خبرنامه دانشجویان ایران: پیام مرادی*// شعار نشست امسال اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل «عقلانیت انقلابی، مقاومت هوشمندانه و عدالت‌طلبی اخلاق‌مدارانه» انتخاب شده است. عقلانیت انقلابی یک چارچوب گفتمانی است برای ایجاد تمایز بین آرمان‌خواهی صحیح و آرمان‌خواهی غلط یا انفعالی. به این معنا که اگر شما بخواهید بین عدالتخواهی درست و نادرست یا بین آزادی خواهی درست یا بین‌ بی‌عملی در آزادی خواهی یا تقلیل دادن آزادی خواهی به ولنگاری و اباحه‌گری تمایزی ایجاد کنید، عنصر تنظیم‌کننده عقلانیت انقلابی است.

در واقع این عنصر در مساله آزادی تمایزدهنده آزادی‌های مشروع با ولنگاری است و در موضوع عدالت‌طلبی بین شیوه درست عدالتخواهی با نگرش‌های سوسیالیستی و برابری‌طلبی‌های چپ‌گرایانه یا عدالت‌طلبی جلوه‌فروشانه و مبتنی‌بر رفتار نادرست تمیز می‌دهد.

از همین عنصر می‌توان تمیز دادن بین شکل درست معنویت مانند شکل نمایان شده آن در مدافعان حرم و معنویت نامطلوب که عاری از سیاست است و در فرقه شیرازی و انحرافی تجلی یافته استفاده کرد.

مثال دیگر آن در مقابل کسانی تعریف می‌شود که معتقدند با تقلیل‌گرایی در استقلال یعنی کوتاه آمدن از استقلال‌خواهی برای رسیدن به منافع، می‌توان نتیجه گرفت. اگر بخواهید آرمان‌خواهی صحیح را در مورد شاخصه‌ها؛ یعنی عدالت، استقلال، آزادی و معنویت در نظر بگیرید عنصر تنظیم‌کننده عقلانیت است و عقلانیت انقلابی به مانند شاخصی برای ما مشخص می‌کند که نباید از چه محدوده‌ای فاصله گرفت.

دلیل تاکید ما بر این مقوله چیست؟
در سال‌های اخیر تلاش‌های مختلفی صورت گرفته تا به نام عقلانیت انگاره‌های انقلابی تخطئه و استحاله شود، نمونه آن جریانی است که تلاش کرده با ایده همگرایی با غرب بین انقلابی‌گری و عقلانیت تمایز ایجاد کند و بگوید رفتار انقلابی به معنای غیرعاقلانه رفتار کردن است. یکی از علت‌های تاکید بر عقلانیت انقلابی به خاطر همین چالش و وجود کسانی است که به نام عقلانیت رفتاری غیرعقلانی دارند و از طرفی دیگر انقلابی‌گری و انقلابی بودن را زمین می‌زنند.

علت دیگر توجه ما بازتولید گفتمان عدالت است که در قسمتی از شعار هم دیده می‌شود. معتقدیم به دنبال حاکمیت سیاست‌های نئولیبرال زمینه برای بازتولید گفتمان عدالت فراهم شده و در این شرایط باید از رشد گونه‌های انحرافی عدالتخواهی جلوگیری کرد.

این گونه‌ها چه ویژگی دارند؟
آنها یا براساس مبانی غلط پیگیری می‌شوند مثلا عده‌ای ممکن است نگاه‌ها و تلقی اسلامی از مفهوم عدالت را قبول نداشته یا عدالت شرقی یا غربی را مدنظر داشته باشند. این افراد در مبنا مشکل دارند، اما دسته دوم کسانی هستند که در شیوه دچار خطا هستند؛ یعنی فقط بر مصادیق تکیه می‌کنند و مساله‌ این افراد به سوژه‌ها محدود می‌شود و عدالتخواهی را این‌گونه تقلیل می‌دهند.

عده سومی هم هستند که نیت آنها مشکل دارد یا به دنبال جلوه‌فروشی هستند یا به دنبال کسب رای و هوادار هستند و ریاکارانه و کاسب‌کارانه با مقوله عدالتخواهی برخورد می‌کنند. نکته‌ای که می‌تواند عدالتخواهی را ذیل چارچوب گفتمانی عقلانیت انقلابی به عدالتخواهی درست و نادرست تقسیم کند، مقوله اخلاق است و عدالتخواهی نباید مرزهای اخلاق را بشکند و خلاف آن عمل کند و از همین جهت عدالتخواهی اخلاق‌مدارانه یکی از ارکان شعار امسال ماست.

معتقدیم در عدالتخواهی باید به مصادیق توجه داشت ولی نباید به آنها تکیه کرد. مثلا در مساله خصوصی‌سازی شما معتقد هستید که این امر به عدالت ضربه زده چراکه علاوه‌بر مبانی، مصادیق آن را هم مورد بررسی قرار داده‌ایم اما نباید صرفا به این مصادیق اکتفا کرد. این مصادیق در جهت عدالت به کار می‌روند و نباید عدالتخواهی را صرفا به آنها تقلیل داد.

بنابراین دوگانه عدالتخواهی مصداقی و غیرمصداقی را اصلا قبول نداریم بلکه معتقدیم عدالتخواهی یا اخلاق‌مدارانه است یا ضداخلاق. عدالتخواهی اخلاق‌مدارانه، سوژه‌نگر است و به مصادیق توجه دارد اما تکیه بر مصادیق نمی‌کند. مساله اصلی آن مصادیق نیست و از آنها برای تبیین بی‌عدالتی‌ها استفاده می‌کند.

مقاومت هوشمندانه به‌عنوان قسمت دیگری از شعار نشست سالانه اتحادیه، ناظر بر مفهومی است که در غرب تحت عنوان قدرت هوشمند تئوریزه شده است که به معنای به کار بردن همزمان قدرت نرم و سخت است. یعنی غربی‌ها که مفهوم قدرت نرم را از دو دهه قبل به صورت عملیاتی در مورد کشور ما به کار بردند به این نتیجه‌ رسیده‌اند که صرفا با قدرت نرم نمی‌توانند با ما مقابله کنند؛ لذا مفهوم قدرت هوشمند را استفاده می‌کنند.

مقاومت هوشمند هم به این معناست که باید از همه ظرفیت‌ها به صورت فعالانه برای ایستادگی در مقابل خباثت دشمن استفاده کرد. مثلا در برابر تحریم‌های اقتصادی باید پیمان‌های پولی دوجانبه، اصلاح ساختار اقتصادی، حل مسائل و موانع مالیاتی و راه‌هایی از این دست را دنبال کرد. در موضوع قدرت سخت نمونه‌های موفقی مانند زدن پهپاد آمریکایی یا توقیف نفتکش انگلیسی را در ماه‌های گذشته داشتیم که مواجهه هوشمندانه با قدرت سخت دشمن بوده است. در بحث مقاومت هوشمندانه باید تقویت فناوری‌های نرم هم مورد توجه قرار گیرد.

* دبیر تشکیلات اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل