نقش ارتباطات
یک دفتر ثبت اسناد و املاک معمولاً می‌تواند درآمد‌زایی خوبی داشته باشد اما به این معنا نیست که همه دفترداران از درآمد بالایی برخوردارند. چرا که بسته به محل استقرار دفتر، میزان مشهور بودن افراد مسوول دفتر، ارتباطات و شبکه‌سازی آنان و برخی مواردهای دیگر، درآمد آنان در نوسان است.
به‌طوری‌که اگر دفترداران بتوانند با ارتباطات خود، ثبت و انتقال اسناد سازمان‌های دولتی، به ویژه بانک‌ها را بر عهده بگیرند، درآمد و امنیت شغلی آنان تا حد زیادی بالا می‌رود؛ اما عامل مهم دیگر که بر درآمد ثبت اسناد تأثیر بسزایی دارد میزان رونق اقتصادی در جامعه و به تبع آن میزان خرید و فروش در بین مردم است چرا که در دوران رکود مانند چند سال اخیر، به‌علت کاهش خرید و فروش و در نتیجه کاهش ثبت اسناد و املاک، میزان درآمد دفاتر نیز کاهش چشمگیری داشت.
این در حالی است که عموم مردم فکر می‌کنند همه دفترداران در هر حالتی درآمد کلان دارند که قطعاً اینگونه نیست. در سختی‌های این شغل می‌توان به حساسیت بالای آن اشاره کرد چراکه دفترداران معمولاً با اسناد و قراردادها رو به رو هستند و همچنین باید سعی کنند تا حقی از کسی ضایع نشود. یک سردفتر باید به میزان بالایی به قوانین و مقررات اشراف داشته باشد و همیشه از لحاظ دانشی خود را بروز نگه دارد. در واقع سردفتری به نوعی مانند یک شغل حاکمیتی است که در آن مانند وکلا به اطلاعات و دانش، ارتباطات و هوش زیادی نیاز است.
در ایران هزاران دفتر ثبت اسناد و املاک مشغول به فعالیت هستند و بنابر آنچه در سایت سازمان ثبت اسناد و املاک آمده است در شهرها برای حداقل 15 هزار نفر و حداکثر 20 هزار نفر باید یک دفتر ثبت اسناد و املاک وجود داشته باشد. طبیعتاً در بین هزاران رقیب کار کردن و موفق بودن نیاز به استراتژی خاص خود دارد.
امسال هم آزمون نداریم
در سال ۹۵ ، ۱۲میلیون و ۹۵۸هزار و ۱۵۱ سند ثبت شد، گفت: بیشترین آمار ثبت سند در سال ۹۵ برای تهران ۳ میلیون و ۵۲۳ هزار و ۱۴۸ مورد بوده است که بعد از آن خراسان رضوی است. کمترین آمار نیز متعلق به ایلام است. آقای محمدرضا دشتی اردکانی رییس کانون سردفتران و دفتریاران اعلام کرد: چهار ماهه نخست امسال نیز ۳ میلیون و ۷۴۵ هزار و ۶۴۵ سند بوده که باز هم آمار تهران بیشترین بوده است. در سال ۹۵، ۱۹۲ میلیارد تومان دفاتر حق ثبت وصول کردند و به حساب خزانه واریز کردند.
او در پاسخ به این سؤال که آیا امسال برای جذب سردفتر آزمون برگزار می‌شود یا خیر گفته است: «برگزاری آزمون با سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است و تا آنجا که اطلاع دارم آزمون جذب سردفتر برگزار نمی‌شود.»
فارغ‌التحصیلان حقوق کجای کارند
لازم به ذکر است که افرادی که دارای مدرک رشته حقوق یا فقه و مبانی حقوق اسلامی هستند می‌توانند بدون شرط معدل در آزمون سردفتری شرکت کنند. سؤالات آزمون سردفتری معمولاً در زمینه حقوق مدنی، حقوق جزا، حقوق تجارت، حقوق ثبت، زبان و ادبیات فارسی و عربی است.
این در حالی است که افرادی که رشته آنان حقوق است در صورت قبولی در آزمون نیازی به خرید امتیاز دفترخانه ندارند و این امتیاز به آنان داده می‌شود، اما از لحاظ اشتغالزایی نیز بستگی به حجم کار دارد، هر دفتر ثبت اسناد به غیر از خود سردفتر، نیاز به یک دفتر یار دارد که گاهی برخی از دفاتر دو دفتریار دارند که دفتریار نخست مسوول جوابدهی در امور مالی در قبال سازمان ثبت اسناد است و در واقع نماینده سازمان ثبت و اسناد هم است. هر دفتر به یک، 2 یا سه نفر سند‌نویس نیاز دارد که باز هم بستگی به حجم کار دارد. علاوه‌بر این‌ها معمولاً یک یا دو نفر نیز به‌عنوان ثبات استخدام می‌شوند که مسوول ثبت کردن اسناد هستند که در‌حال‌حاضر ثبت دفتری نداریم و به‌صورت الکترونیکی ثبت می‌شود اما همان افراد ثبات، اکنون اپراتور و مسوول ثبت الکترونیک هستند.
نمی‌توان به طور قطع گفت که یک دفتر ثبت به چند نفر را مشغول به کار می‌کند اما می‌توان گفت یک دفتر ثبت با حجم کار معمولی به‌طور متوسط نیاز به 8 نفر نیروی کار دارد.
ارتباطات بیشتر، درآمد بیشتر
میزان درآمد بستگی به بازاریابی کارمندان، سردفتر و دفتریاران دارد. همچنین سابقه کار، اشراف بر کار، خوشنامی و شناخته شدن در منطقه برای افراد مشغول در یک دفتر، به‌ویژه سردفتر تأثیر زیادی بر درآمد دارد، اما درآمد زیادی از طریق انجام کارهای بانکی می‌تواند کسب شود و معمولاً سردفترانی که با بانک‌ها در ارتباط هستند به‌علت اینکه اسناد بانکی را می‌توانند ثبت کنند، بنابراین از درآمد بهتری برخوردار هستند. به‌طور قطع نمی‌توان گفت که میزان درآمد یک دفتر ثبت اسناد و املاک چقدر است چرا که به عامل‌های مختلفی بستگی دارد که گفته شد اما برای یک دفتر معمولی ثبت اسناد در شهری مانند اصفهان به طور متوسط ماهانه 25 میلیون درآمد دارد و این درآمد در شهرهای دیگر متفاوت است و به نظرم برای شهر تهران همین رقم در حدود 40 الی 50 میلیون است که از هر میزان درآمدی که به دست می‌آید 15درصد حق دفتریار، 10 درصد برای کانون سردفتران و دفتریاران است.
همچنین علاوه‌بر حقوقی که باید به کارمندان داده شود معمولاً 15 درصد از حق‌التحریر بین کل کارمندان تقسیم می‌شود. هر دفتر هزینه‌های مختلفی از جمله هزینه اجاره، مالیات و حق بیمه کارکنان، تهیه کاغذ و لوازم‌التحریر و خرید تجهیزاتی مانند کامپیوتر دارد.»
این موضوع را باید به یاد داشته باشیم که خیلی از فارغ‌التحصیلان کشور به‌خاطر چند شغله بودن مدیران دیروز و همچنین سودجویی مدیران امروز بیکار مانده‌اند. با کمی عدالت اجتماعی می‌توان تعادل لازم در این بین را برقرار کرد.
* گزارش از مینا افسریان