به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دو روز پیش لایحه بودجه سال 97 توسط رئیس‌جمهور به مجلس تقدیم شد اما یکی از حاشیه‌سازترین موضوعات مربوط به آن، افزایش عوارض خروج از کشور بود که موجی از واکنش‌های موافق و مخالف را در شبکه‌های اجتماعی به همراه داشت.
بر اساس تعرفه‌های جدید عوارض خروج از کشور برای سفر اول در سال برای زائرین حج(عمره و تمتع) و عتبات عالیات به ازای هر نفر، 110 هزار تومان و برای سفر به کشورهای دیگر، 220 هزار تومان تعیین شد و عوارض خروج از کشور در سفر دوم 50 درصد افزایش می‌یابد و در نوبت سوم به بعد، مبلغ آن 100 درصد اضافه می‌شود.
اصلا هدف دولت از دریافت خروج از کشور چیست؟
همانطور که می‌دانیم با آغاز جنگ بین ایران و عراق هزینه بسیار هنگفتی به کشور تحمیل شد به همین دلیل در سال 1364 قانون دریافت عوارض خروج از کشور با هدف جبران بخشی از هزینه‌ها تصویب و جهت اجرا به دولت ابلاغ شد. در آن زمان هزینه دریافتی برای اولین سفر پنج هزار تومان و برای دفعات بعد در همان سال ده هزار تومان تعیین شد. که پس از آن نیز همچنان این قانون جهت افزایش درآمدهای دولت اجرا می‌شود.
اما جالب است بدانید که ایران تنها کشوری نیست که عوارض خروج از کشور، از مردم خود دریافت می‌کند و کشورهای دیگری مانند انگلیس، استرالیا، آلمان، اتریش، چین، کاستاریکا، مصر، دومینیکن، ایرلند، لبنان، مالزی، مکزیک، فیلیپین، ترکیه و تونس، هنگ‌کنگ، سریلانکا، تایلند و ... به شکل‌های مختلفی چون افزایش مبالغی به عنوان مالیات روی بلیت هواپیما و یا اخذ به طور مستقیم در فرودگاه‌ها و پایانه‌های مرزی از گردشگران دریافت می‌کنند.
ایرانیان بیشتر به کدام کشورها سفرمی‌کنند؟
آنچه مسلم است جذب گردشگر خارجی یکی از مهمترین منابع مالی کشورهای مختلف است به همین دلیل ترکیه که از مردم خود عوارض خروج از کشور دریافت می‌کند مهمترین منبع درآمد خود را جذب گردشگر خارجی قرار داده است و بر اساس آخرین آمارها با سفر 6 میلیون ایرانی به ترکیه در سال به مقصد نخست خارجی ایرانیان تبدیل شده است.
عراق مقصد دوم ایرانیان است که اوج این سفرها را در ایام منتهی به اربعین حسینی شاهد هستیم و امارات با سفر ۲۸۰ هزار نفر ایرانی در سال سومین مقصد ایرانیان محسوب می‌شود و آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، آلمان؛ عربستان، مالزی و تایلند هم به ترتیب پذیرای بیشترین گردشگران ایرانی بعد از کشورهای فوق هستند.
با نگاهی ساده درمی‌یابیم نزدیک به 75 درصد سفرهای ایرانیان به خارج از کشور با هدف تفریحی انجام می‌شود، نزدیک 10 درصد به سفرهای زیارتی اختصاص دارد و تنها 5 درصد به دیگر کشورها سفر می‌کنند، طبق آماری که از سوی منابع رسمی کشور منتشر شد سالانه بیش از 2500 میلیارد تومان ارز جهت سفر تفریحی به کشورهای دیگر از ایران خارج می‌شود اما چه اقدامی باید جهت افزایش رفاه مردم ایران که خود این مبالغ هنگفت را از کشور خارج می‌کنند انجام داد؟
از سویی دیگر، تورهای مختلفی در کشور وجود دارد که افراد می‌توانند تنها با یک و نیم میلیون برای چند روز به ترکیه سفر کنند اما چه اقدامی برای سهولت و ارزان شدن سفر به ایران برای گردشگران خارجی انجام شده است؟
افزایش عوارض خروج از کشور برای توسعه گردشگری و کمک به نیازمندان
یکی از برنامه‌هایی که در کشورهای پیشرفته برای جلوگیری از خروج ارز پیاده‌سازی می‌شود افزایش عوارض خروج از کشور است، محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت و رئیس سازمان برنامه و بودجه در یک برنامه زنده تلویزیونی با اشاره به اختصاص 40 هزار تومان از عوارض هر نفر به توسعه صنعت گردشگری ایران گفت: افرادی که به کشورهای خارجی می‌روند یک مقدار هم به گردشگری کشور خودشان کمک کنند. و ما این را یک مشارکت عمومی در توسعه زیرساخت‌های گردشگری کشور تلقی می‌کنیم، همه گلایه دارند چرا به موزه‌ها و آثار باستانی رسیدگی نمی‌شود اما همانطور که به کشورهای دیگر می‌رویم، به کشور خودمان هم بپردازیم و زیرساخت‌های گردشگری را فراهم کنیم.
همچنین محمود واعظی رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور نیز در گفت و گو با ایسنا با بیان اینکه درآمد حاصل از افزایش عوارض خروج از کشور و کاهش بودجه یارانه نقدی، صرف مواردی چون بیمه سلامت و کمک به اقشار ضعیف جامعه می‌شود تصریح کرد: تعداد بازنشستگان در 7-8 سال گذشته بیشتر شده و صندوق‌های بازنشستگی نمی‌توانند حقوق بازنشستگان را پرداخت کنند پس اگر بخواهیم عدالت را اجرا کنیم باید منابع جدیدی پیدا کنیم یا منابع موجود را افزایش دهیم و یکی از منابعی که برای کمک به اقشار ضعیف جامعه در نظر گرفته شده همین عوارض خروج از کشور است.
وی در خصوص واکنش برخی افراد به افزایش عوارض خروج از کشور در فضای مجازی خاطرنشان کرد: من هم در فضای مجازی با این انتقادها مواجه شده‌ام. به هر حال کسانی که بودجه را طراحی کردند به دنبال این بودند که در این بودجه موضوع عدالت و رسیدگی به طبقات محروم جامعه بیشتر مورد توجه قرار گیرد. رئیس جمهور هم قول داده‌اند که تا سال 1400 فقر مطلق را از بین ببرند.
شواهد گویای این مسئله است که افزایش عوارض خروج از کشور با هدف افزایش رفاه عمومی و گسترش صنعت گردشگری کشور صورت می‌گیرد؛ حال آنکه استفاده بهینه از عوارضی که هموطنان برای عزیمت به سفرهای تفریحی می‌پردازند، می‌تواند گره‌های بیشتری از مشکلات اقتصادی کشور را باز کند و از پیامدهای آن می‌شود افزایش اشتغال و توسعه جذب گردشگر در بخش‌های مختلف بهداشت و درمان، آموزشی و تحصیلی، تفریحی و... اشاره کرد؛ چه اینکه اقدام دولت در تعیین هزینه کمتر برای سفرهای زیارتی، به خودی خود قابل تقدیر است.
* گزارش از نقی اصغری