به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ حجت الاسلام محمدمهدی صالحی معاون فرهنگی و سیاسی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها اخیرا در گفتگویی تفضیلی با خبرگزاری فارس اظهارات قابل توجهی را درباره مسائل روز سیاسی دانشگاه ها ارائه داده است، آنچه که در ادامه میخوانید بخش های مهم این گفتگو است که «خبرنامه دانشجویان ایران» آن را منتشر می کند.

مقام معظم رهبری بارها در رابطه با برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی تاکید داشتند ولی علیرغم این تاکیدات می بینیم که در دانشگاه ها کرسی های آزاد اندیشی آنچنان که باید محقق نشده است، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها در این راستا چه اقداماتی انجام داده است؟
حجت الاسلام صالحی: به نظر من کرسی آزاد اندیشی قبل از اینکه قالب باشد یک نگاه به فضای آکادمیک دانشگاهی است، یعنی خیلی اوقات ما سعی می‌کنیم یک برنامه با یک قالب و چارچوب مشخص را نشان دهیم و بگوییم این همان کرسی آزاد اندیشی است! اما مهمتر از این قالب که اتفاقاً موانع ما هم به خاطر فقدان همین نگاه در فضای دانشگاهی است یک رویکرد به فضای علمی و دانشگاهی کشور است.

آزاد اندیشی اگرچه یک تعریف مشخصِ محل اتفاق نظر ندارد اما به نظر بنده آزاداندیشی یعنی در جاییکه آزادانه و با حریت تمام و رعایت همه قواعد علمی و اخلاقی ناظر بر گفت‌وگوی علمی و یک فضای استاندارد، اندیشه های مختلف با یک موضوع مشخص با هم وارد گفت‌وگو شود و صرف نظر از منافع حزبی، صنفی، سیاسی و غیره لزوما با رویکرد عالمانه به گفت‌وگو درباره یک موضوع بپردازند. حال اگر این تعریف را برای آزادی اندیشی در نظر بگیریم به نظر بنده تحقق  آن در دانشگاه‌ها هم مشخص می شود.

* برنامه‌هایی که آورده خاصی برای صنف جناح گروه و یا مدیریت خاص داشته باشد، کرسی آزاداندیشی نیست!
اگر در یک دانشگاه به اسم کرسی آزاد اندیشی نگاه شما به آزاداندیشی  عالمانه نباشد، اگر نگاه و رویکرد جلب سرمایه برای یک صنف خاص یک طیف سیاسی خاص نباشد، عملا کرسی آزاد اندیشی دچار موانع می‌شود و این موارد اجازه تحقق برگزاری کرسی‌ها را نمی‌دهد.

در مقابل برگزاری کرسی های آزاد اندیشی موانع متعددی وجود دارد اما عمده‌ترین مانع این است که هنوز نگاه درستی وجود دارد و هنوز فهم درستی از آزاد اندیشی شکل نگرفته و ما تا می‌گوییم آزاد اندیشی مخاطبان ما به سمت موضوعات و و برنامه‌هایی می روند که آورده خاصی برای صنف جناح گروه و یا مدیریت خاص داشته باشد در صورتی که این نگاه با ماهیت آکادمیک که دانشگاه تضاد دارد.

* بزرگترین مانع برای برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی، مانع ذهنی معرفتی و شناختی است
متاسفانه حتی گاهی اوقات عناصر علمی دانشگاه هم نگاه و تصویر درستی را از آزاد اندیشی ندارند و تا زمانی که نگاه درستی نسبت به آزاد اندیشی شکل نگیرد خیلی از سرمایه های علمی و هویتی خودشان را برای برگزاری کرسی های آزاد اندیشی هزینه نمی کنند.

بنده معتقدم بزرگترین مانع برای برگزاری کرسی های آزاد اندیشی یک مانع ذهنی معرفتی و شناختی نسبت به آزاداندیشی است البته مدیران دانشگاهی، سیاسیون و کنش‌گران فرهنگی و اجتماعی هم این ذهنیت را در مخاطبان ایجاد کنند خودشان به نحوی مانع شکل گیری کرسی های آزاد اندیشی هستند. اگر مدیران یا استاد دانشگاه توجه نداشته باشند مخاطب به واسطه اجرای غلط یک کرسی آزاد اندیشی دچار اشتباه خواهد شد.

* باید تصور سیاسی‌بازی از آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها زدوده شود
 البته بنده قصد ندارم از خودمان سلب مسئولیت کنم. اساتید دانشگاه در این موضوع سهم دارند، یعنی باید هزینه بدهند، هزینه‌ای که می گویم هزینه برای حفظ هویت آکادمی که دانشگاه است.

از آزاد اندیشی در فضای دانشگاه باید تصور سیاسی‌بازی زدوده شود یک استاد علمی فرهیخته ما باید مدل این را ارائه دهد. البته مدیر دانشگاه هم باید کمک کند.

چرا مدیران دانشگاهی ما برای ترسیم یک آزاد اندیشی واقعی از این جنس عناصر دانشگاهی استفاده نمی‌کنند؟ چرا از  این جنس فعالان و کنش‌گران دانشجویی و دانشگاهی ما دعوت نمی شود؟

البته باید در فضای دانشجویی سعه صدر هم به خرج داد. البته کار بی‌عیب اتفاق نمی‌افتد و در فضای دانشگاهی سعی و خطا تا حدی پذیرفته است. نهاد هم همین نگاه را دارد و علی‌رغم اینکه برخی از متولیان دوست دارند بگویند رویکرد امنیتی مانع آزاد اندیشی در دانشگاه است بنده با این نگاه موافق نیستم. البته منکر این نیستم که ممکن است در جاهایی بدسلیقه‌گی‌های امنیتی مانع ایجاد کند اما این جریان اثرگذاری برای عدم تحقق کرسی های آزاد اندیشی در فضای دانشگاه نیست.

ما هرجا احساس کردیم این بدسلیقه گی‌ها وجود داشته است به عنوان یک تسهیل‌گر و و حل کننده مسئله پیش قدم شده و سعی کردیم با مدیران دانشگاهی؛ فعالین علمی و فرهنگی در مجموعه دانشگاه و عزیزان در خارج دانشگاه تعاملاتی را برقرار کنیم تا آزاداندیشی واقعی شکل بگیرد. اما با وجود این بدسلیقه‌گی ها جریان این نیست که ما بخواهیم از خود سلب مسئولیت کنیم و توپ را در زمین دیگران بیندازیم و بگوییم عدم تحقق کرسی های آزاد اندیشی به خاطر ورود نهادهای خارج از دانشگاه که عمدتاً هم به ذهن مخاطب تلقی نهادهای امنیتی از این عبارت می شود، است. به نظر بنده این یک سوءبرداشت سوء قضاوت و سلب مسئولیت است.

مسلما مسئولان دانشگاهی، فعالان سیاسی و دانشگاهی در عدم برگزاری کرسی های آزاد اندیشی نقش دارند البته نهادهای خارج از دانشگاه اتفاقاً برای تضمین امنیت روانی عزیزان که بتواند در فضای آزاد اندیشی با آن معرف هایی که گفته شد ورود پیدا کنند نقش دارند.

یکی از مسائل مهم که نهاد با رویکرد حمایتی به نوعی با آن درگیر بوده بحث تشکل های دانشجویی است، با این وجود نهاد برای توانمندسازی تشکل‌های دانشجویی چه برنامه دارد و یا تا کنون چه اقدامی صورت گرفته است؟
حجت الاسلام صالحی: در فضایی که عوامل انگیزه سوز در دانشگاه ها و بین دانشجویان فراوان است ما از هر کنشگر اجتماعی که در کنار مشکلات روزمره زندگی‌اش خودش را به عنوان یک اثر گذار دانشگاهی تعریف می‌کند و هزینه می دهد را به فال نیک می‌گیریم. حال با هر رویکردی که داشته باشد حتی رویکردی که خیلی به ما نزدیک نباشد و اصل دغدغه‌مندی دانشجو برای ما ارزشمند است برای همین سعی می کنیم کمک کنیم تا دغدغه های دانشجو در مسیر و ریلی قرار بگیرد که حقیقتاً گره‌گشا از فضای جامعه و دانشگاه باشد.

*  نهاد از  تشکل‌هایی که مباحث ملی، دینی و اهداف انقلاب را در اولویت قرار می‌دهند، حمایت بیشتری می‌کند
با این نگاه است که هر عزیزی به عنوان یک کنشگر اجتماعی وارد یک تشکل می‌شود این خودش به نظر ما یک ارزش است. البته لازمه کنشگر اجتماعی شدن به جهت اجتماعی بودن انسان این است که به قوانین و تعهدات اجتماعی هم پایبند باشیم این را هم هر انسان معقول بود قبول می کند.

از بین عزیزانی که در فضای دانشگاه به عنوان فعال تشکل دانشجویی فعالیت دارند و ما باید به همه آنها نگاه پدرانه داشته باشیم طبیعتا کسانی که در بخش‌های ملی دینی و اهداف انقلاب اسلامی را در اولویت اهداف خودشان قرار دهند از نظر ما کسانی هستند که باید بیشتر مورد حمایت و هدایت و توجه قرار گیرند و ما در اثرگذاری این عزیزان، صرف نظر از نگاه‌های سیاسی و حزبی که ممکن است داشته باشند به آن قدر مشترک که ارزش افزوده برای تحقق اهداف انقلاب دارد نگاه ویژه داریم وز آن ها حمایت بیشتری خواهیم کرد.

همه کنش‌گران دانشگاهی به خصوص تذکرهای دانشجویی قانون بند مورد حمایت ما هستند و سعی می‌کنیم پدرانه از آنها حمایت کنیم البته از زمانی که با اهداف انقلاب اسلامی نزدیکتر هستند و بیشتر در حقوق انقلاب گام بر می دارند اینها مورد حمایت های بیشتری قرار خواهند گرفت البته این به معنای اجحاف و تبعیض در حق تشکل های قانونمند دیگر نباید تلقی شود.
فارس: با توجه به توضیحاتی که دادید و تلاش هایی که نهاد در این حوزه دارد، ازدواج های دانشجویی چقدر توانسته موفق باشد و چه تعداد ازدواج های دانشجویی به طلاق منجر شده است؟

حجت الاسلام صالحی: قطعاً بر خلاف آن چیزی که در افکار عمومی به غلط گاهی اوقات تبلیغ می شود میانگین آمار طلاق در ازدواج های دانشجویی از عموم کشور به صورت قابل توجهی کمتر است. دلیل این مسئله هم این است که معمولاً کسانی که در زمان دانشجویی وارد ازدواج می شوند افراد متعهدتری هستند و به جهت اینکه در زمان مناسب تری که می تواند انس، الفت، تعامل و تفاهم را در زندگی بیشتر کند، این ازدواج صورت می‌گیرد آمار طلاق کمتر خواهد بود.

 موضوع بعدی ما بحث انتخابات نشریات دانشجویی است که در سال جاری حواشی بسیار زیادی را به دنبال داشت و انتقادات زیادی نیز درباره این انتخابات مطرح شد؛ نظر شما درباره این موضوع چیست؟
نشریات دانشجویی، از موضوعاتی است که قوانین خاص خودش را در دانشگاه‌ها دارد برای همین هر کسی می‌خواهد در این حوزه ورود کند، طبیعتاً باید این مسئله در چارچوب قوانینی که تعریف شده، باشد.

ما از ورود دانشجویان به حوزه نشریات دانشجویی استقبال می‌کنیم و به عنوان کنش‌گر اجتماعی این ورود را با هر سلیقه ای که داشته باشند، ارزشمند می‌دانیم ولی هر جا هم چالشی ایجاد شود مسلما مرجع نظم دهی به این چالش قانون خواهد بود.

*  از ورود دانشجویان به حوزه نشریات دانشجویی استقبال می‌کنیم
انگیزه های فعالان نشریات دانشجویی امسال به جهت رقابت هایی که ایجاد شده بود افزایش پیدا کرد و تقریباً می‌توان گفت استقبال امسال دانشجویان از انتخابات نشریات دانشجویی کم‌نظیر بود برای همین طبیعتاً وقتی تعداد شرکت کنندگان بالا باشد و یک رقابت جدی وجود داشته باشد مشکلاتی هم به دنبال خودش خواهد داشت.

امسال نامزدها انتقادهایی را درباره انتخابات نشریات دانشجویی داشتند و ما هم تاکید کردیم که حرف طرفین در این ماجرا شنیده شود و در این راستا به مُر قانون و آیین نامه های مربوطه عمل شود.

در انتخابات شورای ناظر بر نشریات دانشجویی امسال نفر اول بدون شائبه انتخاب شد و برای انتخاب نفر بعدی، انتخابات به مرحله دوم کشیده شد و با توجه به رقابت تنگاتنگ و نزدیکی که اتفاق افتاد شائبه هایی هم ایجاد شد و قرار بود در رابطه با این مسئله شورای مربوطه تصمیم‌گیری‌ بگیرد

*  مجریان انتخابات نشریات دانشجویی دقت لازم را نداشتند
ظاهراً از دو نفری که به مرحله دوم انتخابات کشیده شدند، یکی از آنها استعفا داده که با این وجود طبیعتاً طبق آیین نامه و شیوه نامه انتخابات، تکلیف نفر دوم هم مشخص شد و ما هم تاکید کردیم که در اسرع وقت جلسه شورای ناظر بر نشریات دانشجویی تشکیل شود و ان‌شاءالله طرفین هم به تصمیمات این شورا که حتماً عالمانه و منصفانه خواهد بود، احترام می گذارند.

آنچه به نظر می‌رسید این بود که مجریان انتخابات شورای ناظر بر نشریات دانشجویی امسال دقت لازم را برای برگزاری انتخابات نداشتند البته می‌توان گفت بخشی از این مسئله به خاطر این بود که رقابت خیلی جدی بود ولی حتما انتقاداتی به شیوه اجرا وارد است خود دوستان در وزارت علوم نیز این نقصها را قبول دارند و امیدوارم در ادامه کار از این تجربیات استفاده شود.

مسئله مهم بعدی اینکه اخیراً یکی از اساتید با نام « سهیلا صادقی» در دیداری که اعضای هیات علمی اساتید دانشگاه‌ها با رهبر معظم انقلاب داشتند انتقاداتی را پیرامون برخی مسائل در دانشگاه تهران و همچنین مجموعه آموزش عالی مطرح کرد، مدتی بعد از این مسئله شاهد هجمه‌هایی به این استاد دانشگاه بودیم، آیا نهاد در جریان این مسئله قرار گرفته و اینکه چه تدابیری صورت خواهد گرفت تا از این پس اساتید و دانشجویان به دلیل انتقاداتی که به برخی مجموعه ها در محضر رهبر انقلاب دارند، مورد هجمه قرار نگیرند؟
مسلما یکی از افتخارات جمهوری اسلامی این است که صرف نظر از صحت و سقم سخنانی که ایراد می‌شود آحاد جامعه بتوانند سخنان و نظرات علمی خودشان را در محضر شخصیت اول کشور که مقام معظم رهبری است ارائه کنند.

از این جهت انقلاب اسلامی به خودش مباهات می‌کند و تقریبا می شود گفت پیش‌روی در این زمینه در مسئله تحقق آزادی بیان شخص مقام معظم رهبری هستند که دانشجویان ما با کمال حریت در محضر ایشان نظرات و دیدگاه های خود را مطرح می کنند و گاهی اوقات دامنه  نقد آنها مجموعه زیر نظر مقام معظم رهبری و حتی برخی از تصمیمات ایشان را هم در بر می گیرد.

این باعث افتخار است و اساساً علت ماندگاری انقلاب اسلامی ریشه های اجتماعی او همین احساس نزدیکی بین آحاد جامعه و نخبگان با شخص اول مملکت است.

* نهاد ماجرای هجمه به «سهیلا صادقی» را پیگیری می‌کند
مقام معظم رهبری در طول عمر فعالیت‌های اجتماعی خودشان هم شخصیتی بودند که با طرف‌های مختلف گفت‌وگو و نشست و برخاست داشتند لذا هرگونه خدشه به این نگاه و رویکرد در انقلاب و تعاملات نظام خط قرمز است و باید نسبت به آن دغدغه داشت.

نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها از  آن جهت که خودش در شکل‌گیری مراسم دیدار اساتید با رهبر انقلاب و ایجاد آن فضا نقش ویژه دارد اگر احساس کند که اقداماتی صورت می‌گیرد که این نگاه آزادانه برای بیان دیدگاه در محضر رهبر معظم انقلاب دچار خدشه می شود وظیفه خودش می‌داند که ورود به کارشناسی و ویژه داشته باشد. این صرف نظر از دفاع از یک فرد و لزوماً ادعاهای او است.

به هر حال یک استاد محترم دانشگاه که عضو یک گروه علمی است نظر به آسیب‌هایی که در فضای دانشگاه و فضای علمی داشته دیدگاه های خود را مطرح کرده است حال ممکن است یک نفر بگوید همه آنچه گفته شده واقعیت ندارد.

اما این که در فضای آکادمیک و علمی دانشگاه‌های کشور ما فضایی ایجاد شود که به نظر  برسد امواج رسانه‌ای علیه این استاد دانشگاه تحریک می‌شود یا گاهی اوقات موضع گیری شود علیرغم اینکه افکار عمومی با این فرد درگیر شده و می‌بینید که این فرد این دغدغه را داشته که بعد از بیان اظهارات خودش مورد هجمه قرار بگیرد به اعتقاد بنده این یک اقدام نابخشودنی و قابل پیگیری است.

حداقل کسانی که دغدغه احترام به جایگاه علم دانشگاه و آنگاه آکادمیک را دارند باید نسبت به این مسئله حساس باشند که چرا یک عضو هیئت علمی دانشگاه صرف نظر از صحت و سقم همه ادعایی که مطرح کرده به خاطر یک اظهارنظر چنین فضای رسانه‌ای و روانی علیه آن ایجاد شده و به نظر بنده بانیان ایجاد این فضا دارند ماهیت و ناموس دانشگاه تعدی می‌کنند و فضای آزاد اندیشی و آزادی خواهی و اظهار نظر علمی را از  بقیه اساتید دانشگاه سلب می‌کنند.

الان مسئله یک فرد نیست مسئله کیان دانشگاه است در کنار حفظ آزادی خواهی که انقلاب اسلامی برای افراد ایجاد می کند لذا اگر کسی به دنبال این است سطح این موضوع را در حد موضوعات و مسائل یا یک شخص تنزل دهد چهار دغدغه‌مندان به موضوع ورود،اظهار نظر و پیگیری نکنند بدانند که افراد علمی فرهنگی و فرهیخته متاثر از این بازی ها قرار نمی گیرند.

*  وزیر علوم اجازه ندهد این مسئله وارده منازعات سیاسی و رسانه ای قرار گیرد
نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها به دلیل اینکه خودش در ترسیم فضای اظهار نظر آزاداندیشی اساتید نقش داشته است مسئله حتما ورود می‌کند و چون کار به فضای رسانه‌ای کشیده شده برای دفاع است حیثیت علم ادعاهای مطرح شده درباره این استاد دانشگاه را بررسی خواهیم کرد.

از از وزیر علوم انتظار داریم که اجازه ندهد این مسئله وارده منازعات سیاسی و رسانه ای قرار گیرد و این اتفاقاتی که رخ داده برای حفظ جایگاه استاد دانشگاه دانشگاه و فضای آزاد اندیشی نخبگان ای آن هم با محوریت گفت‌وگو در محضر رهبر معظم انقلاب دفاع کند و ما هم پیگیری لازم را خواهیم کرد و اصلا هیچ کوتاهی در این ماجرا نخواهیم داشت.

البته این صرف نظر از این است که منتقدان و موافقان آن حرفها چه دیدگاه هایی داشته باشند اما اگر با این این جریان که شکل گرفته درست تدبیر نشود به جایگاه دانشگاه و به خود نظام خدشه خواهد خورد.

* نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها هیچ وقت به جای دانشجو و استاد تصمیم نمی‌گیرد

 در دیدارهای دانشجویان و اساتید دانشگاه با رهبر انقلاب داشتند، معظم‌له همواره مطالباتی را از دانشگاه، تشکل های دانشجویی و اساتید داشته‌اند، نهاد برای این که این مطالبات از سوی دانشگاهیان پیگیری و محقق شود، چه برنامه ای دارد؟
 بخشی از فرمایشات مقام معظم رهبری ناظر به دستگاه ها و نهادهای حاکمیتی به خصوص نهادهای منتسب به ایشان، است که ما موظفیم اینها را جمع آوری، تحلیل، اولویت بندی و در رابطه با آنها برنامه ریزی کنیم. مخاطب بخش دیگری از فرمایشات مقام معظم رهبری نیز جامعه است که بخشی از آن را هم جامعه دانشگاهی تشکیل می دهند.

نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها هیچ وقت به جای دانشجو و استاد فکر نمی‌کند و تصمیم نمی‌گیرد، گاهی اوقات موضوعی که مقام معظم رهبری به اساتید و دانشجویان دانشگاه منتقل می کنند زمانی تحقق پیدا می کند که هویت استادی و دانشجویی باید در کنار سوال شود که کار پیش برود یک نهاد حاکمیتی و حتی یک نهاد فرهنگی و یک ساختار مشخص اداری.

ما نباید به بهانه اینکه نهاد نمایندگی در این مسئله نقش ایفا می کند این احساس وظیفه را از دانشجو و استاد خود سلب کنیم اما برای تحقق منویات رهبری باید به عزیزان خود کمک کنیم نقش تسهیل‌گر را ایفا کنیم گاهی کمک ما می تواند ارائه خدمات باشد گاهی اوقات ارائه مشورت، گاهی اوقات ایجاد زمینه سازی، گاهی اوقات هم می تواند مطالبه گری باشد یکی از دانشجویان مطالبه کنیم که در این زمینه به ما کمک کند تا من بیات رهبر انقلاب محقق شود.

ما باید برای هرکدام از این وسایل مدلی تعریف کنیم، در اداره کل تشکل‌های نهاد چه استادی چه دانشجویی نوع تعامل ما اینگونه است که ما به جای استاد و دانشجو تصمیم نمی‌گیریم و تسهیل می‌کنیم که منویات مقام معظم رهبری جزء برنامه‌های اولیه ما قرار بگیرد.

* تاسیس مرکزی برای احصاء نگاه‌های راهبردی مقام معظم رهبری در نهاد
از طرفی یکسری از برنامه ها را نیز خودمان برنامه ریزی می کنیم که به طور مثال طرح «ضیافت رضوی» از این جنس است البته در صدد هستیم مرکز مستقلی برای پردازش دیدگاه های امام و رهبری ایجاد کنیم البته قبلا در رابطه با دیدگاه‌های امام(ره) مرکز را داشتیم و دیدگاه های مقام معظم رهبری را نیز دخیل خواهیم کرد.

البته این کار غیرساختارمند در نهاد اتفاق می‌افتاد ولی تصمیم گرفتیم که اگر بشود مرکزی برای احصاء نگاه‌های راهبردی مقام معظم رهبری تاسیس کرده و درصد هستیم مشخص تر در رابطه با منویات مقام معظم رهبری متمرکز شویم.