به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ حاشیه اصلاح شیوه‌نامه انضباطی دانشجویان، حالا تبدیل به ماجرای پرحاشیه‌ای شده که گویا پایانی ندارد. ماجرایی که از ماه‌های ابتدایی امسال پای آن به رسانه‌ها باز شد و با وجود اتمام فرآیند اصلاح و به رغم گذشت حدود دو ماه از ابلاغ به دانشگاه‌ها تاکنون حرف و حدیث زیادی به دنبال داشته تا جایی که می‌توان گفت یکی از مسائل مهم صنفی مورد مطالبه دانشجویان در سال تحصیلی جدید بوده است.
مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معتقد بودند آیین‌نامه قبلی انضباطی پاسخگوی نیازهای دانشگاه‌ها نبوده و نقایص زیادی داشته است، از این‌رو اصلاحیه شیوه‌نامه انضباطی، توسط معاونت فرهنگی دانشجویی وزارت بهداشت، تدوین و ارائه می‌شود. اعلام این خبر در رسانه رسمی دولت توسط یکی از مدیران وزارت علوم، حساسیت و نگرانی دانشجویان را بر می‌انگیزد و وزیر علوم را مجبور به بیان توضیحاتی درخصوص روند اصلاح و مواد موردنظر در این اصلاحیه می‌کند. وزارت علوم هم در اطلاعیه‌ای اعلام می‌کند یکی از اصول موردتوجه در تدوین شیوه‌نامه جدید، «عدم‌ورود به حریم شخصی دانشجویان» است و همچنین تغییرات شیوه‌نامه برای ابلاغ باید به تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی برسد. درنهایت این اصلاحیه پس از بررسی‌های چندماهه نه‌چندان روشن و مشخصی، مردادماه بدون تعیین‌تکلیف در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به تصویب دو وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌رسد و اوایل شهریورماه با امضای وزرای بهداشت و علوم و از طریق معاونان فرهنگی و دانشجویی این دو وزارتخانه به دانشگاه‌های سراسر کشور ابلاغ می‌شود. انتشار متن شیوه‌نامه جدید انضباطی، موج اعتراض‌های دانشجویان را در پی داشت و اعضای تشکل و مجموعه‌‌های دانشجویی کشور از طیف‌های مختلف نسبت به اصلاحات صورت‌گرفته در شیوه‌نامه توسط دو وزارتخانه انتقادات بسیاری مطرح کردند. اعتراض‌هایی که با آغاز سال تحصیلی جدید به‌ویژه در دو روز اخیر با موضع‌گیری عجیب لاری، معاون فرهنگی دانشجویی وزارت بهداشت رنگ و بوی جدی‌تری به خود گرفت.
شیوه‌نامه‌ای برای تسهیل برخوردهای سلیقه‌ای در دانشگاه‌ها!
سیماسادات لاری سه‌شنبه در گفت‌وگو با ایرنا درباره آیین‌نامه انضباطی دانشجویان می‌گوید: «همه فعالان دانشجویی، انجمن‌های علمی، کانون‌ها، تشکل‌ها و نشریات مجوز فعالیت در فضای مجازی را دارند و تمامی کانال‌هایی که توسط آنها راه‌اندازی شده، توسط مرجع مسئول رسیدگی می‌شود. اگر کانال‌هایی به جز این گروه‌های مجازی دارای مجوز، توسط فعالان دانشجویی راه‌اندازی شود و دانشجویان در آن اقدام به نشر اکاذیب کنند، در کمیته انضباطی با آنها برخورد قانونی می‌شود. اگر دانشجویی مسائل مرتبط با دانشگاه نظیر بودجه آن را نشر داده و فردی نسبت به این موضوع شکایت کند، پرونده او مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.» معاون فرهنگی وزارت بهداشت با بیان اینکه رصد فعالیت مجازی دانشجویان به معنای کنکاش در حریم خصوصی آنها نیست، عنوان کرد: «شورای انضباطی می‌تواند درصورت مشاهده مطالبی در فضای مجازی که با هدف زیر سوال بردن منافع و مصالح دانشگاه بازنشر شده، ورود کرده و شاکی شود. برخوردهای صورت‌گرفته در شورای انضباطی، طبق قوانین و آیین‌نامه در بخش‌های هیات بدوی و تجدیدنظر است.»
تفاسیر چندگانه دولتی‌ها از مفهوم حریم خصوصی
اظهارات اخیر معاون فرهنگی وزارت بهداشت موضوعی دور از انتظار نبود، چراکه اعلام‌نظرهای متناقض مسئولان مختلف وزارتخانه‌های دانشجویی دولت، نشان از اختلاف دیدگاه درخصوص مفهوم حریم خصوصی دارد و حالا آنچنانکه مورد انتظار بود به چالش اصلی شیوه‌نامه جدید انضباطی تبدیل شده است؛ موضوعی که در گزارش 14 شهریور«فرهیختگان» که به ابهامات شیوه‌نامه جدید انضباطی دانشجویان اختصاص داشت، به آن اشاره شده بود.
برخلاف ادعاهای مسئولان مختلف دولتی، در شیوه‌نامه جدید انضباطی نه‌تنها به تغییرات اندک اکتفا شده بلکه در کل شیوه‌نامه بازنگری کاملی صورت گرفته که برخلاف انتظار به جای حل تعارضات و اختلافات ناشی از تفاسیر مختلف از آن، با حذف قسمتی از جزئیات به ایجاد تفاسیر مختلف کمک کرده که این امر نتیجه‌ای جز برخورد سلیقه‌ای در شوراهای انضباطی نخواهد داشت. شوراهایی که با تغییرات صورت‌گرفته در ترکیب آن، نقش اعضای دانشجویی‌اش کمرنگ‌تر شده و حاضران آن برخلاف رویه قبلی، به صورت کانالیزه از سمت مدیران دانشگاه تعیین می‌شوند.
اعتراض توئیتری حامیان دانشجویی دولت به شیوه‌نامه جدید
این برخوردها و اظهارات عجیب و غیرصادقانه در روزهای اخیر، بیش از همه صدای دانشجویان حامی دولت را درآورد. این طیف از دانشجویان سه‌شنبه‌شب با هشتگ شیوه‌نامه ضددانشجویی به بیان انتقادات خود پرداختند. آرمین سعیدی، دبیرکل شورای صنفی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در واکنش به اظهارات معاون فرهنگی وزارت بهداشت در صفحه توئیتر خود نوشت: «موندیم قسم حضرت عباس رو باور کنیم یا دم خروس رو؟! خانم دکتر لاری، حداقل میذاشتین مهر شیوه‌نامه اجرایی آیین‌نامه انضباطی دانشجویان، ابلاغیه در مردادماه 98 خشک بشه، بعد لطفتون رو شامل حال دانشجو میکردین. اصل عدم‌تجسس، از اصول شانزده‌گانه آیین‌نامه دکوری فوق!» او در ذیل توئیت خود تصویری از شیوه‌نامه جدید انضباطی منتشر کرده است. سحر مهرابی عضو، سابق شورای ناظر بر نشریات دانشجویی وزارت علوم در توئیتی با بیان ایرادات شیوه‌نامه انضباطی ابلاغی می‌نویسد: «نقض حقوق دانشجو محدود به این موارد نیست و برخوردهای انضباطی سرکوب‌گرانه مبتنی‌بر شیوه‌نامه جدید می‌تواند زندگی تحصیلی و شخصی دانشجویان را با بحران جدی مواجه کند که نتیجه مستقیم رویه امنیتی دولت درخصوص دانشگاه است.»
یکی از دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد نیز در توئیتر خود می‌نویسد: «دولتی که با وعده منشور حقوق شهروندی روی کار آمده بود، دانشگاه را امن می‌خواست، نه امنیتی و قرار بود ستاره‌ها را به آسمان برگرداند، حالا طلایه‌دار بیشترین سال‌های احکام قضایی برای دانشجویان است.» البته بین اظهارنظرهای دانشجویی، برخی سیاسیون اصلاح‌طلب هم از فرصت به‌وجود‌آمده استفاده کردند. بعضی از آنها اعتراض دانشجویان را به رئیس‌جمهور منعکس کردند تا او و معاون حقوقی‌اش پیگیر مطالبات دانشجویان شوند. برخی دیگر هم مانند عبدالکریم حسین‌زاده فضا را برای بیان انتقادات به وزیر علوم مناسب دیدند.
نماینده نقده و اشنویه و نایب‌رئیس فراکسیون امید در مجلس شورای اسلامی نیز در توئیتی نوشت: «دو سال پیش فریاد زدیم که وزیر علوم نسبتی با مطالبات بدنه اجتماعی و وعده‌های اصلاح‌طلبانه ندارد و دوستان نشنیدند. شیوه‌نامه ضددانشجویی باید حجت را بر مدافعان آقای وزیر تمام کرده باشد. سکوت در برابر نقض حقوق و آزادی‌های دانشجویان، خیانتی بزرگ‌تر از رای‌اعتماد به وزیر است.»
شیوه‌نامه انضباطی اصلاح خواهد شد؟
به دنبال این موج اعتراضات دانشجویان، اکانت پایگاه اطلاع‌رسانی دولت این شبکه اجتماعی اعلام کرد: «در پی برخی اعتراضات دانشجویان، لعیا جنیدی، معاونت حقوقی رئیس‌جمهوری اعلام کرد شیوه‌نامه انضباطی جدید در این معاونت بررسی شده و موارد مغایر با قانون‌اساسی، قوانین عادی مرتبط و منشور حقوق شهروندی، با همکاری نمایندگان تشکل‌های دانشجویی و دستگاه‌های مربوط بررسی و اصلاح خواهد شد.»
او روز گذشته در حاشیه نشست هیات‌دولت در پاسخ به خبرنگاران درباره تصویب شیوه‌نامه انضباطی دانشجویان گفت: «ما برای تصویب این شیوه‌نامه با تشکل‌های دانشجویی صحبت کرده و نظر وزرا را می‌گیریم و اگر موردی وجود داشته باشد که مغایر با قانون‌اساسی یا سایر قوانین باشد یا با منشوری که رئیس‌جمهوری ابلاغ کردند، مغایرتی داشته باشد، آن را اصلاح می‌کنیم.» وی افزود: «شیوه‌نامه قبلی را اصلاح می‌کنیم، چون شیوه‌نامه انضباطی در همه کارها وجود دارد. مثلا من عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران هستم و یک قانون انتظامی در دانشگاه وجود دارد که ما باید قوانین و دستورالعمل‌ها را رعایت کنیم. بنابراین برای کسی که کارمند است قانون تخلفات اداری وجود دارد که باید آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اداری را رعایت کند.»
دعوت از تشکل‌های دانشجویی برای مشارکت در تغییرات
معاون رئیس‌جمهوری اضافه کرد: «کسی که در صنفی قرار دارد مانند وکیل دارای مقررات انضباطی و انتظامی است و مثلا اگر شما هنگام یک کار تحقیقی که باید به استاد تحویل دهید، اگر کار فرد دیگر را کپی کنید، درواقع از لحاظ انضباطی تخلف کرده‌اید و باید رسیدگی شود.» وی افزود: «ما نمی‌خواهیم محیط دانشگاهی و اصالت کار علمی و فعالیت‌های ما که اعتبار دانشگاه و دانشجو است، از بین برود و باید یک نظام انضباطی وجود داشته باشد تا این اعتبارها از بین نرود.» جنیدی افزود: «ما از تشکل‌های دانشجویی دعوت می‌کنیم و با وزرا نیز در میان گذاشتیم و گفتیم که ملاحظاتی وجود دارد که وزرا نیز با رویی گشاده قبول کردند.»
معاونان دانشجویی دانشگاه‌ها درحال بازنگری شیوه‌نامه هستند
منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در حاشیه جلسه هیات‌دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره بررسی شیوه‌نامه انضباطی دانشجویان توسط معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری اظهار داشت: «آیین‌نامه انضباطی دانشجویان مصوبه خاص خود را دارد که درحال اجراست، البته در قانون، شیوه‌نامه‌ای برای اجرای دقیق این آیین‌نامه توسط دو وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تنظیم و تصویب شده است.»
وی به تغییرات جدید در آیین‌نامه جدید انضباطی دانشجویان که به‌تازگی تصویب شده است، اشاره و خاطرنشان کرد: «در آیین‌نامه جدید دو نکته افزوده شده؛ نخست تخلفات اخلاقی در دوره بالینی دانشجویان پزشکی است، چراکه دانشجویان پزشکی یک دوره آموزشی در بیمارستان باید بگذرانند؛ نکته دوم درمورد فضای مجازی است که مقداری نگرانی میان دانشجویان ایجاد کرده است.»
وزیر علوم تاکید کرد: «دانشجویان نگران ورود به بخش‌های خصوصی فضای مجازی خود هستند که البته این موضوع مدنظر آیین‌نامه انضباطی نیست و قبل از اینکه معاونت حقوقی رئیس‌جمهوری به این مساله ورود یابد، معاونان دانشجویی دانشگاه‌ها درحال بازنگری این قسمت از آیین‌نامه برای شفاف‌تر کردن آن هستند.»
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری این نکته را هم اعلام کرد که از دانشگاه‌ها خواسته تا نظرات و پیشنهادهای دانشجویان درباره آیین‌نامه انضباطی منتقل شود.
مساله حریم خصوصی دانشجویان شفاف‌تر می‌شود
غلامی در پاسخ به این سوال که آیا تضمین می‌دهد با این آیین‌نامه نقض حریم خصوصی صورت نمی‌گیرد، تاکید کرد: «قطعا همین‌طور است، بحث قانونی ورود به حریم خصوصی افراد نیاز به مجوز قانونی دارد و این شیوه‌نامه به منزله ورود به حریم خصوصی دانشجویان نیست. برای شفاف‌تر شدن این مساله بازنگری در شیوه‌نامه درحال انجام است.» وی با ارائه آماری درمورد تخلفات دانشجویان در دانشگاه‌ها یادآور شد: «براساس بررسی‌های به‌عمل‌آمده، تخلفاتی که در بخش غیرآموزشی دانشجویان در سال ۹۷ گزارش شد، شامل 1/0 درصد دانشجویان می‌شود. این تخلفات جمعیت زیادی از دانشجویان را در بر نمی‌گیرد، چون دانشجویان که متخلف نیستند و این نگرانی‌ها بیشتر در حوزه فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی دانشجویان وجود دارد و البته تعدادشان اندک است.» وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی‌بر اینکه دانشجویان براساس آیین‌نامه انضباطی نمی‌توانند نماینده‌ای در کمیته‌های انضباطی داشته باشند، گفت: «طبق آیین‌نامه انضباطی در مواردی که لازم باشد هیات‌های بدوی و تجدیدنظر می‌توانند از نمایندگان دانشجویان دعوت کنند؛ در برخی موارد حضور دانشجویان در این کمیته‌ها به نفع‌شان نیست.»
پروژه آزادی‌های اجتماعی این بار در دانشگاه
در حالی که رفته‌رفته به روزهای داغ انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفند ماه نزدیک می‌شویم و نشانه‌ها و تحولات روزهای اخیر دوباره نشان از سناریوی دولت و اصلاح‌طلبان برای طرح و هدایت مسائل مربوط به آزادی‌های اجتماعی با هدف موج‌سواری و بهره‌برداری‌های سیاسی هستند، به نظر می‌رسد پروژه‌ای با محوریت این مفهوم در دانشگاه‌ها نیز در حال هدایت است تا بدنه سرخورده حامی جریان اصلاح‌طلب در دانشگاه‌ها که در منفعلانه‌ترین حالت خود به سر می‌برد، با ایجاد رگه‌هایی از امید ناشی از ایجاد تغییرات در این شیوه‌نامه، آماده حضور و فعالیت در بزرگ‌ترین رویداد سیاسی کشور در پایان سال شود. غافل از اینکه این بار مسئولیت اصلی این اتفاق را نه می‌توان به گردن نهادهای حاکمیتی و نه جریان دیگر سیاسی انداخت و مسئولان دولت یازدهم باید پاسخگوی ضعف‌های شیوه‌نامه جدید انضباطی دانشجویان باشند. از سوی دیگر با توجه به فضای حاکم در دانشگاه‌ها، فعالان سیاسی اصلاح‌طلب برای دستیابی به هدف خود در جهت احیای پیاده‌نظام دانشجویی راه دشواری پیش روی خود دارند به همین خاطر دور از انتظار نیست در طول ماه‌های منتهی به انتخابات 98 شاهد پروژه‌های آزادی‌های اجتماعی این بار در فضای دانشگاه‌ها باشیم.
منبع: فرهیختگان