کمپین مطالبات دانش‌آموختگان دکتری وزارت علوم اما مدت‌هاست که این مسئله را پیگیری می‌کند. دانشجویان و فارغ‌التحصیلانی که این دغدغه‌ها را به صورت جدی پیگیری می‌کنند و به دنبال حل مشکلات پیش روی ارتباط صنعت و دانشگاه هستند.
در جدیدترین رویداد پیرامون این مسئله، جلسه پیگیری راهکارهای ارتباط دانشگاه و صنعت با موضوع بحث و بررسی پیرامون «طرح تاپ» میان برات قبادیان معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت بعنوان بنیانگذار طرح و دانشجویان دکتری دانشگاه‌های تهران، علامه طباطبایی و شهید بهشتی به نمایندگی از طرف «کمپین مطالبات دکتری وزارت علوم» که قریب به یکسال و نیم از فعالیتشان در زمینه اصلاح نطام آموزش عالی میگذرد، برگزار شد.
بررسی محتوای این جلسه می‌تواند دورنمای بهتری از ابعاد و زوایای پینهان این مشکلات و موانع موجود را مشخص کند.
در این جلسه مختصری از فعالیت های یک سال و نیم اخیر «کمپین مطالبات دکتری وزارت علوم» و دستاوردهای آن توسط دانشجویان ارائه شد. فعالیتهایی در خصوص ارتباط دانشگاه و صنعت اعم از ارتباط با معاون علم و فناوری ریاست جمهوری ، پیگیری و بررسی عملکرد شهرک‌های علمی و تحقیقاتی، پارکهای‌علم و فناوری، مراکز رشد دانشگاه‌ها، دفاتر ارتباط با صنعت دانشگاه‌ها، دفتر ارتباط با صنعت وزارت عتف ، پیگیری مشکلات از سیف، مدیرکل دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم، پیگیری از مسئولین و بزرگان صنعتی حاضر در بیستمین همایش ارتباط با صنعت، تلاش برای تصویب بند ط تبصره_9 مبنی بر بودجه پژوهشهای کاربردی در جهت افزایش ارتباط دانشگاه و صنعت در لایحه بودجه 97 در مجلس شورای اسلامی، پیگیری آیین نامه‌های اجرایی این بند از مجلس، وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی، پیگیری امر از وزارت صنعت معدن و تجارت، دیدارهای مکرر با قبادیان، پیگیری و بررسی طرح تاپ (طرح ملی توانمندسازی و توسعه اشتغال پایدار) شرح داده شد.
قبادیان با شرح دادن طرح تاپ (طرح ملی توانمندسازی تولید و توسعه اشتغال پایدار) اظهار داشت که این طرح امضا شده است و سامانه اجرایی آن ظرف 3 ماه آینده راه اندازی خواهد شد. این طرح، یک طرح زیربنایی است که کارشناسان متعددی اعم از کارشناسان وزارت صمت، اساتید دانشگاه و بزرگان صنایع و نهادها در پیگیری و تدوین این طرح مسئولیت داشته اند. این طرح پژوهشهای کاربردی تمامی رشتهها را مستقیما به محل اجرای آن می برد و اگر رشته ای موجود باشد که کاربردی در محل کار نداشته باشد، باید مشخص شود که اصلا چرا این رشته ایجاد شده است و اگر کاربردی ندارد، وزارت علوم باید پاسخگو باشد.
در سامانه مذکور، حدود 100 هزار بنگاه اقتصادی کوچک و بزرگ که اعلام حضور کردهاند، و با کمک خبرگانی چون دانشجویان تحصیلات تکمیلی، شاغلین دوره های پسا دکتری و اساتید دانشگاه، واحد های R&D در این سامانه لیست می‌شوند تا مشکلاتی که از طرف بنگاه‌ها اعلام می‌شود از طریق رساله ها و پایان نامه‌ها مرتفع شود. وزرات علوم نیز توافق کرده است تا از این دسته دانشجویان که در زمینه حل مشکلات، ارائه طریق می نمایند، حمایت کند. این سامانه شامل صنعت و همچنین تجارت و نیز تمام خدماتی است که می‌توانند از طریق یک بنگاه اقتصادی برای تمام رشتهها و حتی رشته هایی نظیر علوم انسانی نیز طرح مساله کند. هدف کلی این طرح توانمند سازی تولید و توسعه اشتغال پایدار در کشور است.
معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت افزود: با توجه به اینکه پیش بینی می شود در دوره اجرای برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی (1400-1396) متوسط افزایش سالانه عرضه نیروی کار جدید در کشور یک میلیون و 73 هزار نفر باشد که 691 هزار نفر – یعنی بیش از 64 درصد - آن دارای تحصیلات دانشگاهی خواهند بود. وجود چنین منابع انسانی دانشآموختهای به عنوان طرف عرضه، سرمایه بی نظیری برای طرف تقاضا به منظور کار آفرینی، توانمندسازی تولید و اشتغال پایدار است مشروط بر اینکه این منابع انسانی به صورت تخصصی دسته بندی شده و علاوه بر آموزشهای دانشگاهی، از نظر مهارت آموزی مورد نیاز طرف تقاضا نیز توانمند شوند."
اهم اهداف این طرح نیز عبارتند از:
1- توانمندسازی و توسعهی دانش بنیان بخشهای مختلف اقتصادی بهمنظور ایجاد اشتغال پایدار
2- ایجاد ارتباط هدفمند میان دانشگاه و جامعه (در بخشهای مختلف اقتصادی)
3- ایجاد تحرک در طرف تقاضای نیروی کار
4- تاسیس و توسعهی واحدهای تحقیق و توسعه و نوآوری (R&D&I)کارآمد در بنگاههای اقتصادی، با هدف استقرار نظام برنامه ریزی دانش پایه، خلق ارزش افزودە جدید و کاهش ریسک و مخاطرات بنگاهداری
5- خلق ارزش افزوده جدید از طریق توسعه تولید کالا، خدمات و عملکرد دانشبنیان
6- فراهم آوری زمینههای رسوخ دانش و فناوریهای نو در بنگاههای اقتصادی
7- بهسازی و استقرار بنگاههای صنعتی در مسیر اقتصاد مقاومتی؛ اصلاح و بهسازی کیفیت کالاها و خدمات در کشور؛ توسعه بازارهای صادراتی
8- افزایش تولید و صادرات غیر نفت
9- تقویت تحرک اقتصادی؛ افزایش کارایی تسهیلات بانک
10- ارتقای سطح مهارت نیروی کا
11- تقویت کارآفرینی، اشتغالزایی و افزایش فرصتهای شغلی جدید و زایش
12- افزایش بهرهوری در بخشهای مختلف اقتصادی (صنعت، انرژی، کشاورزی، خدمات و ...)
بیشتر بخوانید // سرعت‌گیرهای رشد علمی در راهروهای بهارستان
همچنین شرایط منابع انسانی طرح شامل دانشجویانی که پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری آنها هدفمند، مساله محور و ماموریت گرا بوده است. این طرح‌ها باید به گونه‌ای باشند که عنوان آنها بر اساس نیاز جامعه انتخاب شده و دارای شرایط مندج در آییننامه اجرایی دانشجویان طرح تاپ باشند (انتخاب بر اساس اعلام نیاز واحد متقاضی و عقد قرارداد با دانشگاه مربوطه)؛ مضاف بر این، سربازان تاپ که در یکی از رشتهها و گرایشهای مرتبط با فعالیتهای واحدهای متقاضی پس از گذراندن دوران آموزشی خدمت وظیفه در سامانه تاپ ثبت نام کرده و بر اساس آییننامه اجرایی سربازتاپ، واجد شرایط باشند نیز می‌توانند از مزایای انجام پروژه‌های در واحد مورد نظر استفاده کنند. دسته دیگر که می‌توانند از مزایای این طرح بهره‌مند شوند استادان راهنما هستند که طرح تحقیق(پروپوزال) پایاننامه و رساله دانشجویان آنها از طرف واحد متقاضی پذیرفته شده است و نیز استادان علاقمند به گذراندن فرصت مطالعاتی و پسادکترا در واحدهای متقاضی نیز می‌توانند در این طرح شرکت کنند.
مدت و نحوه پرداخت کمک هزینه طرح به دانشجویان و کلیه مجریان طرح از زمان آغاز دورەی اجرای طرح که از شروع استقرار منابع انسانی در واحدهای متقاضی تا پایان دوره خواهد بود (پایان خدمت نظام وظیفه برای افراد منابع انسانی وظیفه و دفاع از پایان نامه/ رساله برای دانشجویان(. کمک هزینه دانشجویان طبق آیین نامه اجرایی است که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری آن را تدوین و ابلاغ می کند (آییننامه دانشجویان طرح تاپ) که پرداخت هرگونه وجهی مازاد بر آنچه در آییننامه دانشجویان طرح تاپ آمده است، از منابع داخلی واحد متقاضی بوده و بر اساس توافق و رضایت طرفین (واحد متقاضی و دانشجو) بلامانع است.
منابع مالی طرح شامل منابع ناشی از بند "ط" در تبصره 9 قانون بودجه سال 1397 و همچنین بودجه عمومی دولت و منابع اعتباری اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانشبنیان و طرحهای اشتغالزایی که وزارت کار، رفاه و تامین اجتماعی متولی آن است؛ مساعدت از سایر منابع مالی دستگاه مجری با استفاده از ظرفیتهای قانونی، بودجه استانها، درآمدهای ناشی از قانون هدفمندسازی یارانهها و ردیفهای متفرقه بودجه؛ کمکهای بلاعوض مردمی، سازمانهای حمایتی، مؤسسات خیریه و نهادهای عمومی غیردولتی بوده و بیمه منابع انسانی طرح تاپ از طریق منابع داخلی واحدهای متقاضی پرداخت می شود.
گفتنی است طرح تاپ طرحی ملی است که هدف آن توانمندسازی تولید و توسعه اشتغال پایدار در بخشهای مختلف اقتصادی اعم از کشاورزی، صنعت و خدمات در حوزههای مختلف در ایران است که با همکاری تمامی مسئولین مربوطه دولتی، خصوصی و خصولتی و نیز عزم دانشگاهیان منجر به افزایش بهرهوری از علوم و تحقیقات بروز دانشگاهیان و پیشرفت ایران اسلامی خواهد شد.
در این جلسه همچنین یکی از نمایندگان «کمپین مطالبات دکتری وزارت علوم» گفت: با توجه به این که طرح تاپ به تازگی در دسترس قرار گرفته و هنوز آئین نامه ها و دستورالعمل های اجرایی این طرح در اختیار دانشجویان دکتری قرار داده نشده است، شایسته است که بعد از مطالعه اسناد مذکور، پیشنهادات دانشجویان دکتری نیز در این زمینه لحاظ شده و پس از بررسی های لازم در همایش معرفی طرح تاپ که به پیشنهاد دکتر قبادیان قرار است در قالب ارائه پاور پوینت و با شرکت حدود 50 نفر از اعضای کمپین مطالبات دکتری وزارت علوم در محل دانشگاه صنایع و معادن برگزار شود، اعمال گردد.
دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی نیز نماینده دیگری از این کمپین بود که در جلسه خاطرنشان کرد: توضیحات مبسوطی درباره معرفی کمپین، اهداف و مطالبات دانشجویان دکتری وزارت علوم به سمع و نظر معاون آموزشی وزارت صمت رسانده و فعالیت هایی که کمپین مطالبات دکتری تاکنون از طریق مجلس، دولت، وزارتهای مربوطه، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی عتف و... انجام داده اند و دستاوردهای بدست آمده و علت مراجع به دکتر قبادیان برای پیگیری طرح تاپ را تشریح کرده و ادامه بحث را به سمت نقد و بررسی متن طرح جهت داد.
قبادیان نیز با ابراز خوشحالی از ظرفیت چندهزار نفری، «کمپین مطالبات دکتری وزارت علوم» را اهرمی مناسب جهت مشارکت و اطلاع رسانی در باب طرح تاپ و ارائه راه حل های مناسب در این زمینه برشمرد.
در ادامه جلسه دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبائی نقدهای وارده به طرح تاپ را بازگو کرده و چالش های موجود در بندهای این طرح را برجسته کرد. وی نسبت به افزایش توانمندی عرضه و نیز افزایش تقاضا ابراز خرسندی کرده اما نسبت به ایجاد اشتغال پایدار بر پایه این طرح ابراز نگرانی کرد. این دانشجوی دکتری اذعان داشت که اشتغال ناشی از این طرح، اشتغالی از نوع کارمندی است و تمهیداتی برای کارآفرینی و اشتغال پایدار از نوع کسب و کارهای مستقل و دانشبنیان اندیشیده نشده است. در ادامه وی نسبت به تامین منابع مالی طرح از طریق بند "ط" تبصره 9 برنامه بودجه سال 1397 ابراز تردید کرد که با توجه به پاسخ معاون وزیر صمت مشخص شد بطور مستقیم، نام «طرح تاپ» هنوز مستقیما در بودجه سالیانه نیامده است و در حال حاضر از نظر قانونی امکان استفاده و برداشت مستقیم مالی از محل تبصره مذکور از طرف وزارت صمت امکان پذیر نیست ولی به زودی این مشکل برطرف خواهد شد. مورد بعدی استفاده از ظرفیت دانشجویان دکتری کشور جهت مشاوره (که امری است داوطلبانه) برای تهیه این گونه طرح ها و آئین نامه هایی که مستقیما دانشجویان دکتری را هدف قرار می دهد بود.
گنگ بودن محتوای این طرح در بحث نحوه اجرا و آیین نامه ها و دستورالعمل ها، چالش بعدی مطروحه در این جلسه بود که در این زمینه معاون وزارت صنعت تاکید کرد که آیین نامه ها و دستورالعمل های مربوطه از طریق معرفی کمپین مطالبات دکتری توسط ایشان به کارشناسان دست اندر کار این امر قابل پیگیری است.
قبادیان ضمن تاکید بر این موضوع که برای تدوین این آئین نامه‌ها جلسات مداوم و کارشناسی صورت گرفته است و از تمام زوایا به آن نگریسته شده است، از ارائه نظرات دانشجویان دکتری بعد از مطالعه کامل و دقیق طرح تاپ و آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های مربوطه استقبال کرده و به جهت تحقق این امر مقدمات ارتباط با یکی از اساتید کارشناس تدوین آیین نامه‌ها فراهم شد.
طی مباحثات صورت گرفته بین قبادیان و دانشجویان دکتری «کمپین مطالبات دکتری وزارت علوم» طرفین به این نقطه مشترک رساند که کمترین ماحصل اجرای طرح تاپ، ایجاد یک BIG DATA برای مساله ارتباط دانشگاه و صنعت و حل مشکلات موجود در بنگاه های اقتصادی کشور است؛ چیزی که تا کنون موجود نبوده و امید است با این اطلاعات مشکلات و معضلات بنگاه های اقتصادی کشور شناسایی و با توجه به پتانسیل محققین داخلی این معضلات برطرف شود.