طبق موارد مصرح در دفترچه کنکور، شرایط عمومی ورود به آموزش عالی عبارت‏اند از:
الف) اعتقاد به اسلام و یا یکی از ادیان مصرح (کلیمی، مسیحی و زرتشتی) در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
ب) نداشتن عناد با نظام جمهوری اسلامی ایران.
توضیح: مصادیق عناد شامل: (1) مبارزه مسلحانه با نظام جمهوری اسلامی ایران؛ (2) داشتن وابستگی تشکیلاتی به گروهک‌های محارب و کمک به آن‌ها
ج) عدم احراز فساد اخلاقی
توضیح: مصادیق فساد اخلاقی شامل اعتیاد به مواد مخدر و اشتهار به فحشا است.

تذکر مهم: احراز شرایط عمومی داوطلبان استعلام می‏شود و این کار بر عهده مراجع قانونی است.

د) برخورداری از توانایی جسمی متناسب با رشته یا رشته‌های انتخابی

ب ـ حق ادامه تحصیل:
طبق قوانین و مقررات، مؤسسه اجازه ندارد، دانشجو را از ادامه تحصیل منع کند، مگر به دلایل تحصیلی (در چارچوب آیین‌نامه‌های آموزشی) و یا به دلایل انضباطی (در چارچوب آیین‌نامه و شیوه‌نامه انضباطی). مرجع رسیدگی به مورد اول (اخراج تحصیلی) معاونت آموزشی و مورد دوم (اخراج انضباطی) شورای انضباطی مرکزی وزارت علوم است. به جز موارد گفته‌شده، هیچ نهاد یا شورای دیگری حق صدور حکم اخراج دانشجویان را ندارد.

پ ـ حق ادامه تحصیل در صورت محکومیت قضایی:
«در تمامی جرایم، در صورت محکومیت قضایی که منتهی به بازداشت موقت یا حبس گردیده باشد، چنانچه حکم انضباطی محرومیت از تحصیل صادر نشود، مدت بازداشت یا حبس، جزو سنوات دانشجو محسوب نگردیده و پس از پایان مدت محکومیت می‌تواند ادامه تحصیل نموده و دانشگاه باید به نحو مقتضی نسبت به ادامه تحصیل دانشجو مساعدت نماید. چنانچه مدت محکومیت از مدت مجاز مقطع تحصیلی بیشتر باشد، دانشگاه موظف است نحوه ادامه تحصیل را با موقعیت جدید آموزشی تطبیق دهد.»

ت ـ حق بازگشت به تحصیل:
«دانشجوی منصرف یا اخراجی از تحصیل می‌تواند، درصورت تصفیه حساب کامل با مؤسسه، مجدداً درآزمون شرکت نماید.»

ماده پانزده - حق برخورداری از فرصت‌های برابر آموزشی در دوره‌ تحصیلات تکمیلی
همه داوطلبان ورود به تحصیلات تکمیلی و تخصصی، حق دارند از فرصت‌های یکسان آموزشی برخوردار باشند و هر نوع سهیمه‌بندی جز در مواردی که در قانون «برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و تخصصی» آمده، ممنوع است.

ماده شانزده - حق انتخاب واحد
دانشجو می‌تواند در دوره‌های کاردانی و کارشناسی هر نیم‌سال حداقل 14 و حداکثر 20 واحد درسی انتخاب نماید.  در این دوره، «در صورتی که دانشجو برای فراغت از تحصیل فقط دو درس نظری باقی‏مانده داشته‌ باشد، می‌تواند آن دو درس را به‏صورت معرفی به استاد بگذراند.» در دوره کارشناسی ارشد، دانشجو می‌تواند در هر نیم‌سال حداقل 8  و حداکثر 12 واحد انتخاب کند.

ماده هفده - حق برخورداری از ارزشیابی عادلانه و اعتراض به نمره
«مدرس هر درس موظف است گزارش نمره ارزیابی نهایی درس دانشجویان را ظرف مدت ده روز از تاریخ برگزاری امتحان نیم‌سال آن درس به اداره آموزش دانشکده یا واحد مربوط اعلام نماید. دانشجویی که تقاضای تجدید نظر به نمره ارزیابی درسی داشته‌ باشد، می‌تواند ظرف مدت یک هفته از تاریخ اعلام نمره، تقاضای تجدید نظر کتبی خود را به اداره آموزش دانشکده یا واحد مربوط تسلیم کند. مدرس هر درس نیز موظف است، ظرف مدت یک هفته از تاریخ دریافت تقاضای تجدید نظر دانشجویان، به اعتراضات رسیدگی و اشتباهات احتمالی را برطرف و نمره قطعی را به اداره آموزش دانشکده یا واحد مربوط اعلام کند. نمره درس پس از قطعی شدن غیرقابل تغییر است.»

ماده هجده - حق فرصت جبران
نظام آموزش عالی، برای دانشجویانی که نتوانسته‌اند به حد نصاب ارزشیابی (در آزمون‌‌ها و یا پایان‌نامه) دست‌یابند فرصت جبران قائل است. در دوره کاردانی و کارشناسی، «دانشجویی که در یک یا چند درس نمره قبولی کسب نکند، چنانچه در نیم‌سال‌های بعدی دروس فوق را با حداقل نمره 14 بگذراند، نمره قبلی از کارنامه دانشجو حذف می‌شود و در معدل نیم‌سال فوق و کل محاسبه نخواهد شد». در دوره کارشناسی ارشد و دکتری نیز، در صورتی که پایان‌نامه دانشجو از نظر هیات داوران قابل قبول نباشد، دانشجو می‌تواند در چارچوب مقررات آیین‌نامه، پایان‌نامه خود را تکمیل و دوباره از آن دفاع کند.

 ماده نوزده - حق درخواست تمدید سنوات
در صورتی که دانشجو در طول دوره تحصیلی تعیین‏ شده در آیین‌نامه قادر به اتمام درس خود نباشد، می‌تواند نسبت به تمدید سنوات اقدام کند. این حق منوط به موافقت مراجع ذی‌صلاح است.

ماده بیست - حق انتخاب استاد راهنما و موضوع پایان‌نامه
دانشجو حق دارد استاد راهنما را به گروه آموزشی پیشنهاد دهد و نهایی شدن این پیشنهاد، منوط به موافقت استاد راهنما و تصویب گروه آموزشی مربوطه خواهد بود. استاد راهنما می‌تواند از داخل و یا خارج از مؤسسه باشد. همچنین دانشجو حق دارد موضوع پایان‌نامه را با هماهنگی استاد راهنما انتخاب کند و به شورای تحصیلات تکمیلی پیشنهاد دهد. تصویب آن بر عهده شورا خواهد بود.

ماده بیست و یک - حق مالکیت فکری
دانشجو مالک فکری آثار علمی خود (مقاله، جزوه، یادداشت کلاسی، پایان نامه و ...) است.

 ماده بیست و دو - حق برخورداری از حمایت پژوهشی
تمام دانشجویان از حق برابر در بهره‌مندی از امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی برای انجام امور علمی و پایان‏نامه برخوردارند. همچنین همه دانشجویانِ پژوهشگر می‌توانند از خدمات مادی و معنوی مؤسسات و نهادهای مربوطه، از جمله «صندوق حمایت از پژوهشگران و فناورن کشور» در چارچوب اساسنامه این صندوق، استفاده کنند.

 ماده بیست و سه - حق شرکت در جشنواره‌های علمی
از جمله حقوق علمی دانشجویان شرکت در جشنواره‌های علمی و رقابت برای کسب رتبه‌های بالا در این جشنواره‌ها است. مهم‌ترین جشنواره‌های علمی کشور عبارت‌اند از: جشنواره‌ جوان خوارزمی (در حوزه علم و فن‏آوری)، جشنواره فارابی (در حوزه علوم انسانی)، جشنواره جایزه علمی فن‏آوری پیامبر اعظم(ص)، جشنواره شیخ بهایی (در حوزه فن‏آوری) و جشنواره ملی پژوهش.

 ماده بیست و چهار - حق مرخصی
«دانشجو می‌تواند در صورت موافقت مؤسسه، در دوره کاردانی و کارشناسی ناپیوسته یک نیم‌سال و در دوره کارشناسی پیوسته دو نیم‌سال از مرخصی تحصیلی استفاده نماید». مرخصی زایمان و مرخصی استعلاجی (به تشخیص پزشک معتمد مؤسسه) دو نیم‌سال تحصیلی و بدون احتساب در سنوات است. دانشجوی دوره کارشناسی ‌ارشد در هر سه شیوه (آموزشی، پژوهشی و آموزشی- پژوهشی) می‌تواند حداکثر یک نیم‏سال از مرخصی تحصیلی استفاده کند، که جزو سنوات تحصیلی دانشجو به حساب می‌آید.

 ماده بیست و پنج - حق تغییر رشته و گرایش
دانشجویان دوره‌های کاردانی و کارشناسی پیوسته، با داشتن برخی از شرایط فقط برای یک بار در طول دوره تحصیل، می‌توانند از یک رشته یا گرایش به رشته یا گرایش دیگر تحصیلی در آن گروه آزمایشی یا در گروه آزمایشی دیگر، و در همان مؤسسه، تغییر رشته یا گرایش دهند. تغییر رشته در دوره کارشناسی ارشد ممنوع است.

ماده بیست و شش - حق مهمان شدن و انتقالی
میهمانی و انتقال دانشجو در دوره‌های کاردانی و کارشناسی مطابق آیین‌نامه میهمانی و انتقال دوره‌های کاردانی و کارشناسی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی دولتی و غیردولتی مصوب وزارت علوم (ابلاغیه شماره 15503/ و الصاقات و اصلاحات بعدی آن) انجام می‌گیرد. «انتقال دانشجو از یک مؤسسه به مؤسسه دیگر در دوره کارشناسی ارشد ممنوع است. همچنین انتقال از دوره شبانه به روزانه، نیمه حضوری و مجازی اعم از (روزانه و شبانه) و از دانشگاه‌های غیر دولتی به دولتی ممنوع می‌باشد. انتقال از یک شیوه به شیوه دیگر با رعایت سنوات دوره در اختیار موسسه آموزش عالی است. هر دانشجو در هر سه شیوه کارشناسی ارشد (آموزشی، پژوهشی و آموزشی ـ پژوهشی)  می‌تواند حداکثر دو نیم‌سال را با موافقت مؤسسه مبدأ و مقصد به عنوان مهمان بگذراند».

ماده بیست و هفت - حقوق دانشجویان «نخبه»، « ممتاز» و « استعداد درخشان»
دانشجویان «نخبه»، «ممتاز» و «استعداد درخشان»، بر اساس ضوابط و مقررات موجود، از برخی امتیازات و حقوق آموزشی و پژوهشی برخوردارند و از طرف «بنیاد ملی نخبگان» حمایت می‌شوند.