«سینما» از مهمترین رسانه های امروزی است که تاثیرگذاری قابل توجهی را در ابتدا روی فرهنگ، جامعه و مردم یک کشور دارد و همچنین باعث صدور مبانی فکری خاصی در جهان خواهد بود. سینمای ایران پس از دوره ای توانسته جایگاه قابل قبولی را در میان مردم بدست آورد، اما آن چیزی که مهم است، آیا آثار سینمایی امروز چه تناسبی با شرایط اجتماعی کشور دارد؟ چه میزان از دغدغه مردم را بر روی پرده های سینما مشاهده می کنیم؟ در فیلم‌نامه های آثار تولید شده، چه قرابتی بین فرهنگ، جامعه، اخلاق با سینما است؟
این جشنواره که مهمترین رویداد فرهنگی در کشور است و باید همانند سایر ارگان های این نظام دارای اهداف همسو با سیاست های کلان بوده و حرکت کند. آیا این رویداد بزرگ رسانه‌ای فرهنگی از ابتدا تا کنون در راستای ارزش ها، آرمان ها و سیاست های جمهوری اسلامی اقدام کرده یا خیر؟!
جشنواره فیلم فجر نه سفید است و نه سیاه! بلکه در سال‌های مختلف با انواع تاثیرات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دچار تغییر و تحولات عجیبی شده است. فضای فستیوال سینمای ایران در دوران دفاع مقدس یک سیاست خاصی را دنبال کرده ولی پس از آن با آمدن دولت‌های مختلف گرایشی به دولت متبوع خود داشتند و آثار تولید شده به جای آنکه نمایانگر سیاست‌های نظام باشند، نشان دهنده عملکرد دولت و جریان‌های مخالف نظام بوده است.
حال به بررسی این موضوع که کدام آثار بیشترین جوایز و سیمرغ‌های جشنواره را در طول چند سال اخیر از آن خود کردند، می‌پردازیم. نکته جالبی که در این بررسی با آن مواجه شده‌ایم، این است به همان اندازه که در آثار کارگردانانی همچون حاتمی کیا، میرباقری، مجیدی، ده نمکی و... کلکسیونی از جوایز و سیمرغ‌ها را در طول سال‌های مختلف بدست آوردند ولی در مقابل با فیلم سازانی مواجه می شویم که با گفته‌ها و برخوردها و آثارشان، هیچ سنخیتی با انقلاب اسلامی نداشته و همان کارگردانان نیز در مقابل جمهوری اسلامی قد عَلَم کرده‌اند.
در بعضی دوره‌ها، آثاری همچون «آژانس شیشه ای»، «بچه های آسمان» و «ماجرای نیمروز» جزء برندگان سیمرغ بلورین بهترین فیلم بودند که می‌توان از آن به عنوان فیلم تراز جمهوری اسلامی دانست اما در مقابل در دوره‌هایی دیگر این سیمرغ بلورین را متعلق به آثاری شد که در مقابل جمهوری اسلامی ایستاده و به آرمان‌های انقلابی و مذهبی توهین می‌کنند.
استاندارد دوگانه در برخورد با فیلم‌هایی که در راستای انقلاب اسلامی تولید شده بسیار زیاد هستند که به آن اشاره خواهیم کرد. در جشنواره فیلم فجر سال 94 سیمرغ بلورین بهترین فیلم از آن «ایستاده در غبار» می‌شود، ولی در سال 95 فیلم استراتژیک «امپراطور جهنم» که با محوریت تروریست‌های تکفیری داعش ساخته شده را حتی به بخش رقابت‌ها هم راه نمی‌دهند!
در همان سال 94 که «ایستاده در غبار» بهترین فیلم شد، «بادیگارد» حاتمی‌کیا، به دلیل همسو بودن با جریان انقلاب و با تمام شایستگی‌های فنی و تکنیکی در بسیاری از بخش‌های اصلی نامزد هم نشد، از قضا «سیانور» بهروز شعیبی که حتی از فیلم «دارکوب» هم با کیفیت تر و از تکنیک‌های فنی بالاتری برخوردار بود در هیچ رشته‌ای حتی کاندید نشد، چرا؟ چون در مقابل جریان شبه‌روشنفکری داوران جشنواره قرار داشت! اما از طرفی دیگر «امکان مینای» کمال تبریزی که نشان داد آثار وی در سال‌های اخیر افت شدیدی کرده، جزء رکوردداران نامزدی جشنواره فیلم فجر 34 شد.
در جشنواره فیلم فجر 36 اتفاقات سال های قبل دوباره تکرار شد، فیلم خوش‌ساخت «لاتاری» به کارگردانی محمدحسین مهدویان بنا به اذعان داوران این دوره جشنواره چون ماهیت خشونت آمیز داشته بطور کامل از حضور در رقابت با آثار دیگر حذف شد! اما فیلم «مغزهای کوچک زنگ زده» به کارگردانی هومن سیدی که بازیگران حاضر در آن فیلم در سکانسی با قمه به همدیگر حمله می‌کنند، توانست در چهار بخش سیمرغ بلورین دریافت کند! گویا خشونت فقط در آثار کارگردانانی معنا پیدا می‌کند که در راستای اهداف نظام قرار بگیرند ولی اگر خارج از آن چارچوب باشد، هیچ مشکلی ندارد!
با توجه به اتفاقات رخ داده در جشنواره اخیر، با یک سوال اساسی مواجه هستیم، روند حاکم بر جشنواره فیلم فجر از کجا نشأت می‌گیرد؟ چه ارگانی بر آن نظارت دارد؟ آثاری که به عنوان بهترین‌ها معرفی می‌شوند چه قرابتی با آرمان‌های جامعه، فرهنگ و مردم دارد؟ مبانی فکری هیئت داوران در انتخاب بهترین آثار، غربی یا اسلامی است؟ انتخاب آثاری که وضعیت جامعه ایرانی را پس از انقلاب، سیاه و تار نشان می‌دهد، آیا در خدمت جمهوری اسلامی است یا در خدمت جریانات روشنفکری غرب زده‌ای است که تنها آرمان خود را در غرب می‌بینند؟! کارگردانانی که با پول بیت المال و بودجه دولت به تولید آثار اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... می پردازند، در راستای اهداف جمهوری اسلامی و مردم ما قدم بر می‌دارند یا اینکه در مقابل آن قرار گرفته است؟!
* گزارش از یاسین قاسمی