خبرنامه دانشجویان ایران: علی خضریان*// تهران فردا میزبان سومین نشست سه جانبه سران ایران، روسیه و ترکیه درخصوص تحولات سوریه است. سه کشوری که هرچند در آغاز بحران سوریه اختلافنظرهای جدیای درخصوص آینده سوریه داشتند، اما گذشت زمان باعث شده است اختلافات بهتدریج به هماهنگی و ایجاد ائتلاف میان آنان تبدیل شود و در توافقات صورتگرفته شده طی دو دوره نشست گذشته روسای جمهور این کشورها برخی اقدامات مثبت را در مسیر حل پرونده سوریه صورت دادند. یکی دیگر از مهمترین دستاوردهای این نشست، شکلگیری یک ائتلاف بدون حضور قدرتهای فرامنطقهای برای حل منازعات در منطقه بوده است؛ ضمن اینکه با توجه به تحریم هر سه کشور از سوی آمریکا، این نشست میتواند موضوع همکاری سه کشور را در موضوعاتی غیر از سوریه به صورت پررنگتری فراهم آورد تا ضمن توافق بر راهحلهایی در جهت تقابل با اقدامات خصمانه آمریکا و کماثر کردن تحریمها، فرصتهای جدید همکاری در حوزههای راهبردی اقتصاد را برای آینده منطقه به وجود آورد.
آنچه در این نشست، با توجه به پررنگتر شدن مساله ادلب میتواند زمینه استمرار و تثبیت این ائتلاف را فراهم کند، مسیری برای راهحل مشترک سه کشور برای پایان دادن به مساله ادلب و نهایتا پرونده بحران سوریه است که برخی اقدامات از سوی سه کشور این نشست را با بیم و امیدهایی همراه کرده است؛ بهطوریکه از یک سو جبههالنصره که کنترل این استان را در اختیار دارد، در مدت زمان نهچندان دور مورد حمایت جدی دولت ترکیه قرار داشت، اما اخیرا در لیست گروههای تروریستی این کشور قرار گرفته است و این فرصت را برای دولت سوریه فراهم کرده که اکنون بدون دغدغه درگیری با ترکیه زمینه را برای بازپسگیری ادلب ایجاد کند. اما از سویی دیگر ترکیه همچنان دست از حمایت ارتش آزاد در شمال سوریه برنداشته که این مساله میتواند از چالشهای مهم در آینده همکاریهای مشترک این سه کشور باشد.
این مساله آنجایی بیشتر باعث بروز برخی نگرانیها میشود که سابقه تصمیمات و اقدامات گذشته دولت ترکیه و شخص اردوغان از او چهرهای سوپر پراگماتیک در اذهان ساخته است و هرگونه تغییر نظر و مواضع در سیاستهای آنکارا در آینده چندان جدید و عجیب نخواهد بود. هرچند همین مساله منجر به عدم اعتماد طرفهای مقابل این کشور در بازکردن حساب روی توافقاتشان با این دولت گشته، خود تبدیل به چالشی جدی برای این کشور شده است که اقدامات عملی او در ماههای اخیر نشان از تلاش ترکیه برای پاک کردن حافظه دیگر کشورها در این خصوص دارد و اقدامات عملی ترکیه درخصوص جدا شدن از متحدان غربیاش خصوصا آمریکاییها ادامهدار و برگشتناپذیر به نظر میرسد؛ ضمن اینکه باید پذیرفت در واقعیات روابط دیپلماتیک، هر کشوری به دنبال برآورده کردن منافع خود است و در همین راستا در سیاست خارجی خود متناسب با تحولات در هر دوره و برههای به دنبال کسب منافع بیشتر خواهد بود.
همچنین با توجه به مشترکات کشورهای حاضر در نشست تهران و تقابل دولت آمریکا با آنها فرصت خوبی را برای تهران در همکاری و همراهی ترکیه و روسیه با ایران فراهم میکند و انتظار میرود دستگاه دیپلماسی ایران به صورت جدیتری بحث روابط مالی و پولی دوجانبه میان ایران با این کشورها را دنبال کند تا با عملیاتی شدن هر چه سریعتر مکانیسمهای جدی در حوزه پولی و بانکی این کشورها، زمینه کاهش اثرات تحریمی آمریکا را فراهم سازد که با توجه به این خواست مشترک در دو کشور میهمان، میزان موفقیت این نشست در این مساله به توان دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی در همراه کردن طرفها در آینده بازمیگردد.
امروز در هر سه کشور این نیاز وجود دارد که از سلطه دلار بر مبادلاتشان خارج شوند، با وجود این یک نگرانی جدی نیز وجود دارد و آن هم نمایشی شدن این دست نشستها و غلبه ابعاد رسانهای بر محتواست که میتواند به دلیل احتمال عدم برنامهریزی جدی در بدنه میانی هر یک از این دولتها و پیگیری توافقات در جهت اجرایی شدن آنها از سوی کارشناسان اقتصادی طرفین توافق، چنین نشستهایی در حد نمایش سیاسی تنزل یابد.
* عضو اسبق شورای مرکزی اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل