به گزارش خبرنگار صنفی – آموزشی«خبرنامه دانشجویان ایران»؛ مقاله محوری و نگاه ابزار گونه به مقالات علمی یکی از مشکلات امروز جامعه دانشگاهی ست . این مشکل نه تنها در سطح دانشجویان بلکه در سطح اساتید نیز به وجود آمده است. نشریه دانشجویی «میدان انقلاب» (از اینجا دانلود کنید) که توسط بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف منتشر می شود، در آخرین نشریه خود به بررسی این موضوع پرداخته است. متن کامل آن را در ادامه مطالعه نمایید.

در هر کشور دانشگاه ها و مراکز علمی-پژوهشی وظیفه ی پیشبرد علم و تکنولوژی را دارند و مهم ترین افراد این مراکز را اعضای هیأت علمی آن تشکیل م یدهند. پس فضای غالب موجود در بین این افراد، فضای غالب علمی کشور را به وجود می آورد که اگر بتوان به نحو درستی آن را هدایت کرد، پیشرفت کشور بسیار تسریع خواهد شد. اما متاسفانه به نظر می رسد این جریان در کشور ما به خوبی هدایت نشده است و کاملا از پتانسیل موجود بهره برداری نمی شود. به جای این که این استعدادها در جهت حل مسائل و معضلات علمی کشور به کار گرفته شوند، صرفا به انتشار مقاله با محور ژورنال های بین المللی می پردازند و به جای خدمت به کشور، مسایل کشورهای توسعه یافته را حل می کنند.

نظام جذب و ارتقاء شاید مهم ترین و تاثیرگذارترین عامل در جهت دهی به کارهای علمی اعضای هیأت علمی باشد. مراتب مختلفی در هیأت علمی وجود دارد که به ترتیب مربی، استادیار، دانشیار و استاد یا استاد تمام نام گذاری شده اند. طبیعی است که یکی از هدف گذاری های هر فرد ارتقا در این سیستم باشد تا هم از حقوق و مزایای بهتری بهره مند و هم دارای تثبیت شغلی بهتری شود. همچنین در موضوع جذب عضو هیأت علمی و تبدیل عضو آزمایشی به عضو قطعی(دائمی) نیز این مسائل صادق هستند. مشکل از آن جایی شروع میشود که با مطالعه ی آیین نامه های مربوط متوجه می شویم تقریبا هیچ متر و معیاری برای سنجش میزان حل معضلات علمی کشور در بررسی صلاحیت این اعضا وجود ندارد و اتفاقاً از آن طرف مهم ترین عامل، میزان مقالات انتشار یافته از سوی فرد در مجلات علمی معتبر بین المللی است؛ به طوری که برای ارتقا به مرتبه ی دانشیاری و استادی به ترتیب حداقل 2 و 3 مقاله با شرایط گفته شده ضروری هستند.

برای تبدیل عضو آزمایشی به عضو قطعی نیز با توجه به نظر هیأت جذب هر دانشکده (که متشکل از مدیر آن دانشکده و چند تن از اعضای دیگر هیأت علمی آن بخش است)، تعداد نسبتا زیادی مقاله لازم است. البته این اطلاعات مربوط به آیین نامه های عمومی هستند و در دانشگاه هایی مانند دانشگاه شریف، که مصوبات هیأت امنای آن اعلام عمومی نمی شود، شاید اوضاع وخیم تر باشد.

چنین نظامی هر فرد هیأت علمی را خواه - ناخواه به سمت مقاله محوری می کشاند و از پرداختن به مسائل داخلی باز می دارد. نتیجه ی این فضا حال فعلی کشور است که کاربرد علم در عمل کیلومترها عقب تر از علمِ روی کاغذ ماست. بخش عمده ی عمر مفید استادان صرف انتشار مقاله ی بلا استفاده در کشور می شود و این مسأله روحیه ی آنها را می سازد که نتیجه ی آن مسئولانی میشود که فقط بلدند شعار بدهند و موعد عمل که فرا می رسد خبری از آنها نیست. یکی از این نمونه ها که چندی پیش خبر آن در فضای مجازی تا حدی پخش شد، وزیر بهداشت است که در دوران وزارت خود حدودا چهار برابر برنده ی جایزه ی نوبل پزشکی در سال 2018، مقاله منتشر کرده است! حال آن که همه از مشکلات کشور در زمین هی بهداشت و دارو و لزوم پرداختن به آن مطلع اند.

همان طور که در بیانات رهبر انقلاب در دیدار با اساتید دانشگاهها در ماه رمضان امسال مطرح شد، پژوهشها باید هدف مند شوند و پژوهشهای بی هدف را باید از دایره ی کار خارج کرد. به طور مثال باید با افزایش سهم اساتید از درآمد پروژه هایی که از صنعت می گیرند، آنها را تشویق به انجام تحقیقات در این زمینه ها کرد. یا با گذاشتن دوره های مطالعاتی صنعتی، آنها را درگیر مسأله های صنعت کرد. به هر حال باید با کمک کارشناسان و متخصصان سیاست نظام جذب و ارتقا را تغییر داد و همچنین باید تدابیری اندیشه شود تا بتوان به تدریج این فضا را در بین اساتید شکست.

اما مشکل فعلی این است که به نظر عزمی جدی و عملی از سوی مسئولان مربوط برای تصحیح اساسی مدل اداره ی دانشگاه ها و جذب و ارتقاء اساتید وجود ندارد اگرچه در سخنان و حر فها سالهاست که می شنویم می خواهند ارتباط با صنعت برقرار کنند و مقاله محوری بد است و ... . شاید به خاطر اینکه خود آنها هم پرورش یافته ی همین سیستم اند و به آن عادت کرده اند. اما ما امیدواریم باشند مسئولانی که صدای ما را بشنوند و نگران مشکلات این چنینی کشور باشند.