به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» باوجود افزایش قیمت ۱۰ قلم اصلی محصولات لبنی که شامل نرخ مصوب می‌شوند، این کالا‌ها باز هم افزایش قیمت داشته‌اند. با این حال عرضه محصولات با نرخ مصوب در بازار نیز کاهش یافته و محصولات مشابه با نرخ غیرمصوب جایگزین آن شده است. به همین دلیل به گفتگو با سخن‌گوی انجمن صنایع فراورده‌های لبنی ایران پرداختیم تا از دلایل این گرانی بی مصوبه باخبر شویم.
دولت در قیمت‌گذاری لبنیات دخالت نکند
«عمده مشکلاتی که درزمینه قیمت‌گذاری محصولات لبنی روی داده، ناشی از دخالت دولت و برهم‌زدن نظام عرضه و تقاضاست. اگر دولت دخالت نکند، مشکلات حل می‌شود.» این برشی از صحبت‌های سیدمحمدرضا بنی‌طبا، در گفت‌وگوی یک‌ساعته اش با شهرآرانیوز است. وی آغاز مشکلات درزمینه قیمت‌گذاری محصولات لبنی را مربوط‌به ۱۵ سال قبل می‌داند و می‌گوید: تغییر سیاست در قیمت‌گذاری لبنیات و گرفتن این مسئولیت از تولیدکننده و سپردن آن به دولت، علت اصلی بروز این مشکلات است؛ درحالی‌که پیش از این طی ۸ سال متوالی افزایش قیمت لبنیات زیر نرخ تورم بود. تداوم این وضعیت از ۱۵ سال قبل تاکنون باعث افزایش فشار بر کارخانه‌های صنایع لبنی و تعطیلی ۸۰۰ کارخانه از ۱۲۰۰ کارخانه صنایع لبنی در سال‌های گذشته شده است.
او می‌گوید: ۷۵ تا ۸۰ درصد تولید کارخانه‌ها را محصولات اصلی موردنیاز در سبد خانوار یعنی شیر، ماست و پنیر تشکیل می‌دهد و حالا هم با وجود همه مشکلات، عرضه این کالا‌ها کم نشده است. یک سال قبل از تصویب نرخ جدید لبنیات در تیرماه امسال توسط سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، قیمت این محصولات هیچ تغییری نداشت؛ حتی کره در تیرماه افزایش نرخ نداشت؛ چون پیش از این، در گروه کالایی یک قرار داشت و به واردات آن ارز دولتی تعلق می‌گرفت و هنوز هم این کالا با قیمت گذشته در بازار موجود است.
روند قیمت‌گذاری لبنیات تغییر کند
به گفته بنی‌طبا برای ۲۰ تا ۲۵ درصد محصولات لبنی دیگر که مصرف عام ندارند و دارای نرخ مصوب هم نیستند، تولیدکننده طبق آیین‌نامه‌ای می‌تواند با احتساب هزینه‌های تولید و سود مشروع ۱۴ درصد با تلورانس ۳ درصد، کالای خود را عرضه کند؛ بااین‌حال در حداقل ۵ سال گذشته، هیچ وقت به سود مشروع نرسیده است.
او درباره دخالت دولت در قیمت‌گذاری محصولات لبنی و اثرات آن این‌طور توضیح می‌دهد: دولت تصور می‌کند، چون در ابتدای زنجیره تامین به نهاده‌های دامی ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص می‌دهد، باید مدیریت این زنجیره را تا پایان عرضه این محصولات به بازار در دست داشته باشد؛ درصورتی‌که اگر قیمت‌گذاری برعهده نظام عرضه و تقاضا با نظارت انجمن‌ها و تشکل‌های زنجیره باشد، تولیدکننده می‌تواند با استفاده از ابزار قیمت‌گذاری همه دهک‌ها را پوشش دهد.
به گفته سخن‌گوی انجمن صنایع فراورده‌های لبنی ایران، پیشنهاد صنایع لبنی در این‌زمینه این است که دولت هیچ ارز ترجیحی را به هیچ بخش از زنجیره اختصاص ندهد و اگر می‌خواهد حمایتی داشته باشد، به‌صورت مستقیم از مصرف‌کننده حمایت کرده یا طرح‌هایی مانند طرح شیر مدرسه را احیا کند.
بنی‌طبا به افزایش هزینه‌های تولید از یک سو و کاهش حاشیه سود صنعت لبنیات از سوی دیگر اشاره می‌کند و آن را علت اصلی کاهش جذابیت صنعت لبنیات در کشور می‌داند. او اضافه می‌کند: با وجود تخصیص ارز دولتی به نهاده‌های دامی، دام‌داران می‌گویند که نهاده به مقدار کافی به دست آن‌ها نمی‌رسد. براین اساس نرخ مصوب شیر خام که مبلغ ۳۱۰۰ تومان برای هر کیلوگرم تعیین شده است به قیمت بیش ۳۵۰۰ تومان به دست تولیدکننده می‌رسد. بااینکه این محصول، اصلی‌ترین ماده اولیه تولید محصولات لبنی است، روی آن هیچ نظارت دقیقی وجود ندارد. افزیش ۷۵ درصدی هزینه حمل‌ونقل، افزایش قیمت مواد پتروشیمی برای استفاده در بسته‌بندی، افزایش هزینه حقوق و دیگر هزینه‌ها را هم به گران خریدن شیر خام اضافه کنید. باوجوداین همیشه نوک پیکان تقصیر به‌سوی تولیدکننده نشانه می‌رود.
دلیل افزایش قیمت شیر خام
سخن‌گوی انجمن صنایع فراورده‌های لبنی ایران، یکی دیگر از علت‌های تغییر قیمت شیر خام را افزایش صادرات شیر خشک می‌داند و می‌گوید: سود حاصل از صادرات شیر خشک بسیار زیاد است و از سوی دیگر، حمایت جهاد کشاورزی از صادرات شیر خشک باعث تغییر قیمت شیرخام می‌شود. برای تولید هر کیلو شیر خشک نزدیک به ۱۲ کیلو شیر خام استفاده می‌شود و صادرات بدون عوارض آن به معنی صدور ۲۷ میلیون دلار در هر ۱۰ هزار تن شیر خشک به مصرف‌کننده خارجی است.
بنی‌طبا در ادامه کاهش عرضه ۱۰ قلم محصول لبنی شامل نرخ مصوب را رد می‌کند و می‌گوید: تاکنون هیچ گزارشی دراین‌باره به ما نرسیده است و درصورتی‌که چنین اقدامی ازسوی تولیدکننده‌ها انجام شود، سازمان حمایت از مصرف‌کننده با آن‌ها برخورد خواهد کرد. او تاکید می‌کند که منشا مشکلات پیش‌آمده، تولید‌کننده‌های محصولات لبنی نیستند و اگر دولت در قیمت‌گذاری دخالت نکند، بسیاری از مسائل حل خواهد شد.