آزاد به قید شرط داستان زندگی مردی است از مردان زحمت کش پایین شهر که از روی اعتماد به دوستی قدیمی به ۲۳ سال حبس محکوم شده است، اما بعد از گذشت ۱۰ سال از محکومیت و با تلاش‌های دختر و همسرش به قید مشروط آزاد می‌شود و حالا چالش زندگی کمالی با بازی امیر جعفری پرهیز از هرگونه نزاع و درگیری است؛ چرا که عدم رعایت موارد فوق او را دوباره راهی راهروهای تاریک زندان خواهد کرد.
بیایید اندکی بیشتر دقیق شویم، داستان فیلم، داستان روانی است و دارای پیچیدگی‌های نسبتا خوبی که در درام‌های معمولی وجود دارد هست. اما متاسفانه ایرادی که بعضا در ساخته‌های فیلم اولی‌ها میبینیم در این فیلم هم وجود دارد و آن هم ریتم کند و یکنواخت فیلم است که جز در یک یا دو صحنه باقی داستان با ریتمی یکسان جلو می‌رود و خوب این مورد را در ساخته چندم یک کارگردان اصولا نباید دید.
می‌توان گفت آزاد به قید شرط جمع متوسط هاست. فیلمبرداری، بازی ها، انتخاب صحنه، گریم و ... همه در کنار هم و با دست پخت حسین شهابی فیلمی در رده میانی سینمای ایران را بوجود آورده است.
در وصف فیلم آقای شهابی باید گفت: یک سری ایرادات فیلمنامه‌ای هم وجود دارد از جمله در ابتدای فیلم زمانی که کمالی نامه یک زندانی را برای دخترش میبرد و دختر با خواندن آن نامه دست از کارهای اشتباه کشیده و از همکاری با گروه خلافکاران هم امتناع می‌کند و یا صحنه‌های پایانی فیلم که شما را یاد فیلم قیصر و یا فیلم‌های قبل از انقلاب می‌اندازد جایی که چند نفر از روی رفاقت انتقام گرفته و بعد خودشان را معرفی می‌کنند این اغراق‌های ماورایی بجای جذب مخاطب بیشتر باعث دافعه خواهد شد.
صحبت بعدی ما در نقد و تحلیل فیلم آزاد به قید شرط موسیقی است که در این فیلم بهره خاصی از آن برده نشده است. صحنه‌های احساسی در فیلم کم نیستند و خوب همراه سازی آن‌ها با یک موسیقی مناسب و استاندارد میتوانست بیش از پیش بر مخاطب تاثیر گذاشته و بیننده را با خود همراه کند.
در پایان و با تمام گفته‌ها آزاد به قید شرط ارزش سینما رفتن و حدود یک ساعت و نیم به پرده نقره‌ای خیره شدن را دارد و با اینکه دست روی کلیشه‌های رایج مثل پاشیدن خانواده، تولید ملی و ... گذاشته، ولی می‌توان این فیلم را دوست داشت و آن را در سینما به همراه خانواده دید.
محمد زادمهر - دانشجو معلم دانشگاه فرهنگیان اصفهان