به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ FATF یکی از لوایح پر چالش و حاشیه‌ی سال گذشته در مجلس شورای اسلامی بود که به رغم وجود حرف و حدث‌هایی پیرامون آن در سال‌های گذشته اما در سال 97 به اوج خود رسید و حتیرهبر معظم انقلاب نیز نلوحا نظر خود را پیرامون ان در دیدار با نمایندگان مجلس اظهار داشتند. این لایحه که به عقیده‌ی بسیاری از کارشناسان پیش‌تر از سوی دولت نزد اتحادیه اروپا تعهد داده شده بود و بسیاری از پیش‌زمینه‌های آن نیز در گوشه و کنار سیستم بانکی و اقتصادی کشور در حال اجراست اما بعد از حاشیه‌های فراوان بالاخره در مجلس با اختلاف رای بسیار کم به تصویب نمایندگان رسید و توپ در زمین شورای نگهبان افتاد.

لزوم بررسی‌های کارشناسانه‌ی این طرح که فشار سنگین اتحادیه‌ی اروپا برای اجرای آن داخل کشور، دولت را وادار به اصرار برای تصویب آن کرده بود باعث شد تا شورای نگهبان این تصمیم تخصصی را به عهده‌ی مجمع تشخیص مصلحت نظام بگذارد. مجمع نیز پس از چند جلسه‌ی تخصصی همچنان بررسی در این زمینه را ادامه می‌دهد اعلام نتیجه در این باره را به امسال یعنی سال 98 موکول کرد.

در همین زمینه برای بررسی ابعاد بیشتر ماجرای این لایحه‌ی پر حاشیه، به سراغ چند تن از فعالین دانشجویی رفتیم که مطالعات و نظریات تخصصی در این باره ارائه کردند.

توانا: تعریف ما و FATF  از تروریسم و پولشویی فرق دارد
سعید تواناراد دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دبیر سیاسی سابق اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل درباره‌ی تحریم‌ها و فشارهایی که بعد از پذیرش و تصویب لایحه‌ی کنکواسیون مبارزه با پولشویی و تروریسم (FATF) متوجه کشور خواهد شد گفت: FATF تصویب می‌کند ایران به کشورهای غیر همکار برگردد، چیزی که چندین و چند سال در آن نیز قرار داشتیم یعنی در دوران سخت تحریمی که در آن بودیم و عبور کردیم.

وی گفت: راه‌هایی وجود دارد که در لیست خاکستری حضورداشته باشیم؛ در این روش با رایزنی‌های وزارت خارجه با کشورهای دوست که رای دارند در همین وضعیت خاکستری باقی خواهیم ماند.

این فعال دانشجویی با اشاره به اینکه اگر FATF را بپذیریم افزود: به خصوص موادی مانند پالرمو و CFT و در بندهای دیگری که طبق آن اگر زمانی ما بخواهیم خارج شویم امکان‌پذیر نیست، چراکه حداکثر باید یک سال به صورت قانونی بمانیم.

توانا  با تاکید براینکه کشور ما در دوران پهلوی معاهده بین‌المللی NPT را پذیرفت خاطرنشان کرد: در دوران ریاست جمهوری آقای هاشمی برای بار دوم به صورت مادام العمر وارد این معاهده بین المللی با عنوان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای شدیم و از همین قانون علیه ما استفاده کردند. در این زمینه ابتدا به نظر می‌رسد که سازمان‌های حقوقی بین‌المللی رفتاری شیک دارند اما در حقیقت رفتار وحشیانه‌ای علیه ایران صورت گرفته است.

او ادامه داد: جمهوری اسلامی با حسن نیت وارد این معاهده شد در حالی که در سازمان‌های بین المللی علیه ما از همین حسن نیت استفاده کردند؛ همان طور که ما در مبارزه با تروریست قربانی بودیم و هیچ وقت از سلاح‌های هسته‌ای استفاده نکردیم و همچنان با مسئله‌ی پولشویی مبارزه می‌کنیم، در این مسئله نیز به همین گونه حق ما ضایع شد. بالعکس زمانی که NPT را پذیرفتیم علیه ما فعالیت کردند. در حالی که بعضی از کشورها این معاهده را نپذیرفته بودند و حتی از این سلاح‌ها استفاده می‌کردند و گسترش می‌دادند و کسی هم با آن‌ها کاری نداشت.

این فعال دانشجویی در ادامه با اشاره به اینکه از کجا معلوم با پیوستن به FATF مشکلات کشور بیشتر نشود، ابراز عقیده کرد: کشور ما این معاهده را امضا کرد و بعضی از مسئولین یا جاهلانه و یا ساده‌اندیشانه فکر می‌کنند با پیوستن به FATF و اظهار حسن‌نیت خود را ثابت می‌کنیم.

توانا با تاکید بر تفاوت تعریف ما و برخی سازمان‌ها از تروریسم و پولشویی گفت: بعضی‌ها می‌خواهند با تصویب FATF به دنیا بفهمانند که ما به دنبال تروریسم و پولشویی نیستیم در حالی که تعاریف سازمان‌های بین المللی با ما فرق می‌کند.

دانشجوی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی درباره راهکارهای مناسب برای دور زدن تحریم ها در صورت پذیرش و تصویب FATF تصریح کرد:  اگر FATF را بپذیریم شورای امنیت و سایر تحریم‌های آمریکا را به صورت قانونی پذیرفتیم و دیگر نمی‌توانیم آنها را دور بزنیم زیرا خلاف قانونی می‌شود که آن را امضا کردیم و اگر تحریم‌ها را دور بزنیم بازخواست خواهیم شد.

وی با بیان اینکه ضوابط FATF کار ما را در دور زدن تحریم‌ها سخت‌تر خواهد کرد افزود: آمریکا و سایر کشورهای عضو این معاهده در صورت پذیرفتن ما را اذیت خواهند کرد؛ ما اکنون می‌توانیم مثل سال‌های گذشته با روش‌های غیر متعارف و تمیز، تحریم‌ها را دور بزنیم.

تواناراد در پایان نتیجه پذیرفتن FATF را چیزی جز تنگ کردن حلقه تحریم برای کشور ندانست و ابراز عقیده کرد: این معاهده برای اقتصاد کشور عایدی ندارد، چه اینکه رئیس این معاهده در جلسه استماع کنگره تصریح کرده بود که بهترین ابزار برای تنگ کردن حلقه تحریم‌های ایران مفید است؛ FATF جزوه پازل تحریم های آمریکا است.

توانا در ادامه این میزگرد پیرامون ادعای موافقان FATF مبنی براینکه پذیرش این معاهده جلوی پولشویی در کشور را می‌گیرد گفت: باید بررسی کنیم که کشورهایی که عضو سازمان هستند آیا هیچ پولشویی و اختلاس در آنها رخ نمی‌دهد؟ ایتالیا بزرگترین باند موادمخدر را در جهان دارد، در لیتوانی بزرگترین جرایم پولشویی اتفاق می‌افتد و باندهای فساد و قاچاق را در خود دارد و این‌ها همه عضو FATF  هم هستند! آیا محدودیتی برایشان اتفاق افتاده است؟ ما قربانی تروریسم هستیم اما کشور فرانسه به سازمان منافقین پناهندگی می‌دهد، بودجه و امکانات در اختیارشان قرار می‌دهد، آیا این با قوانین سازمان FATF مغایرت ندارد؟

دبیر سیاسی سابق اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل همچنین گفت: عربستان، ترکیه و رژیم صهیونیستی به صورت مستقیم از داعش حمایت می‌کردند، این‌ها هم عضو سازمان FATF هستند چرا با اینها برخورد نمی‌شود؟ چرا با اعضای اصلی گروهک الاحوازیه و جیش الظلم که در اروپا و آمریکا هستند برخورد نمی‌شود؟ اینها خون مردم ما را به زمین ریختند. ما ۳۴ بند از توصیه و دستورات FATF را پیش برده‌ایم، یعنی ما گام اعتماد سازی رابرداشتیم، عقل حکم می‌کند که آنها هم گام اعتمادسازی را انجام دهند، یعنی اعضای سازمان منافقین را به ما تحویل دهند، چرا سران تروریسم را تحویل نمی‌دهند؟ پس صادقانه رفتار نمی‌کنند. اعتماد به حرف‌های زیبا سودی برای ما ندارد. این در حالی است که هر زمان ما علیه تروریسم عملیاتی انجام می‌دهیم آنها شاکی می‌شوند!

حائری: پیمان‌های پولی دو‌جانبه بهترین راه دور زدن تحریم‌ها
علی حائری، عضو مرکز مطالعات انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه تهران درباره پیامدهای پذیرش و اجرای FATF در کشور گفت:  نزدیک به ۴۰ بند از FATF را در اکشن پلن اجرایی کردیم و حالا بحث بر سر چهار کنوانسیونی است که باید تصویب شود و جز هفت بند اجرا نشده است. خیلی از بندها اجرا شده و از طریق اجرای همین بندها به اقتصاد کشور آسیب وارد شده است.

وی با بیان مثالی درباره آسیب بندهای اجرا شده از FATF  به اقتصاد کشور گفت: بخش از ارز مورد نیاز توسط برخی صرافی‌ها با دور زدن تحریم‌ها وارد کشور می‌شد که طی یکی از این بندهای اجرایی نزدیک به ۴۰۰ صرافی لو رفت.

حائری با تائید ارتباطات ایران با برخی از کشورها برای دور زدن تحریم‌ها گفت: ارتباطات غیر رسمی که با سایر کشورها داشته‌ایم از طریق FATF بسته می‌شود. چند سال است که اقتصاد کشور را به خارج گره زده اند که این آسیب‌های بزرگی برای ما داشته است. توافق لوزان، برجام، CFT و SPV  که رهبری نیز در همین رابطه فرمودند که مردم را نسبت به برجام شرطی کرده‌اید، الان هم نباید مردم را با نگاه به اروپا شرطی کنید.

این دانشجوی دانشگاه تهران مهمترین نکته در این رابطه را شفافیت دانست و  تصریح کرد: شفافیت در حال حاضر به ضرر کشور است زیرا بانک‌های خارجی بانک‌های ما را رصد می‌کنند؛ اگر شفاف شود و طرف‌های مبادله مشخص شوند، کشور ضرر اقتصادی می‌بیند.

حائری در ادامه به بحث تضمین اشاره کرد و پرسید: آیا دولت تضمین می‌دهد؟ حتی آقای ظریف در مجلس بیان کردند نمی‌توانیم تضمینی بدهیم؛ در برجام تضمین دادند هیچ اتفاق مثبتی رخ نداد، حالا که تضمینی هم وجود ندارد!

این عضو مرکز مطالعات انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه تهران با تاکید براینکه FATF  و سوئیفت یک پازل به همراه شرکت‌های حسابرسی تشکیل می‌دهند که به دنبال رصد مبادلات ریالی ما هستند، اضافه کرد: مبادلات خارجی ما را از طریق سرور سوئیفت شناسایی می‌کنند. سه سال پیش یکی از بانک‌ها از ارائه خدمات به قرارگاه خاتم الانبیا سپاه سر باز زد. حتی بانک‌های داخلی کشور را تحریم کردند و خود تحریمی به وجود آمد.

وی در ادامه گفت : بانک‌هایی که از طریق دور زدن تحریم، ارز وارد کشور می‌کردند شناسایی شده‌اند و از طریق سوئیفت اخطار گرفته‌اند، بانک‌های داخلی نیز مجبور بودند از قوانین FATF پیروی کنند و این یعنی یک خودتحریمی بزرگ. رئیس این معاهده بین‌مللی  می‌گوید که «ما ایرانی‌ها را مجبور می‌کنیم تا FATF و بندهای آن را بپذیرند تا نتوانند تحریم‌ها را دور بزنند.» این یعنی قفل کردن اقتصاد کشور.

دانشجوی مدیریت دانشگاه تهران با اشاره به راهکارهای موجود در این شرایط برای دور زدن تحریم‌ها تصریح کرد:  راه‌های زیادی مانند پیمان‌های پولی دو یا چند جانبه با کشورهایی که در حال حاضر با آنها مبادلات اقتصادی داریم وجود دارد. در این شرایط نیازی هم به دور زدن تحریم‌ها هم نیست زیرا می توانیم از مبادله‌ی کالا به کالا استفاده کنیم یعنی به ازای نفت و مواد خام، کالای مورد نیاز وارد کشور کنیم.

حائری با توضیح بیشتر درباره پیمان‌های پولی دوجانبه گفت: پیمان پولی دوجانبه هم می‌توانیم ایجاد کنیم و با خریدهایی که از کشور الف و ب انجام می‌دهیم و پول آن را از ارز داخلی آن کشور حساب کنیم؛ ایرادی که اقتصاددانان به این معاهدات می‌گیرند در رابطه با تراز تجاری است که ما می‌توانیم از طریق دلار آن را برطرف کنیم. آمریکا می گوید دلار پول ملی من است و نمی‌گذارم ایران از آن استفاده کند.

در دوره برجام بهترین فرصت برای انعقاد قراردادهای سه‌جانبه بود و یا استفاده از "بلاک چن" به جای سوئیفت که یک سامانه ایجاد می‌کند و بومی هم هست در این صورت بانک ها شناسایی نمی‌شود و نیازی به سرور مرکزی وجود ندارد که کسی بتواند جاسوسی کند. آمریکا هم در همین رابطه مستاصل شده است زیرا خیلی از کشورها از ارز دیجیتالی و یا سامانه "بلاک چن" استفاده می‌کنند.

او همچنین خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۹۱ که تحریم‌ها شدید شد بانک مرکزی سامانه‌ای به نام "سپام" را ایجاد کرد و توانست به جای سوئیفت به بانک‌های داخلی خدمات دهد. ولی متاسفانه به روز نشد چون فکر می‌کردند با تصویب برجام مشکلات کنار برود که متاسفانه این طور نشد.

وی در پایان تاکید کرد: بانکداری غیرمستقیم هم یکی از روش‌های دور زدن تحریم است. خود آمریکا هم از سوئیفت استفاده نمی‌کند و اعتماد ندارد اما ما می‌توانیم از سرور بانک‌های چین، روسیه و هند برای انجام عملیات بانکی استفاده و تحریم‌ها را بی اثر کنیم.

قاسمی: با پذیرش FATF صرفا حلقه تحریم‌ها را تنگ‌تر می‌کنیم
فرزان قاسمی مسئول کمیته دیپلماسی اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع) درباره آثار اجرای FATF توسط ایران گفت: در آخرین بیانیه سازمان این معاهده بین‌المللی در فوریه ۲۰۱۹ مجدداً درخواست کرده‌اند هفت‌بند باقیمانده در اکشن پلن اجرا شود و قبول کردند که ایران ۳۴ بعد از چهل بند را اجرا کرده است. وضعیت ایران در این بیانیه با واژه susbend به معنای تعلیق ترجمه شده است اما در واقع رفتاری که با ایران می‌شود، متفاوت از واژه susbend است. رفتاری که با ایران می‌شود در وضعیت pending قرار دارد یعنی وضعیت انتظار برای تصمیم گیری؛ این دقیقا یعنی اگر ایران ٧ بند باقیمانده را اجرا نکند وضعیت به قبل  بر می‌گردد.

این فعال دانشجویی با تاکید براینکه تمام بیانیه‌های FATF بعد از سال ۹۵، ایران را غیر قابل اعتماد خطاب کرده است تاکید کرد: در تمام این بیانیه‌ها خواستار شدیدتر شدن نظارت بر ایران و کنترل جزئی تر اطلاعات نسبت به تراکنش‌های مالی ما شده‌اند.

وی با اشاره به شرایطی که بعد از بازگشت ما به لیست سیاه به وجود می‌آید تصریح کرد: جریمه این است که بر روی ما تحریم اعمال می‌شود که حداکثر جریمه برای کشور در این بند، تحریم‌های آمریکا است.

دانشجوی رشته اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) در پاسخ به سوالی مبنی بر فرصت تعین شده از سوی سازمان برای وضعیت اضطراری گفت:  باید سیر زمانی نامه نگاری‌ها و بیانیه‌ها را بررسی کرد. دسته بندی‌هایی که در٤١ بند مبارزه با تروریسم و پولشویی و غیره شکل گرفته نشان می‌دهد که در تمام بندها یک مهلت زمانی برای ایران در نظر قرار دادند و این مدت زمانی تمام شده است و تمدید مهلت انجام در حال انجام است. همچنین در فواصل چهار ماهه که مجمع سازمان FATF برگزار می‌شود، به ایران فرصت می‌دهند که موارد و بندها را اجرا کند. البته تا کنون این ٧ بند باقیمانده است: 1- تصویب کنوانسیونهای پالرمو، CFT، استقلال دادن اطلاعات مالی، اصلاح زیرساخت‌های پولشویی و مالی، حذف معافیت‌های مالی در مبارزه با تروریسم،معافیت برای تنظیم زیرساخت‌های مبادلات اطلاعات مالی و مشخص کردن ساز و کار همکاری همکاری قضایی با کشورهای عضو FATF.

قاسمی همچنین درباره مصداق اجبار ایران به تغییر قوانین داخلی مبارزه با پولشویی و تامین مالی مبارزه با تروریسم گفت: مصداق آن در لایحه اصلاح قانون مبارزه با پولشویی و تامین مالی مشخص است. یعنی جدا از این که در این موارد ما به یک سازمان خارجی اجازه دادیم در حیطه تصمیم سازی در قواعد حقوقی و قانونی ما دخالت کند، با این مسئله آن را باز کردیم!

این فعال دانشجویی مسئله دوم را افشای اطلاعات سازمان‌ها و افراد دانست که دربند های ۳۰ و ۳۲ آمده است و درباره‌ی آن یادآور شد: یکی از نتایج اجرای این بندها، پذیرش معاهدات بین المللی با ابعاد نامشخص به توصیه FATF با ۳ قطعنامه سازمان ملل است. قطعنامه ۱۲۶۷ ۱۳۷۳و ۲۲۳۱ که حالا اینها خودشان یک تعهدات جدیدی را برای ما به همراه دارد و افراد و سازمانهایی را در لیست تحریم خود قرار می‌دهد.

قاسمی در ادامه با بیان اینکه در برنامه سازمان اعلام کرده‌اند که کشورهای عضو، ملزم به اجرای دستورات هستند افزود: ما از کجا بدانیم سازمان FATF در آینده از ما چه خواسته‌هایی دارد؟ فرآیند سازمان FATF حتی با اصل ۱۵۴ قانون اساسی کشور در به مشروعیت شناختن مبارزات مردم کشورهای سلطه‌گر مغایر است که این سازمان مصادیق آن را عملیات تروریستی می‌داند.

وی درباره شفافیت در این زمینه گفت: زمانی که بحث از شفافیت می‌شود چند بخش دارد. در مبدا مالک اصلی کیست؟ مقصد تراکنش به چه صورت است؟ و هدف از تراکنش چیست؟ اگر بخواهیم شفاف کنیم باید به سازمان FATF اعلام کنیم که نهادهایی که شما تحریم کرده‌اید چه پول هایی را جابجا می‌کنند و به کار مشغول هستند و هدف از کارشان چیست.

مسئول کمیته دیپلماسی اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع) درباره اجرای قضایی دعاوی بین المللی در رابطه با مبارزه با پولشویی و مبارزه با تروریسم نیز خاطرنشان کرد: حالا باید در یکسری محاکم خاص قضایی برگزار شود؛ در حالی که ما محاکم قضایی اسلامی داریم از کجا معلوم آنها با چه احکامی رفتار می‌کنند؛ حال آنکه می‌دانیم این سازمان مغایر با قاعده نفی سبیل است.

قاسمی در ادامه این میزگرد درباره راهکارهای دور زدن تحریم‌ها در صورت تصویب FATF گفت: در برنامه های این سازمان راهکارهایی برای دور زدن تحریم ها وجود ندارد؛ در آنجا حمل چمدان پول ممنوع اعلام شده است و با روشهای قبلی نمی‌توانیم تحریم‌ها را دور بزنیم و راهکارهایی برای بی اثر کردن تحریم مانند پیمان‌های دوجانبه و چندجانبه بسته می‌شود. برای اینکه شفافیت مالی خود را به سازمان بایداعلام کنیم، فرقی نمی‌کند دوجانبه باشد و یا با دلار رابطه داشته باشیم، در هر صورت اطلاعات تراکنش های مالی باید به سازمان FATF داده شود پس باید برای مقابله با تحریم‌ها نباید دست و پای خود را ببندیم. حلقه تحریم‌ها را نباید تنگ کنیم، ما باید هزینه تحریم را برای تحریم‌کننده زیاد کنیم؛ راه‌هایی مانند ایجاد همبستگی اقتصادی با شرکای اقتصادی اعم از ترکیه، چین، قطر، عراق و ایجاد پیمان‌های مالی دوجانبه با دسترسی غیر از بستر سوئیفت می‌تواند مسیر خوبی در این زمینه باشد.

مسئول کمیته دیپلماسی اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع) یکی دیگر از راه‌ها مبارزه با مشکلات تحریم کشور را توسعه پالایش‌های نفتی به جای خام‌فروشی دانست و افزود: تحریم بنزین خیلی سخت‌تر از تحریم نفتی برای آنها هزینه بردار است. این در حالی است که از فروش نفت در رینگ بورس و مواردی از این دست نیز می‌تواند راه خوبی باشد.

وی همچنین درباره حفظ ارتباط با سایر کشورها گفت: نباید چیزی را بپذیریم که عواقب آن بلند مدت است. باید شیوه برخورد با این مسائل در کشورتغییر کند و نباید گروگانگیری معیشتی از طرف مسئولین انجام شود. رئیس جمهور می‌گوید اگر FATF را نپذیریم ۲۰ درصد کالاها گران می‌شود و یا در جای دیگر بیان می‌کند که فشار اقتصادی زیاد می‌شود. از سوی دیگر آقای همتی رئیس کل بانک مرکزی اعلام می‌کند اگر FATF را نپذیریم بانک‌ها تعطیل می‌شوند. چرا تمام راه حل‌های معیشتی کشور را به بیرون از کشور گره می‌زنند؟ اینکه می‌گویند کشورهای دنیا عضو FATF هستند اشتباه است؛ فقط ۳۸ کشور از دنیا عضو این سازمان هستند.