به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از فرهیختگان، آذرماه 96 بود که منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، ابراهیم صالحی‌عمران را به‌عنوان رئیس جدید دانشگاه فنیوحرفهای معرفی و منصوب کرد. او فارغ‌التحصیل رشته برنامه‌ریزی آموزشی از دانشگاه باث انگلستان در سال ۲۰۰۱ و استاد پایه ۳۰ دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران است و ریاست انجمن آموزش عالی ایران را در کنار مدیرمسئولی نشریه علمی-پژوهشی مجله آموزش عالی و سردبیری فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی و سردبیری مجله علمی ارتباطات و اطلاعات در تحقیقات تربیتی برعهده دارد.
کارنامه علمی صالحی‌عمران به‌خوبی نشان از علاقه‌مندی، دغدغه و جدیت او در حوزه آموزش‌های مهارتی دارد. او مجری طرح پژوهشی آسیب‌شناسی مدیریت آموزش‌های مهارتی کشور بوده و در مقالات خود حوزه‌های مختلف آموزش عالی کشور را مانند ارتباط دانشگاه با صنعت بررسی کرده است. «فرهیختگان» در شماره امروز خود سراغ این استاد برجسته رفته و درخصوص آخرین تحولات دانشگاه فنیوحرفهای با او به گفت‌وگو پرداخته است.
در ابتدا از حال و هوای دانشگاه فنیوحرفهای در سال تحصیلی آینده بفرمایید؛ چگونه به استقبال سال تحصیلی جدید می‌روید؟
امسال برای ما در دانشگاه فنیوحرفهای سال خاصی خواهد بود. نظام آموزش‌وپرورش در طول سال‌های اخیر دستخوش تغییراتی شده است. در سال 97 با توجه به تغییر نظام آموزشی به نظام 3-3-6 نتوانستیم به آن صورتی که باید، دانشجو پذیرش کنیم. تا پیش از این، بچه‌ها از مدارس کار و دانش و فنیوحرفهای بدون گذراندن پیش‌دانشگاهی و صرفا با اخذ مدرک دیپلم، به صورت کاردانی پیوسته وارد دانشگاه فنیوحرفهای می‌شدند. سال قبل چون دیپلم نداشتند، کنکوری به آن صورت برگزار نشد.
ظرفیت 130 هزارنفری دانشگاه فنیوحرفهای در سال 98
98 برای ما سال خوبی خواهد بود، از باب اینکه دانش‌آموزان کار و دانش و فنیوحرفهای موفق به کسب مدرک دیپلم شدند و در کنکور جداگانه فنیوحرفهای شرکت خواهند کرد. ما ظرفیتی حدود 130 هزارنفر هم در دوره کاردانی و هم در دوره کارشناسی ناپیوسته ایجاد کردیم که امیدواریم سال پررونقی از باب ورود دانشجویان به این دانشگاه باشد. البته نگرانی‌هایی هم داریم، چراکه بسیاری از دانش‌آموزانی که دیپلم گرفته‌اند ممکن است وارد رشته‌های نظری شوند. تا پیش از سال 97، این امکان وجود نداشت، اما از سال گذشته دانش‌آموزان می‌توانند وارد دانشگاه‌هایی غیر از فنیوحرفهای شوند. البته جذب دانشجو در کشور ما به سمت بومی شدن پیش می‌رود و دانشجویان ترجیح می‌دهند در محل زندگی خودشان مشغول تحصیل شوند. خوشبختانه خانواده‌ها مسیر رشد بچه‌های خود را برای موفقیت در آینده خوب می‌شناسند و تشخیص می‌دهند و می‌دانند آنها نیازمند فراگیری مهارت‌ها هستند. به همین خاطر تعداد زیادی از آنها کسب آموزش‌های مهارتی را مدنظر قرار می‌دهند.
بازنگری سرفصل‌ها و دروس 21 رشته تحصیلی مبتنی‌بر مشاغل
خبر خوش این است که ما در دانشگاه‌های فنیوحرفهای مشغول بازنگری در سرفصل‌ها هستیم و با همکاری وزارت آموزش‌وپرورش، صنایع و کمیته‌های تخصصی، طبق برنامه‌ریزی‌هایی که صورت گرفته از دوره‌های کاردانی پیوسته شروع کردیم. تا امروز 21 رشته و سرفصل تغییر کرده است. وجه تمایز رویکرد ما در دانشگاه فنیوحرفهای با سایر دانشگاه‌ها در این است که برنامه درسی ما حرفه‌ای و مبتنی‌بر مشاغل نوشته می‌شود، یعنی هر رشته‌ای ناظر بر یک‌سری از مشاغل است. در فضای آموزش عالی کشور این اولین‌بار است که هر سرفصلی که طراحی می‌شود، ابتدا کمیته در شورای برنامه‌ریزی اثبات می‌کند که دانش‌آموزان پس از گذراندن این دوره با سرفصل‌های پیشنهادی چه حرفه‌ها و مشاغلی را می‌توانند احراز کنند. ابتدا مشاغل را مبنا قرار می‌دهیم و برنامه درسی ما براساس نگاه حرفه‌ای و شغلی و بازار کار نوشته می‌شود و حتی رویکرد ما در درس‌ها و واحدها بیشتر به سبک عملی است. این از ویژگی‌های برنامه درسی جدید ماست که دانشجویان ضمن آموختن واحدهای نظری و آموزش شایستگی‌های عمومی، با رویکردی کارگاهی و آزمایشگاهی آموزش‌های تخصصی را فراگیرند.
همه برنامه‌های درسی تا مهرماه تغییر خواهد کرد
حدود 4–3 ماهی است که این مجوز به ما داده شده و مصمم هستیم تا مهرماه همه برنامه‌های درسی تغییر کند و به تصویب برسد. امیدواریم از مهرماه با سرفصل‌های جدید و در کنار آن مربیانی که با گذراندن دوره‌های توانمندسازی که به صورت درازمدت طراحی شده، در خدمت دانشجویان باشیم. پیش‌بینی امکانات و تجهیزات موردنیاز براساس سرفصل‌های جدید هم صورت گرفته است. طبیعی است وقتی صحبت از تغییر برنامه می‌کنیم باید به توانمندی اساتید و مربیان و همچنین ارتقای امکانات کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها هم فکر کنیم تا در مجموع یک پکیج کیفیت‌گرا با توجه به اشتغال و بازار کار آماده شود و پتانسیلی در دانشجویان ایجاد شود که بتوانند به‌سادگی وارد بازار کار شوند و با کسب درآمد متکی به استخدام به بخش‌های دولتی نباشند.
140 دانشجوی سنگالی دانشجوی فنیوحرفهای می‌شونددر حوزه بین‌المللی چطور؟
در کنار این حرکت، بخش بین‌المللی دانشگاه هم خوب عمل کرده و 141 نفر از دانشجویان کشور سنگال برای گذراندن دوره‌های آموزشی به ما معرفی شده‌اند. از لبنان هم دانشجو خواهیم داشت که کارهای مقدماتی انجام و قراردادهای مربوط به آن هم منعقد شده است تا پس از گذراندن دوره‌های آموزشی زبان فارسی به مجموعه دانشگاه وارد شوند.
فرآیند آموزشی این دانشجویان به چه شکلی خواهد بود؟
مثل دانشجویان داخلی و مطابق سرفصل‌های ماست، با این تفاوت که ابتدا باید دوره کوتاه‌مدت زبان فارسی را بگذرانند که پیش‌بینی‌های لازم در این خصوص هم انجام شده است و پس از آن وارد دانشکده‌های ما خواهند شد. هزینه‌های آموزشی این دانشجویان بر مبنای یورو و دلار دریافت می‌شود که در شرایط تحریمی همین ارزآوری دانشگاه‌ها می‌تواند خدمتی به کشور تلقی شود.
یکی از دغدغه‌های جدید دانشگاه فنیوحرفهای در حوزه آموزش‌های کوتاه‌مدت بوده است. در این حوزه چه برنامه‌ای دارید؟
یکی دیگر از برنامه‌های جدی ما در سال آینده توجه به آموزش‌های کوتاه‌مدت و غیررسمی است. شما می‌دانید در دنیا هم آموزش‌های کوتاه‌مدت درحال حاضر وضعیت قابل‌توجهی دارند. پتانسیل برگزاری این دوره‌ها در دانشگاه‌های فنیوحرفهای وجود دارد. متاسفانه در گذشته توجه چندانی به آن نشده و برنامه‌ای برای آموزش‌های کوتاه‌مدت وجود نداشته و البته ما می‌دانیم این دوره‌ها نیاز صنعت و بازار کار است. آن‌هم در سالی که تولید ملی با توجه به شرایط تحریمی، از اهمیت خاصی برخوردار است. نگاه ما این است که از راه‌های مختلف دانشگاه و صنعت را به هم پیوند دهیم و صنعت را تا حد امکان به فضای دانشگاه نزدیک کنیم و از طرف دیگر تجهیزات کارگاه‌هایمان را به وسیله تولیدات ملی تقویت کنیم تا ارتباط دوجانبه بین صنعت و دانشگاه شکل بگیرد که این از برنامه‌های مهم ما در سال تحصیلی آینده است.
آموزش اقشار محروم را بخشی از مسئولیت اجتماعی دانشگاه می‌دانیم تفاهمنامه جدیدی هم در این زمینه منعقد شده است؟
در گذشته هم ما تفاهمنامه‌های مختلف و زیادی با شهرک‌های صنعتی، اتاق بازرگانی و سایر نهادها داشتیم. اخیرا مذاکرات‌مان را با بعضی دستگاه‌ها دنبال می‌کنیم. با کمیته امداد امام خمینی(ره) هم برای توانمندسازی اقشار محروم مذاکراتی صورت گرفته که تصور می‌کنم توجه به آموزش این افراد باید یکی از برنامه‌های جدی مدیران آموزشی باشد. بهترین کار برای توانمندسازی اقشار محروم، آموزش مهارت به آنهاست تا به جای اعطای هزینه خودشان با کسب درآمد مستقل شوند. در همین راستا مذاکرات خیلی‌خوبی برای انعقاد تفاهمنامه با کمیته امداد داشتیم. نزدیک به چهار هزارنفر دانشجو در دانشگاه فنیوحرفهای از همین اقشار در دانشگاه ما مشغول تحصیل هستند و نسبت به فراهم کردن خدمات آموزشی ویژه برای دستیابی این افراد به فرصت‌های برابر آموزشی مصر هستیم. این موضوع جزئی از مسئولیت‌های اجتماعی دانشگاه محسوب می‌شود و رئیس دانشگاه در این قبال مسئول است.
لزوم تغییر برنامه‌های درسی برمبنای مهارت‌های اشتغال‌پذیری به‌طور کلی براساس سند جامع علمی کشور برای دانشگاه فنیوحرفهای چه اتفاقی خواهد افتاد؟
سیاست فعلی وزارت علوم به‌طور کلی حمایت از توسعه کمی و کیفی آموزش‌های مهارتی است. در دانشگاه‌های دیگر هم تاکید خاصی بر مهارت‌های اشتغال‌پذیری می‌شود که بحث مفصلی در فضای آموزش عالی است و تقسیم‌بندی‌های متنوعی دارد. من معتقدم برنامه‌های درسی آموزشی مبتنی‌بر این مهارت‌های اشتغال‌پذیری باید تغییر کند. وزارت علوم به‌خوبی متوجه اهمیت این نکته شده است. نگاه وزارت علوم حمایت از دانشگاه فنیوحرفهای است.
آیا به دنبال گسترش فیزیکی دانشگاه هم هستید؟
تاکید خاصی روی رشد کمی نخواهیم داشت و این موضوع را با احتیاط و برنامه دنبال می‌کنیم، اما به کیفیت آموزش توجه ویژه‌ای داریم. البته هر رشته‌ای که بازار کار داشته باشد، مورد توجه ما قرار خواهد گرفت. به‌طور نمونه دانش‌آموزان رشته‌های جدیدی مانند انیمیشن، حمل‌ونقل، مکاترینک که در سال جاری برای اولین‌بار دیپلم می‌گیرند، بلافاصله به دنبال رایزنی ما با وزارت علوم، در 38 کدرشته‌محل می‌توانند در دانشگاه فنیوحرفهای تحصیلات خود را ادامه دهند. این اتفاق یعنی پاسخگویی به‌روز به یک نیاز اجتماعی.
دانشگاه‌های فنیوحرفهای بنگاه اهدای مدرک نیستند
کار دیگری که در دانشگاه فنیوحرفهای صورت گرفته، ایجاد شورای گسترش در دانشگاه است. در این شورا، خودمان مناطق مختلف کشور را رصد می‌کنیم تا از نیازهای کمی مطلع شویم. وضعیت استان‌هایی که نیاز به گسترش و توسعه کمی دارند در شورای گسترش بررسی می‌شود و کار کارشناسی انجام می‌پذیرد تا مراکز دانشگاهی اضافه شود. دانشگاه‌های فنیوحرفهای بنگاه اهدای مدرک نیستند که مدارکی فاقد پشتوانه شغلی و درآمدی پس از دوران تحصیلی به دانشجویان بدهند.
در گسترش رشته‌ها چقدر به پتانسیل‌های بومی مناطق توجه می‌شود؟
نگاه می‌کنیم که چقدر زمینه‌های شغلی در منطقه وجود دارد و این مطلب را براساس نیازسنجی‌هایی که انجام شده، در نظر می‌گیریم. دانشگاه چون تاکید ویژه‌ای بر کاردانی پیوسته دارد تا حدی هم وابسته به ایجاد زمینه‌های این رشته‌ها در دوره‌های کاردانی و فنیوحرفهای است. تا زمانی که این زیرساخت‌ها در مدارس اتفاق نیفتد، دانشگاه هم نمی‌تواند توسعه‌ای داشته باشد و ناچار هستیم سراغ کاردانی ناپیوسته برویم.
رصد نیازهای علمی اساتید در مرکز امور مدرسان طبیعی است که برای پیاده‌سازی برنامه‌های جدید در حوزه آموزش، نیازمند کادر توانمند آموزشی هستیم. اساتید و مربیانی که به‌روز بوده و توانمندی ارتباط با دانشجویان را داشته باشند. چه اقدامی در راستای برنامه‌های جدید دانشگاه در حوزه اساتید صورت گرفته است؟
یکی از برنامه‌های جدی ما توانمندسازی اعضای هیات‌علمی و مربیان ما بوده و به جرات می‌گویم که حتی در برنامه درسی هم پیش‌بینی این موضوع انجام شده است. ما یک مدیریتی را در دانشگاه تحت‌عنوان «مرکز امور مدرسان» ایجاد کردیم که این مرکز نیازهای علمی اساتید و مربیان را رصد کرده و براساس این نیازسنجی دوره‌های کوتاه‌مدت آموزشی برگزار می‌کند که در همین تابستان هم برخی از آنها درحال برگزاری است.
الزام استادان جدید دانشگاه به یک سال کار عملی در صنعت تخصصی
در کنار این مطلب در هیات‌امنا مصوب کردیم همه اساتیدی که جذب دانشگاه فنیوحرفهای می‌شوند ملزم به انجام یک سال کار عملی در صنعت تخصصی خود هستند و پس از اخذ گواهینامه مربوطه در دانشگاه می‌توانند تدریس کنند. صحبت‌ها و مذاکراتی هم با دانشگاه‌های فرانسه انجام داده‌ایم تا بورسیه‌هایی برای اعزام اساتید فراهم شود و تاکید هم داشتیم که امکان گذراندن دوره‌های عملی در شرکت‌های بزرگ صنعتی برای این اساتید فراهم شود.
وضعیت جذب اعضای هیات‌علمی در دانشگاه شما به چه صورت است؟
مثل سایر دانشگاه‌ها در سایت جذب وزارت علوم نیازهای خود را اعلام می‌کنیم. سهمیه‌هایی که داریم بسیار کم است. ما به‌شدت نیازمند کادر آموزشی هستیم. درحال حاضر نسبت دانشجو به استاد در دانشگاه فنیوحرفهای بالای 200 است. حدود 20 هزار نیروی حق‌التدریس استفاده می‌کنیم که ایرادی هم ندارد. از این نیروهای متخصص استفاده می‌کنیم، اما نیازمان به اعضای