به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از روابط عمومی مرکز مطالعات و برنامهریزی شهرداری تهران، نشست توسعه محله محور بافتهای فرسوده شهری، دیروز در محل شورای شهر تهران، به صحنه هم اندیشی استادان معماری و شهرسازی، اعضای پارلمان شهری و نیز نمایندگان ساکنان بافتهای فرسوده که در نشست حاضر شده بودند، تبدیل شد.
در این نشست که سومین مورد از سلسله نشستهای ارائه پژوهشهای مدیریت شهری مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر با همکاری شورای اسلامی شهر تهران بود، پژوهش «چارچوب های توسعه محلهای در بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهر تهران و سازوکارهای تحقق» آن ارائه شد و مورد بررسی قرار گرفت. سخنرانان این نشست محمد سالاری، کاوه حاجی علی اکبری، مصطفی بهزاد فر و میثم بصیرت بودند و در پایان برخی اساتید دانشگاه و شورایاران نیز به نمایندگی از ساکنان بافتهای فرسوده نکات خود را مطرح کردند.
در ابتدای این نشست، کاوه حاجی علی اکبری رییس سازمان نوسازی تهران و مجری پژوهش مورد بررسی به ارائه محتوای پژوهش خود با عنوان «توسعه محله محور بافتهای فرسوده» و مراحل اجرایی آن پرداخت.
وی با ذکر مساله پژوهش مبنی بر فرسودگی محلات و عواقب آن عنوان کرد: سیاستهایی که تاکنون در این خصوص اجرایی شده مبتنی بر تخریب و نوسازی بوده است و بهبود همه جانبه را لحاظ نکرده است.
وی ضمن توضیح گامهای انجام پژوهش بر توسعه محله محور به عنوان توسعهای که بهبود همه جانبه را در دستور کار دارد تاکید کرد.
حاجی علی اکبری با یادآوری این که 196 محله با حداقل یک بلوک فرسوده در شهر تهران هستند و 66 درصد بلوکهای فرسوده در 56 محله متمرکزند، مهم ترین مشکلاتی که طبق پژوهش انجام شده در فرایند نوسازی وجود داشته است را بر شمرد. به گفته وی تراکم مسکن ها در برخی مناطق تا دوبرابر میانگین شهری است و در 24 محله به 4 برابر میانگین شهری میرسد.
رئیس سازمان نوسازی نبود مالکیت رسمی، نرخ اشتغال کمتر در این محلهها و سطح پایین اعتماد به حکمروایی را از دیگر مسایل پیش روی این بافتها در فرایند نوسازی دانست و ذکر کرد که در 106 محله اعتماد به نهادهای حکومتی زیر 50 درصد است.
وی در ادامه از بررسی طرحهای پیشین اجرا شده همچون «طرح جامع تهران» و «طرح تفصیلی تهران» در پژوهش مورد ارائه سخن گفت و ضمن برشمردن مسایل اجرایی در سطح نهادهای مسئول همچون عدم هماهنگی و به رسمیت شناخته نشدن توسعه محله محور، از برنامه ریزیهای اجراییای که در پژوهش مورد بحث انجام شده بود سخن گفت.تاکید بر نقش هدایت کننده به جای نقش چیره در نهادهای دولتی، محله محوری، برخورداری و دربرگیری همه جانبه، امنیت و پایداری و نهادسازی موضوعات مورد تاکیدی بودند که برنامه ریزی پیشنهادی بر مبنای آن انجام شده بود.
حاجی علی اکبری با تاکید مجدد بر این که هدف گذاری پژوهش، محلات دارای بافت فرسوده یعنی 50 درصد محلههای تهران هستند، از اجرایی شدن این طرح پژوهشی توسط سازمان نوسازی به صورت پایلوت در 5 محله خبر داد.
میثم بصیرت معاون مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران در ادامه این مراسم با اشاره به این که 3268 هکتار بافت فرسوده در تهران داریم، به مسایل این بافتها از جمله درآمد پایین خانوارها در این مناطق و چرخههای فقر، رشد قدرت املاک و مستغلات در این بافتها به جای برنامه ریزان، اجاره نشینی عمده جمعیت این بافتها و مسئله سند مالکیت در بین آن دسته از ساکنین که مالکند پرداخت.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با انتقاد از نگاه کمی به مساله نوسازی، به ناکارآمدیهای نوسازیهای انجام شده تا کنون اشاره کرد و از کسری پارکینگ و خدمات در مناطق نوسازی شده گفت و عنوان کرد برای رفع کسری فضاهای خدماتی محدودههای نوسازی شده با مدل قبلی به دهها هزار میلیاردتومان بودجه نیاز است.
وی در ادامه انتقادات خود از فرایند نوسازی که تا کنون اجرا شده، مطرح کرد که این نوسازی ها خود به تولید مجدد بافت فرسوده می انجامند.
بصیرت عنوان کرد : «نمی توانیم انکار کنیم که همیشه گوشه چشمی سوداگرانه به نوسازی داشتهایم» و افزود هر وقت این گوشه چشم را کنار بگذاریم و بر مشارکت خود شهروندان تکیه کنیم، میتوانیم به نتیجه مطلوب برسیم. او ضمنا هشدار داد که باید نگاه تصدی گری به بحث نوسازی را کنار گذاشت؛ چرا که نوسازی جنبهای سیاسی دارد و می واند به نارضایتیها و فروپاشیهای بزرگی بیانجامد.
وی تاکید کرد: تولید مسکن انبوه در این بافتها شکست خورده و میتواند موجب شکل گیری نارضایتی سیاسی حداقل در مقیاس محلی شود.
سخنران سوم جلسه مصطفی بهزاد فر، رئیس دانشکده شهرسازی و معماری دانشگاه علم و صنعت بود.وی ضمن تاکید بر نگاه غیرالگویی و غیر کلیشهای پژوهش، به دفاع از رویکرد محله محور پرداخت و عنوان کرد: با رویکرد مکان سازی، ما از پیش برنامه آماده نداریم. اما از روانبخشی تا بازآفرینی همه برنامههایی از پیش تعیین شده هستند.
بهزاد فر تاکید کرد: این پژوهش نه صرفا برای نوسازی که برای کل شهرسازی مفید خواهد بود ضمن ایمکه در 20-30 سال آینده بسیاری از 1300 شهر ما فرسوده خواهند شد، خواهان تدوین برنامه مدون تری در مساله نوسازی شد و پیشنهاد داد مطالعه پایلوت طبق این پژوهش در همه محلات گسترش یابد تا از مجموع این مطالعات و مطالعات وزارت مسکن و غیره بتوان الگوهای برنامه ریزی را اصلاح کرد.
این استاد شهرسازی همچنین گفت: ادامه این روند با درنظر گرفتن ابعاد مختلف مکان سازی میتواند چارچوبی برای مدلسازی محلهای ایجاد کند و امکان آمایش سرزمینی از پایین به بالا را فراهم میکند، چیزی که تاکنون به خاطر غلبه نگاه بالا به پایین ممکن نشده است.
وی بیان کرد: این مطالعات میتوانند امکانی برای اصلاح مفهوم محله نیز ایجاد کنند، چرا که تعریف فعلی محله تعریفی بر مبنای تقسیم بندیهای شهرداری است و با آنچه ما از رویکرد محله ای استنباط میکنیم متفاوت است.
محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران، با جمع بندی مباحث مطرح شده گفت: وقتی میگوییم 40 درصد بافتهای فرسوده نوسازی شده است، منظور صرفا کالبد آنهاست وی همچنین از عدم مدیریت یکپارچه شهری انتقاد کرد و همچنین بر مغایرت سندهای بالادستی با توسعه محله محور تاکید کرد.
وی در انتهای نشست به جلسهای که دو روز گذشته در مورد نوسازی با حضور رییس جمهور برگزار شده بود اشاره کرد و گفت: آقای روحانی از طرح مسکن امید صحبت کردهاند که به معنای طرح مسکن مهر داخل شهر است.
وی بیان کرد: من اعلام میکنم که همه ما کارشناسان و شهرسازان باید در مقابل این رویکرد آقای رییس جمهور بایستیم و که از گستردگی بیش از حد بافتهای فرسوده میخواهند برای رونق ساخت و ساز استفاده کنند.
به گفته وی مدلی که دولت قصد پیاده سازیش را دارد، از ترکیه کپی برداری شده و بافتهای فرسوده را به مناطق انبوه سازی بدل میکند. سالاری در نهایت ابراز امیدواری کرد کارشناسان بتوانند رییس جمهور را قانع کنند این مدل را پیاده سازی نکند.