به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ پس از هفته ها چالش، جنگ و خونریزی در افغانستان گروه طالبان موفق شده است که تمامی مناطق افغانستان را به اشغال خود در آورد، خروج غیر مسئولانه آمریکا و توافق دوحه با این گروه چراغ سبز روشنی به طالبان برای پیشروی و تصرف افغانستان و به توافق نرسیدن در مذاکرات بین الافغانی بود.
در این میان برای کشورهای همسایه و منطقه ناآرامی در افغانستان مسئله جدیدی نیست زیرا متاسفانه همسایه شرقی ایران چندین دهه است که درگیر آشوب و جنگ با گروه های درون حکومت و خارجی است لکن تبعات ناآرامی های اخیر و سلطه دوباره طالبان بر افغانستان مسئله ای قابل توجه است.
همانطور که پیش از این اشاره شد طالبان به عنوان یک گروه ایدئولوژیک بنیادگرا اگر در سطح مسئولان و رهبران خود نیز دچار تغییرات فکری و بنیادین شده باشد، به قوت می توان گفت که این تغییرات در بدنه نیروهای تحت الامر آنان به چشم نمی آید زیرا اساسا گروهک های ایدئولوژیک از انعطاف پذیری بسیار کمتری در جامعه و مسائل مدنی برخوردارند به همین جهت با توجه به اینکه افغانستان با دولت خود در ابتدای راه قرار گرفتن در مسیر دموکراسی قرار داشت لکن بر مسند قدرت قرار گرفتن دوباره طالبان با پیشنه موجود و رفتارهای کنونی در جامعه افغانستان به منزله شکست دموکراسی و آزادی خواهد بود.
در این میان رقابت قدرت های منطقه ای برای حفظ منافع خود در افغانستان و در امان بود از گزند آسیب های احتمالی قابل بررسی می باشد، همانطور که قبلا اشاره شد ترکیه برای رقابت با جمهوری اسلامی ایران و تامین منابع اقتصادی و امنیتی خود در افغانستان حضور پیدا کرده است لکن ایران و عربستان دراین بین موضع گیری چشمگیری نداشته اند.
سناریوهای احتمالی در مواضع عربستان
1. با توجه به اینکه عربستان در دهه 90 میلادی جزو سه کشوری بود که امارت اسلامی در افغانستان را به رسمیت شناخت به این نکته باید دقت نظر کرد که پیش از حمله آمریکا به افغانستان اعلام رسمیت خود از امارت اسلامی را پس گرفت، وجود ناامنی در مرزهای شرقی ایران در آن زمان برای عربستان موهبتی بود که باعث می شد به قیمت به رسمیت شناختن طالبان آن را بپذیرد اما با توجه به اینکه عربستان هم پیمان آمریکا در منطقه می باشد مستلزم این بود که با اعلام هم دستی القاعده با طالبان از سوی آمریکا عربستان نیز به فکر کاهش ارتباط خود با طالبان بیافتد و این امر محقق گشت.
2. همچنین با روی کار آمدن محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان و تلاش وی برای دور کردن اتهاماتی نظیر بنیادگرایی و حمایت از اسلام افراطی از حکومت عربستان سعودی برآن شد که از طالبان حمایتی صورت نپذیرد لذا برآورد می شود در آینده نزدیک نیز عربستان سعودی فقط به جهت ایجاد نامنی در مرزهای شرقی ایران از طالبان حمایت نکند زیرا شکست در جبهه مقاومت و گیر افتادن در باتلاق یمن در رقابت با ایران و تلاش برای اصلاح روابط و برقراری روابط دیپلماتیک مجدد با جمهوری اسلامی این انگیزه را به عربستان می دهد تا منتظر بنشیند و بیشتر خواهان حل مساله از راه دیپلماتیک باشد تا حمایت مستقیم از طالبان به قیمت رقابت دوباره با ایران در زمینی جدید.
سناریوهای پیش روی در مواضع جمهوری اسلامی ایران
1. با توجه حمایت همیشه ایران از شیعیان هزاره در افغانستان و در اقلیت بودن شیعیان در این کشور و با در نظر گرفتن جمعیت بیش از 70 درصد اهل تسنن و اکثریت قوم پشتون که حامی طالبان هستند اگر جمهوری اسلامی ایران به حمله نظامی متوسل شود امنیت شیعیان مورد حمایت خود را در افغانستان به خطر خواهد انداخت و مجالی برای سوء استفاده های از گسل های قومیتی و مذهبی برای کشورهایی نظیر عربستان و امارات متحده عربی در جهت نقش آفرینی علیه منافع جمهوری اسلامی ایران بوجود خواهد آورد.
2. با توجه همکاری های گسترده ایران و افغانستان در مباحث اقتصادی و وجود افغانستان به عنوان مرکز صادرات محصولات ایران و بزرگترین شریک اقتصادی جمهوری اسلامی، با در نظر گرفتن این حجم از فشار تحریم های ناجوانمردانه آمریکا و از دست دادن همچین ظرفیت غیر قابل جبرانی به هیچ عنوان منطقی به نظر نمی آید.
3. نکته بسیار با اهمیت و مهمی که می توان بدان پرداخت اینست که امریکا و متحدانش خواستار این مساله هستند که جمهوری اسلامی را در میدان افغانستان درگیر کنند، تا علاوه بر تمرکززدایی از گروه ها و محور مقاومت، ایران را در افغانستان زمین گیر سازند، که این امر می تواند به تضعیف محور مقاومت در منطقه و از دست رفتن منافع ایران و عقب افتادن از رقبای منطقه ای منجر شود.
جمهوری اسلامی ایران باید بر طبق شعاری که از ابتدا داشت که معتقد است همه گروه های افغان در آینده افغانستان باید دارای نقش باشند، عمل نماید. لذا باید علاوه بر دعوت به مذاکره و دیپلماسی برای رفع مشکلات با هرگونه خشونت و جنگ قدرت مخالفت کرده و با در نظر گرفتن همه جوانب جهت تامین منافع راهبردی خود اقدامات لازم را انجام دهد.
گزارش از مبین عبدی-کارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه و شمال آفریقا