خبرنامه دانشجویان ایران: محمدرضا حیاتی// وزارت خانه های  علوم و بهداشت، دو ارگان متولی آموزش عالی در کشور هستند و بالطبع بدنه درگیر‌کننده این دو وزارتخانه دانشجویان خواهند بود؛ دانشجویانی که با توجه به روحیات ذاتی‌شان انتظارات و مطالبات متفاوتی از دیگر قشرهای مردمی در این فضا طلب می‌کنند؛ تشکیل معاونت فرهنگی و دانشجویی یکی از راه‌های پیگیری مسائل رفاهی و اجتماعی دانشجویان است. معاونت‌هایی که اگرچه نام «فرهنگی» و «دانشجویی» را یدک می‌کشند اما این معاونت بنابر تصمیم‌گیری‌هایی تا حدودی متاثر از سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی دولت‌های حاکم است، در بسیاری از موقعیت‌ها این تصمیم‌گیری‌ها رنگ و بوی دیگری به خود می‌گیرد. همین استدلال باعث شد معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت خانه های علوم و بهداشت دولت‌های یازدهم و دوازدهم به یکی از سیاسی‌ترین معاونت‌های این دو وزارتخانه تبدیل شود. سیدضیاء هاشمی در وزارت علوم آن حواشی را حول خود ایجاد کرد و محمدرضا فراهانی که اخیرا و پس از پنج‌سال از معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت کنار گذاشته شد، کارنامه متفاوت از آنچه در ماموریت‌ها تاکید شده است، برجای گذاشتند. برای اینکه عملکرد محمدرضا فراهانی را با دقت بیشتری مورد بررسی قرار دهیم، بهتر است از دو شاخص «فرهنگی» و «دانشجویی»، عملکرد او را نظاره‌گر باشیم.

1- فرهنگی: این گزاره یکی از حساس‌ترین و البته انعطاف‌پذیرترین عنوان در خط‌کشی‌ها و سیاستگذاری‌های فرهنگی با توجه به نگاه‌های فکری فردی یا جمعی از طیف جریان فکری یک دولت می‌تواند باشد؛ بهتر است برای ملاک قراردادن عملکرد فراهانی، ماموریت‌هایی که به او در خردادماه سال 93 ابلاغ شده مورد بررسی قرار گیرد. در متن حکم مسئولیت وزیر وقت بهداشت به او، پنج ماموریت فرهنگی دیده می‌شود: 1- ایجاد بستر لازم جهت مشارکت فعال و حداکثری دانشجویان در برنامه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، 2- پرکردن اوقات فراغت دانشجویان به‌منظور ایجاد نشاط، امید، ارتقای بینش فرهنگی و سیاسی، ارتقای سلامت جسمی و باورهای دینی و ملی، 3- انجام اقدامات لازم جهت تحقق اهداف منشور توسعه فرهنگ قرآنی و وظایف محوله به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 4- حمایت از تشکل‌ها و کانون‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دانشجویان و توزیع عادلانه امکانات میان آنها و 5- رشد فکری و علمی دانشجویان در حوزه‌های فرهنگی و سیاسی از طریق برپایی مستمر و عالمانه کرسی‌های نظریه‌پردازی. این پنج ماموریتی است که فراهانی را در این پنج سال با حواشی زیادی همراه کرد.

برگزاری جشنواره بین‌المللی سیمرغ یکی از این پاشنه‌آشیل‌های فراهانی بود، این جشنواره که با حمایت‌های سنگین او همراه بود، حساسیت‌ها را به جایی رساند که صف‌کشی منتقدان این جشنواره از وزارت بهداشت و همفکران او نیز جلو زد و در دهمین دوره برگزاری آن، وزارت ارشاد در اطلاعیه‌ای این جشنواره را غیرقانونی اعلام کرد؛ جشنواره‌ای که به گفته منتقدان آن، ضمن اینکه از حالت دانشجویی آن خارج شده بود به‌دلیل یدک کشیدن عنوان«بین‌المللی»، شائبه هزینه‌های «نجومی» قابل‌توجهی از آن بیرون آمد. به‌طور نمونه یکی از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی مدعی است که به‌ازای «تنها» ثبت‌نام در این جشنواره در سال گذشته، یک کارت هدیه 60 هزار تومانی برای ثبت‌نام‌کننده در نظر گرفته می‌شد، ادعایی که وزارت بهداشت موضع‌گیری شفافی پیرامون این دست مسائل هیچ‌گاه ارائه نداد. البته جدا از این دست مسائل و شائبه‌ها، هیچ‌وقت مشخص نشد مدیران فرهنگی این وزارتخانه از این جشنواره چه عایدی‌ای برای قشر دانشجوی «پزشکی» در حوزه فرهنگ داشته‌اند. یا برگزاری یک جشنواره فرهنگی دیگر در ایلام که ادعاهایی مبنی‌بر قرارداد 600 میلیون تومانی برگزاری این جشنواره شده بود، ابهامات دانشجویان منتقد به عملکرد فراهانی را بیشتر می‌کرد. در حوزه تشکل‌ها نیز  عملکرد فراهانی با سوالات  زیادی روبه‌رو بود، برخی  تشکل‌های دانشجویی وزارت بهداشت معتقدند او به‌صورت «اعمالی» تمامی تشکل‌های منتقد را با تحت فشار قرار دادن آنها با ابزارهایی که در دست داشت، اجازه برگزاری برنامه‌ها و موضع‌گیری‌های آنان  را به حداقل‌ترین شکل خود رسانده بود.

از طرفی همین دانشجویان معتقدند او در تریبون‌دادن به تشکل‌های دانشجویی «بی‌هویت» و مجوزدادن به سخنرانی جریان‌های سیاسی معلوم‌الحال که دارای سوابق «سیاه» سیاسی در کارنامه خود هستند، تسهیلاتی را در نظر گرفته است! این ادعاها تا جایی پیش رفت که بهمن‌ماه سال گذشته ۱۱۴ نفر از فعالان نشریات دانشجویی علوم پزشکی سراسر کشور در نامه‌ای خطاب به فراهانی از او خواستند مانع حضور افرادی با سابقه محکومیت امنیتی در جلسات مهم فرهنگی این وزارتخانه شود. یا دبیر یکی از اتحادیه‌های دانشجویی چندی‌پیش در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌های دانشجویی گفته بود: «گزارش‌های متعددی به اتحادیه ما می‌رسد که از معاونت فرهنگی وزارتخانه به دانشگاه‌ها فشار می‌آورند که تشکل‌های انجمن اسلامی با پسوند‌های مختلف نزدیک به یک جریان سیاسی تاسیس شود.» البته حمایت‌های فراهانی در پرونده تشکیل تشکل موسوم به «تادا» یا بازگشت یکی از دانشجویان «مشروطی» و پرحاشیه دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان به دانشگاه و حضور در جشنواره نشریات دانشجویی، از دیگر ابهاماتی است که او هیچ‌گاه از آن سخن نگفت.

2- دانشجویی: شاید بسیاری از موافقان عملکرد فراهانی، تبعیت‌کردن او از چارچوب‌های فکری و سیاسی دولت را دلیل این «دست‌فرمان» در حوزه فرهنگ عنوان کنند و به‌نوعی عملکرد او را خارج از نیات سیاسی و اندیشه‌ای او توجیه کنند؛ اما نگاهی به عملکرد او در حوزه «دانشجویی» که حول مسائل صنفی بود، این استدلال موافقان او را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و حتی عملکرد مدیریتی او را زیر سوال می‌برد. تکمیل خوابگاه‌های دانشجویی یکی از این دست مسائل است، او در فروردین‌ماه سال 97 گفته بود خوابگاه دانشجویی «سطح یک» در دانشگاه‌های علوم پزشکی نداریم، مساله‌ای که به‌نظر می‌رسد با مجموع 500 خوابگاه دانشجویی اعم از ملکی، وقفی، استیجاری و... طی پنج سال گذشته مجموعه معاونت فرهنگی و دانشجویی نتوانسته حتی یک خوابگاه را به استانداردهای سطح یک برساند. یا تامین خوابگاه‌های متاهلی یکی دیگر از پاشنه‌آشیل‌های فراهانی به حساب می‌آید. یا پیگیری مطالبات دانشجویان در حوزه سلف نیز یکی از پرحاشیه‌ترین موضوعات دوران او بود. به هر حال آنچه درمجموع از دوره پنج‌ساله فراهانی می‌توان برداشت کرد، شفاف‌سازی او از عملکردش طی این سال‌ها در دو حوزه مطرح شده است.