خبرنامه دانشجویان ایران: هر از چندگاهی خبرهایی مبنی بر حذف پایان نامه ارشد در رسانه ها منتشر می شود و اینبار رسانه ها از ابلاغیه سازمان مرکزی دانشگاه آزاد به واحدهای این دانشگاه مبنی بر اختیاری بودن پایان نامه برای ورودی های 95 خبر دادند.
به گزارش خبرنگار صنفی - آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ مسئله حذف پایان نامه از «سبد» تحصیلی دانشجویان ارشد از آنجایی هرازچند گاهی منتشر می شود که پایان‌نامه و روند پایان نامه نویسی در مقاطع مختلف آموزش عالی به عنوان مهم‌ترین دغدغه دانشجویان مطرح می‌شود و همین مسأله سبب شده تا بازار پایان‌نامه فروشی برای سوءاستفاده‌گران داغ شود.
ماجرا از کجا آغاز شد
اوایل سال 88 و زمان ریاست وزیر وقت در وزارت علوم، موضوع حذف پایان نامه از دوره کارشناسی ارشد هم مطرح شده بود و دکتر محمد حسینی که در آن زمان در سمت قائم مقام وزیر قرار داشت، درباره تغییرات احتمالی در دوره‌های کارشناسی ارشد در مصاحبه خود با همشهری آنلاین گفته بود: "امسال قرار است برخی دانشگاه‌ها، شیوه جدیدی را بیازمایند که در آن «آموزش»، محور قرار می‌گیرد. بر این اساس دیگر پایان نامه خودبه‌خود از گردونه کار خارج می‌شود، چرا که این امر وقت بسیاری از دانشجو را می‌گیرد و «استاد راهنما» هم به واسطه اینکه درگیر پایان نامه است، نمی‌تواند به سایر امور رسیدگی کند".
وی ادامه می‌دهد: "اساس این تصمیم در دوره کارشناسی ارشد دانشگاه‌ها شیوه فعلی تحصیل ادامه پیدا خواهد کرد و در کنار آن دو شیوه جدید به‌صورت آزمایشی اجرا خواهد شد. این شیوه‌ها ممکن است ادامه یابد و ممکن است قطع شود؛ یک شیوه آموزش محور و یک بحث پژوهش محور. البته شیوه آموزش محور تنها در 14 دانشگاه خاص اجرا خواهد شد؛ یعنی به این 14 دانشگاه از سوی وزارت علوم مجوز داده شده است که واحد پایان نامه را حذف کرده و به جای آن واحدهای آموزشی ارائه دهند؛ در روش پژوهش محور، تمرکز روی کارهای تحقیقاتی خواهد بود. البته این معنایش این نیست که واحدهای آموزشی نداشته باشند. یا در روش آموزش محور معنایش این نیست که آنها کارهای پژوهشی نداشته باشند. این تصمیم به‌منظور استفاده بهینه‌تر از امکانات دانشگاه‌های مختلف اتخاذ شده است و سرعت کار را هم بیشتر خواهد کرد".
طی چند روز گذشته مجددا طرح حذف پایان نامه در مقطع تحصیلی ارشد مطرح شد؛ اما به راستی این طرح از کجا نشات گرفته و با تحقق آن چه منافع و مضراتی در بردارد؟
برا اساس اخبار منتشر شده در رسانه ها، با توجه به اینکه این موضوع از طرف سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی ابلاغ شده که دانشجویان کارشناسی ارشد ورودی 95 می توانند به صورت آموزش محور فارغ التحصیل شوند، اما به نظر می رسد که این اختیار به متولیان واحدهای دانشگاهی داده شده تا بتوانند با اختیار خود، پایان نامه را حذف کنند.
این طرح دارای مقاومت چندین واحد در اجرا بوده است که دربردارنده موضع متولیان در اجرا می باشد. در همین راستا به بررسی نظرات موافقین و مخالفین طرح حذف پایان نامه ارشد می پردازیم:
مسعود اخوان فرد(عضو هیات علمی دانشگاه آزاد) طرح حذف پایان نامه در ارشد را پاک کردن صورت مساله و از بین بردن فلسفه وجودی کارشناسی ارشد دانست؛ در کارشناسی ارشد فرد از طریق پایان نامه ورزیده و آماده ورود به دکتری می‌شود. از نظر آقای اخوان فرد باید به جای پاک کردن صورت مساله در ریشه یابی و حل آن باشیم.
مجتبی شریعتی نیاسر(معاون آموزشی وزیر علوم) نیز بحث حذف پایان نامه قابل تأمل دانسته و معتقد است باید شرایطی وجود داشته باشد که قابل اجرا باشد اما باید نظارت بر پایان نامه را دقیق تر کرد.
اسلام ناظمی(عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی) نیز معتقد است: اگر هدف صرفا کلاس و امتحان باشد که دیگر آن را نمی‌توان تحصیلات تکمیلی قلمداد کرد؛ زیرا تا قبل از این مقطع دانشجویان بر همین روند بوده‌اند یعنی از ابتدای تحصیلات تا مقطع کارشناسی ارشد وضع بر همین منوال است.
محمدرضا مخبردزفولی نیز معتقد است: پایان نامه های تقلبی و مقالات غیر علمی دانشجویان در شورای عالی انقلاب فرهنگی در دست بررسی است و این شورا با برگزاری کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه ها کاملا موافق است زیرا این کار ترویج نقد را می کند و جلوی هرگونه هتاکی را می گیرد.
طبق اظهارات فوق می توان علت اصلی طرح حذف پایان نامه در سطح ارشد را سرقت علمی، هدر رفت وقت، اشتغال کاذب پایان نامه فروشی و بطور خلاصه ناکارآمدی دانشگاه‌ها در عرصه تولید و کارآمدی علم دانست. از سوی دیگر زیر سوال رفتن تحقیق و تربیت افراد پژوهش محور در سطح ارشد چالش اجرایی شدن این طرح می باشد؛ لذا به نظر می رسد نظارت قوی دانشگاه‌ها و وزارت علوم بر امر پایان نامه نویسی در کنارارزش نهادن به پایان نامه های کاربردی یکی از بدیل ها است. در صورت تحقق حذف پایان نامه در مقطع ارشد نیز می توان منتظر راهکارهای جایگزین جهت پژوهش محوری در راستای پیوند با جامعه که از اهداف دانشگاه است، ماند.