به گزارش سرویس صنفی - آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ آیین اختتامیه یازدهمین جشنواره سراسری نشریات دانشجویی امروز در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار خواهد شد. البته برنامه‌های اختتامیه جشنواره تیتر 11 از روز گذشته با نشست پرسش و پاسخ فعالان حوزه نشریات آغاز شده، این نشست با حضور غلامرضا غفاری و محمدهادی عسگری، معاون و مدیرکل فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سیماسادات لاری، معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت و امیر لـله‌گانی، مدیرکل فرهنگی این وزارتخانه در باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران برگزار شد و آن‌گونه که پیش‌تر با توجه به انتقادهای دانشجویی مطرح‌شده نسبت به جشنواره انتظار می‌رفت، مسئولان فرهنگی دو وزارتخانه دانشجویی کشور شنونده و پاسخگوی مطالبات، گلایه‌ها و سوالات دانشجویان نسبت به فضای نشریات به‌ویژه حواشی جشنواره یازدهم نشریات دانشجویی بودند. در گزارش پیش‌رو مرور کوتاهی بر این انتقادها داشته‌ایم.

  تیتر 11 چگونه آغاز شد؟
دستورالعمل یازدهمین جشنواره سراسری نشریات دانشجویی با عنوان تیتر ۱۱ اواخر شهریورماه سال گذشته منتشر شد، جشنواره‌ای که به میزبانی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با همکاری معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت برگزار می‌شود. ترویج روزنامه‌نگاری عینی‌گرا به‌عنوان یک ضرورت حرفه‌ای و اخلاقی در راستای کاهش تاثیر قضاوت‌ها و پیشداوری‌ها، احساسات، علاقه‌های شخصی و تلاش برای رعایت بی‌طرفی کامل در انتشار اخبار، ترویج روزنامه‌نگاری راه‌حل‌گرا با تاکید بر نقش و جایگاه دانشگاه در ارائه راهکار در جهت حل بحران‌های موجود در جامعه ازجمله: شکاف طبقاتی، نارضایتی‌های اجتماعی، بحران آب و آلودگی هوا، رکود اقتصادی و تنزل شاخص‌های اخلاقی در جامعه، توسعه کمی و کیفی نشریات دانشجویی و تلاش در جهت انتشار منظم نشریات دانشجویی، توجه به ظرفیت‌های نشریات دانشجویی برای ارتقای روزنامه‌نگاری تخصصی از طریق معرفی چهره‌های موثر نشریات دانشجویی به نظام رسانه‌ای کشور و ارتقای روزنامه‌نگاری علمی به‌عنوان یک رویه پذیرفته‌شده در دانشگاه‌ها و حمایت از آزاداندیشی و انتشار آزادانه مطالب و انتقادپذیری در جامعه دانشگاهی و توجه به الزامات اخلاقی و حرفه‌ای نقد ازجمله رعایت انصاف، بیان دغدغه‌های صنفی (رفاهی، حقوقی، علمی و آموزشی) در قالب تحلیل و ارائه راهکار به‌عنوان اهداف یازدهمین جشنواره سراسری نشریات دانشجویی اعلام شده و تمام دانشجویان شاغل به تحصیل کشور شامل دانشجویان دانشگاه‌های تابعه دو وزارتخانه بهداشت و علوم امکان حضور در این جشنواره را داشتند، با این قید که آثار و نشریات آنها باید در بازه زمانی اول اسفندماه ۹۵ لغایت ۳۰ آذرماه ۹۷ منتشر شده باشد. تیتر 11 در سه بخش رقابتی، نمایشگاهی و برنامه‌های جانبی برگزار شد. بخش رقابتی شامل آثار برتر، نشریات برتر، فضای مجازی و بخش ویژه (نویسنده برتر و نشریه برتر) خواهد بود. فرآیندهای این جشنواره اعم از دریافت آثار و داوری به‌صورت الکترونیک انجام شد، البته به استثنای داوری نهایی که حضوری صورت گرفته است. ثبت‌نام جشنواره سراسری تیتر ۱۱ از تاریخ ۲۱ مهرماه 97 آغاز و در دو مرحله تا اواسط دی‌ماه سال گذشته تمدید شد.

  از کشمکش دو وزارتخانه بر سر برگزاری تا مشکلات بی‌پایان ثبت‌نام آثار!
دی‌ماه سال گذشته حدود 40 نفر از فعالان نشریات دانشجویی سراسر کشور نامه‌ای همزمان با فرآیند ارسال آثار جشنواره تیتر ۱۰ امضا و منتشر کردند. در این نامه که خطاب به غفاری، ‌معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و رئیس شورای سیاستگذاری جشنواره سراسری نشریات دانشجویی تیتر ۱۱ و فراهانی، معاون وقت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت نوشته شده، دانشجویان در 9 بند نسبت به شرایط ثبت‌نام آثار و نشریات اعتراض کردند. حواشی آغاز به‌کار دبیرخانه جشنواره در ابتدای نامه فعالان نشریات دانشجویی این‌گونه است: «هرچند پس از تأخیر چندماهه و با فراز و نشیب‌های فراوان بالاخره یازدهمین جشنواره سراسری نشریات دانشجویی (تیتر ۱۱) در شهریورماه امسال رسمیت پیدا کرد و فراخوان ارسال آثار برای شرکت در جشنواره منتشر شد، اما در این بین برخی روندهای نادرست موجب دلسردی بسیاری از فعالان نشریاتی شده است. جشنواره تیتر ۱۱ از همان ابتدای برگزاری حاشیه‌های مخصوص به خود را داشت. چندماهی از برگزاری اختتامیه دیرهنگام جشنواره تیتر۱۰ گذشته بود که اردیبهشت‌ماه سال جاری معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اطلاعیه‌ای برخلاف رویه برگزاری جشنواره‌های کشوری، اعلام کرد تیتر ۱۱ توسط این وزارتخانه برگزار خواهد شد. درحالی که این‌بار نوبت معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بود تا عهده‌دار برگزاری این جشنواره باشد. در هر صورت بعد از کش‌وقوس‌های فراوان خبر رسید که جشنواره یازدهم با همکاری دو وزارتخانه برگزار خواهد شد و پس از آن در تیرماه دستورالعملی پر ایراد، تصویب و شهریورماه ابلاغ شد. همچنین روند نادرست اجرایی جشنواره به‌ویژه آنجایی خود را نشان داد که مسئول دبیرخانه پس از ابلاغ دستورالعمل انتخاب شد.» با وجود بیان مشکلات مختلف در روند ثبت‌نام نشریات، اما درنهایت تنها نتیجه نامه اعتراضی دانشجویان به اذعان امضاکنندگان، صرفا تمدید مهلت ارسال آثار به مدت سه روز بوده است.

  پایان باز یک جشنواره دانشجویی
برخلاف رویه کلی جشنواره‌ها که زمان‌بندی مشخصی از آغاز ثبت‌نام تا زمان برگزار اختتامیه اعلام می‌شود، خبری از زمان دقیق تیتر 11 نبود. اوایل تابستان اخباری در برخی کانال‌های فضای مجازی مبنی‌بر برگزاری مراسم اختتامیه این جشنواره در نیمه مردادماه همزمان با روز خبرنگار منتشر شد، اما غلامرضا غفاری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره زمان برگزاری اختتامیه جشنواره نشریات دانشجویی تیتر 11 گفت: «زمان برگزاری اختتامیه جشنواره مشخص نیست، چون به‌لحاظ تامین منابع مالی آن مشکل داریم. اخیرا جلسه‌ای نیز با مسئولان وزارت بهداشت در این خصوص برگزار شده است و منتظر تامین منابع مالی آن هستیم. البته بسیاری از کارها انجام شده، دبیرخانه این جشنواره تشکیل، آثار و نشریات دانشجویان دریافت شد و مراحل داوری آثار دنبال می‌شود. درباره محل برگزاری هم رایزنی‌هایی شده، اما به‌دلیل مشکلات مالی نتوانسته‌ایم در زمان مقرر نسبت به برگزاری اختتامیه اقدام کنیم. به دنبال این هستیم که زمان برگزاری این جشنواره همزمان با ترم تحصیلی و دایر بودن کلاس‌های دانشگاه باشد و از این‌رو به دنبال برگزاری این برنامه در نیمسال آتی هستیم.» با وجود این، در نیمه مرداد، خبر برگزاری آیین اختتامیه این جشنواره سراسری منتشر شد، اتفاقی که بیش از هر چیز گواه آشفتگی و بی‌نظمی دبیرخانه این جشنواره است.

  شعار جشنواره، محور اصلی انتقادهای دانشجویان!
شعار این دوره از جشنواره «آگاهی، شفافیت و مسئولیت» انتخاب شده بود، مفاهیمی که می‌توان از آنها به‌عنوان محورهای اصلی نقدهای دانشجویی به این جشنواره هم یاد کرد. البته طرح انتقادهای دانشجویان به کم و کیف جشنواره از همان اوایل آغاز به‌کار دبیرخانه جشنواره آغاز شد و تا امروز به شیوه‌های مختلفی ادامه داشته است. در آغاز فرآیند اختتامیه تیتر 11 تعدادی از دانشجویان به بیان انتقادهای خود در حضور مسئولان این جشنواره پرداختند. یکی از دانشجویان درباره گلایه‌های مطرح‌شده در نشست روز گذشته فعالان نشریات با مسئولان فرهنگی دو وزارتخانه علوم و بهداشت به «فرهیختگان» می‌گوید: «عدم‌اطلاع‌رسانی مناسب باعث شده خبری از شور و حرارتی که همه‌ساله در ایام برگزاری اختتامیه وجود داشت، نباشد. لیست مدعوین نشست اواخر هفته پیش به دانشگاه اعلام شده، درحالی که برخی مراکز آموزش عالی در شرایط فعلی در تعطیلات هستند و با دانشجویان ارتباط ندارند. این انتقاد به برگزارکنندگان جشنواره وجود داشت و توسط دانشجویان مطـــــرح شد.

نکته دیگری هم که مورد تاکید فعالان نشریات قرار گرفت، شفاف نبودن داوری‌ها بوده اســـــــت. مشخص نیست داوران چه کسانی بوده‌اند و نتایج غربال‌گری و داوری‌های صورت‌گرفته در دوره‌های مختلف برای شرکت‌کنندگان مشخص نیســـت.»

محمدرضا محمدی، نماینده مدیران مسئول نشریات دانشجویی در شورای نظارت بر نشریات وزارت علوم نیز در این نشست ضمن انتقاد از سخنان معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد درباره پایان دوران نشریات مکتوب که در ابتدای آغاز به‌کار اختتامیه این جشنواره مطرح شده بود، گفت: «نزدیک به 140 روز هیچ خبری از جشنواره وجود نداشت و اختتامیه جشنواره با سرعت و با کمترین میزان اطلاع‌رسانی درحال برگزاری است. بسیاری از دانشجویانی که نام آنها برای حضور و شرکت در اختتامیه منتشر شده بود، در جلسه ما حضور ندارند. یکی از دلایل اصلی آن هم ضعف در اطلاع‌رسانی جشنواره بوده است.»

محمدی درباره تعویق انتخابات نمایندگان مدیران مسئول نشریات دانشجویی وزارت بهداشت نیز اظهار کرد: «زمان برگزاری این انتخابات چندبار به تعویق افتاد و هنوز هم زمان مشخصی برای آن اعلام نشده است. مشابه این تعویق در مجموعه وزارت علوم هم اتفاق افتاده است و امیدوارم فضا به سمتی نرود که اتفاقات انتخابات نشریات وزارت علوم مجددا تکرار شود.»

  مسئولان جشنواره معنا و مفهوم شعارشان را نمی‌دانند
یکی از فعالان نشریات دانشجویی در مطلبی با عنوان «در سوگ یازدهمین جشنواره نشریات دانشجویی» که در اختیار «فرهیختگان» قرار داده است، انتقادهای خود را به جشنواره تیتر 11 این‌گونه عنوان کرد: «شما شعاری را زینت‌آرای محفل خود کرده‌اید که ما معنا و مفهومش را نمی‌دانیم، یا اینکه شما معنایش را عوضی گرفته‌اید و حال بنا دارید آن را به خورد ما بدهید. آقای مسئول، ما از واژه «شفافیت» این را می‌فهمیم که قرار است عموم شرکت‌کنندگان در جریان فرآیند برگزاری جشنواره قرار گیرند و ما با این امید در این جشنواره شرکت کردیم. حال شما پاسخ دهید کجای کارتان برای ما شفاف بود؟ اکنون هم شما می‌دانید و هم ما می‌دانیم که شفافیت شما و شفافیت ما دو معنای متفاوت دارد و شما را به یک چالش دعوت می‌کنیم. اسامی داوران، نحوه داوری و آثار برتر در سایت بارگذاری شود تا دانشجویان آثار منتخب شما را با آثار خودشان مقایسه کنند؛ فرم‌های هر دو مرحله داوری جشنواره با نام داور و امتیازهای داده‌شده به اطلاع عموم دانشجویان برسد؛ ترتیبی لحاظ کنید تا موارد اعتراضی دانشجویان در کنار آثار برگزیده جشنواره توسط داوری دیگر ارزیابی شود؛ دیگر آنکه، نشریات تنها عرصه زنده محفل‌های دانشجویی است، لطفا با سیاست‌ورزی‌تان، آن را از ما نگیرید.»

یکی دیگر از دانشجویان فعال در حوزه نشریات درخصوص مشکلات و انتقادهای وارد به جشنواره تیتر 11 می‌گوید: «فرآیند تیتر ۱۱ از ابتدای آغاز روند ثبت آثار سوال‌برانگیز بود تا زمان اعلام نتایج در هر مرحله هم اعتراض خودمان را به دبیرخانه جشنواره اعلام کردیم، اما نتیجه‌ای نداشت. فرآیند داوری در این دوره جشنواره کاملا غیرشفاف بوده و هنوز هم زمانی که به سایت جشنواره جهت بررسی وضعیت ارسال آثار مراجعه می‌کنیم، با آیکون در دست داوری مواجه می‌شویم، اما نتایج نهایی به کارشناس هر دانشگاه اعلام شده! دوره گذشته در مراحل مختلف داوری از طریق سایت اطلاع‌رسانی می‌شد و درنهایت اعلام می‌شد که چه اثری از چه نویسنده‌ای به مرحله نهایی راه پیدا کرده، اما در این دوره تنها در یک مرحله اسامی نهایی اعلام شده و حتی مشخص نشده افراد برای کدام اثر کاندیدا شده‌اند!»

  هنر وزارت علوم در ایجاد نارضایتی از یک جشنواره ساده
سیدمحمدحسین قاسمی، دبیر دبیران کانون‌های فرهنگی دانشگاه صنعتی‌شریف در صفحه توئیتر خود درباره این جشنواره می‌نویسد: «وزارت علوم و وزارت بهداشت به‌طرز عجیبی دارند جشنواره‌های دانشجویی رو به‌بهانه نبود بودجه ماست‌مالی می‌کنند. هم تیتر۱۱ و هم رویش... امیدوارم از سری بعد، خبری از این سرهم‌بندی و رفع تکلیف نباشه.»

مجتبی احمدی، دانشجوی کارشناسی‌ارشد دانشگاه تهران نیز در توئیتی نظر خود را درباره جشنواره این‌گونه بیان می‌کند: «ساختن حاشیه و ایجاد نارضایتی فراوان آن هم از یک جشنواره ساده نشریات، هنری است که فقط در ناکارآمدترین مجموعه مدیریتی تاریخ وزارت علوم می‌تواند وجود داشته باشد.» وضعیت نامساعد اسکان دانشجویان هم این‌گونه صدای اعتراض مسئولان نشریه فرامتن دانشگاه صنعتی اصفهان را بلند کرده است: «تا اینجاش که افتضاح بوده، خوابگاه دادند کثیف، پر از سوسک، دیشب یه حشره کل بدنمو گزید، سوراخ شدم، رگای پشت پام باد کرده بود، حس می‌کنم الان یه پادزهر نایاب دارم تو بدنم.»

  دبیرخانه جشنواره هیچ اطلاعی از جزئیات اختتامیه ندارد
یکی دیگر از نکات قابل توجه جشنواره یازدهم اظهارات روز گذشته علی‌اکبر حسینی‌سده، دبیر این جشنواره است که مسئولیت همه حواشی اختتامیه و اعلام نتایج را به گردن وزارت علوم می‌اندازد. او در گفت‌وگو با آنا اظهار کرد: «دبیرخانه جشنواره تیتر ۱۱ در حوزه اجرا هیچ دخالتی نداشته و اجرای این جشنواره برعهده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار دارد که به‌عنوان دستگاه میزبان با همکاری دانشگاه تهران درحال انجام کارهای پایانی است. دبیرخانه جشنواره تیتر ۱۱ هیچ اطلاعی از جزئیات اختتامیه ندارد و همه کارها و فعالیت‎ها در مجموعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انجام می‌‎شود.»

آگاهی، شفافیت و مسئولیتی که در شعار جشنواره آمده بود، حالا محل اصلی انتقادات دانشجویی شده است. آگاهی در این جشنواره با عدم اطلاع‌رسانی به‌موقع و مناسب درخصوص قسمت‌های مختلف جشنواره، شفافیت با عدم انتشار اسامی داوران و نتایج داوری و مسئولیت با برگزاری نامناسب مراسم اختتامیه به نوعی از مفهوم تهی شده است.

حالا و پس از بررسی نقد و انتقادهای دانشجویان طیف‌های مختلف و اظهارنظر دبیر این جشنواره، وزارت علوم برای دومین‌بار در طول ماه‌های اخیر ناتوانی خود را در حوزه نشریات دانشجویی نشان داد؛ ضعف و ناکارآمدی در مدیریت و اجرای برنامه‌های دانشجویی که پیش‌تر هم در جریان برگزاری انتخابات نشریات در خردادماه سال جاری به وضوح نمایان شده بود.

انتخابات نمایندگان مدیران مسئول نشریات دانشجویی در شورای نظارت بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم که در تهران برگزار شد هم حواشی گسترده‌ای را تجربه‌ای کرد. برگزاری پراشکال و پرضعف انتخابات در سطح دانشگاهی و به تبع آن تعویق تاریخ انتخابات در سطح وزارتخانه اعتراضات دانشجویان را برانگیخت. این اعتراضات در فضای همایش مدیران مسئول نشریات که هجدهم تا بیستم خردادماه گذشته تداوم پیدا کرد و با برگزاری پرحاشیه انتخابات در روز پایانی به اوج خود رسید. روند برگزاری این انتخابات از سوی طیف‌های مختلف دانشجویان مورد سوال و انتقاد قرار گرفت البته مشابه اعتراضات دانشجویی به روند برگزاری جشنواره تیتر 11، اعتراضات دانشجویان فعال حوزه نشریات نیز هیچ‌گاه پاسخی نگرفت و تصمیم‌گیری درخصوص نتیجه انتخابات حدود یک ماه به طول انجامید.

* منبع: فرهیختگان