وقتی فناوری‌های دیجیتال کودکان و نوجوانان را نشانه می‌روند؛
پشت و روی سکه شبکه‌های اجتماعی
فیسبوک، اینستاگرام و تلگرام و هزار و یک شبکه اجتماعی، این روزها در دنیای رابطه‌ها حرف اول را می‌زنند و دیگر خبری از دید و بازدیدها و گپ زدن‌های رودر‌رو نیست. اگر هم دوستان و اقوام دور هم جمع می‌شوند، معمولا صحبت‌ها یا پیرامون کلیپ‌ها و ویدئوهایی است که در همین شبکه‌ها منتشر شده یا هر کدام به تنهایی سر در گوشی خود کرده‌اند و در لاک تنهایی‌شان فرو رفته‌اند.
به گزارش خبرنگار فناوری اطلاعات «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در واقع، دور هم‌نشینی‌های امروزی معنا و مفهوم سابق خود را از دست داده‌اند. البته این شبکه‌ها را نمی‌توان منفی یا مثبت مطلق دانست؛ بلکه بستگی به نوع کاربری آن می‌توانند مفید یا مضر باشند. در این وانفسای اینترنت جهانی، ایرانی‌ها یکی از کشورهای پر‌مصرف در استفاده از این قبیل شبکه‌ها به‌عنوان شبکه‌های اجتماعی هستند.
با توجه به حجم استقبالی که کاربران از این شـبـکــه‌هـای اجـتـمـاعـی دارند، نکته عجیبی خودنمایی می‌کند و آن هم مخالفان سرسخت این قبیل شبکه‌های اجتماعی است که خود، اغلب طراحان همین شبکه‌ها هستند یا به نوعی چنین اپ‌هایی را برای گوشی‌های هوشمند آماده‌سازی و طراحی می‌کنند. در این میان، نام‌های بزرگی به چشم می‌خورد که می‌توان به بیل گیتس، استیو جابز، تیم کوک و زاکربرگ اشاره کرد. برخی افراد بعد از استفاده از شبکه‌های اجتماعی احساس خوبی دارند و عده‌ای احساس بدی. طبق مطالعات انجام شده، این حس به نحوه استفاده از این فناوری برمی‌گردد. به‌عنوان مثال، از شبکه‌های اجتماعی می‌توان مانند تلویزیون استفاده کرد؛ یعنی همان‌طور که شبکه‌های مختلف تلویزیون را بالا و پایین می‌کنیم، می‌توان در شبکه‌های مختلف اجتماعی نیز جست‌وجو کرد یا با دوستان خود در ارتباط بود و پیام‌هایی ارسال و دریافت کرد.
سران فناوری‌های دیجیتال
روانشناسان در مطالعات خود دریافته‌اند که گوشی‌های هوشمند می‌توانند برای مغز نوجوانان خطرناک باشند. تحقیقات نشان می‌دهند خطر بروز افسردگی در کودکان و نوجوانانی که از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، بیشتر است. کودکانی که دست‌کم سه ساعت در روز از گوشی‌های هوشمند استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض خودکشی قرار می‌گیرند. رواج استفاده از شبکه‌های اجتماعی بین کودکان و نوجوانان به‌ویژه طی سال‌های اخیر رشد فزاینده‌ای داشته است، این در حالی است که بسیاری از سردمداران فناوری‌های دیجیتال دنیا تا حد امکان از این فناوری‌ها دوری می‌کنند و کودکان و جوانان خود را از آنها بازمی‌دارند تا از این طریق بتوانند آنها را از اثرات مخرب شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند دور نگه دارند. بیل گیتس، رئیس مایکروسافت و استیو جابز، موسس کمپانی اپل که خود از تولیدکنندگان فناوری‌های دیجیتال بوده‌اند، به ندرت اجازه کار با این فناوری‌ها را به فرزندان خود می‌دادند. بیل گیتس چندی پیش اعلام کرده بود که اجازه نمی‌داد فرزندانش تا 14 سالگی از گوشی‌های هوشمند استفاده کنند، این در حالی است که در حال حاضر متوسط سنی‌ای که کودکان این دوره برای خودشان گوشی هوشمند دارند، 10 سال است. گیتس به‌عنوان رئیس مایکروسافت حتی زمان استفاده از بازی‌های ویدئویی را برای فرزندانش محدود کرده بود.
از سوی دیگر، استیو جابز تا زمان مرگش در سال 2012، فرزندانش را از داشتن iPadهای جدید منع می‌کرد. او تا حد امکان استفاده از فناوری را برای کودکانش در منزل محدود کرده بود. به گزارش businessinsider، یکی از تاثیرگذاران اشخاص در تولید iPod در مصاحبه‌ای که به تازگی انجام داده بر این نکته تاکید کرد که اگر امروز استیو جابز زنده بود، به‌طور قطع نسبت به رشد شبکه‌های اجتماعی و اعتیاد به فناوری ابراز نگرانی می‌کرد. به‌طور کلی، والدینی مانند استیو جابز و بیل گیتس که از تاثیرگذاران دهکده جهانی بوده‌اند، بیش از والدین دیگر نگران استفاده فرزندانشان از گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و کامپیوترها بین کودکان و نوجوانان بوده‌اند و تلاش کرده‌اند فرزندان خود را تا حد امکان از این فناوری‌ها دور نگه دارند. در شماری از مدارسی که در دهکده جهانی وجود دارند از کمترین فناوری استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال از تخته‌های گچی به جای تخته‌های دیجیتالی استفاده شده و کودکان به جای یادگیری چگونگی کدگذاری، همکاری و احترام را می‌آموزند. معلمان این مدارس در واقع به کودکان استفاده از خلاقیت را یاد می‌دهند؛ بنابراین دانش‌آموزان می‌آموزند که چگونه از استعدادها و خلاقیت خود برای حل مسائل استفاده کنند.
تیم کوک
تیم کوک، مدیرعامل اپل به تازگی در گفته‌های خود عنوان کرده که تمایل ندارد خواهرزاده‌اش در شبکه‌های اجتماعی فعالیت داشته باشد. او از حاکمیت بیش از حد شبکه‌های اجتماعی بین دانش‌آموزان و دانشجویان انتقاد کرده و اظهار داشته است که اوضاع نباید به‌گونه‌ای پیش رود که مدارس و دروس ارائه شده در آنها وابستگی بیش از حد به استفاده از گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی نداشته باشد.
به گزارش BBC، او به ایجاد محدودیت در استفاده از شبکه‌های اجتماعی اشاره کرده و گفته است: «من فرزندی ندارم اما خواهرزاده‌ای دارم که محدودیت‌هایی در این رابطه برای او ایجاد کرده‌ام و اجازه نمی‌دهم آزادانه در این فضا فعالیت کند.» قانون حفاظت از حریم شخصی آنلاین کودکان آمریکا محدودیت‌هایی را در شرکت‌های فناوری اطلاعات برای افراد زیر 13 سال ایجاد کرده است. طبق این قانون، رسانه‌های اجتماعی بسیاری از کاربران زیر سن قانونی را به خطر می‌اندازند. البته این در حالی است که استفاده از شبکه‌های اجتماعی در زیر سن تعیین شده در حال افزایش است و سختگیری‌ها در این زمینه باید تقویت شود. کوک، به رشد استفاده از این شبکه‌ها اعتراض کرد و این محصولات را اعتیادآور دانست.
مارک زاکربرگ
مارک زاکربرگ، مدیرعامل و بنیانگذار فیسبوک به عقیده خود، این شبکه اجتماعی را با این هدف ایجاد کرد که بتواند دهکده‌ای جهانی را تشکیل دهد اما شواهد نشان می‌دهد گویی این آرمان سر از جاهای دیگری درآورده و به سرانجام مقصود نرسیده است.
به گزارش economictimes، او پیروی این تحولات، چندی پیش از جامعه جهانی عذرخواهی کرد و اظهار داشت: «من به خاطر اثرات منفی به جا مانده از شبکه اجتماعی فیسبوک عذرخواهی می‌کنم. قصد داشتم با این کار مردم را به جای متفرق شدن، به هم نزدیک‌تر کنم.»
این مدیر 33 ساله بیان کرد: «از همه کسانی که امسال از طریق این شبکه اجتماعی آسیب دیده‌اند، معذرت می‌خواهم و برای بهتر کردن اوضاع تلاش می‌کنم. فیسبوک با هدف تضعیف دموکراسی طراحی نشده و ما هرگز به دنبال آن نبوده‌ایم.»
او استفاده از آن را به بهانه‌های تبلیغات سیاسی مورد انتقاد قرار داد. زاکربرگ در حالی این صحبت‌ها را مطرح می‌کند که سال گذشته به دفاع از شبکه اجتماعی خود پرداخته و معتقد بود: «تمرکز فیسبوک بیشتر روی تحولات طبیعی به‌عنوان شبکه‌ای اجتماعی است که در ماه 1.9 میلیارد کاربر دارد و به سمت ماموریت اصلی خود که همان ارتباط دوستان و خانواده است، پیش می‌رود.»
