به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ شورای عالی فضای مجازی در کنار شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی انقلاب فرهنگی، سومین شورای عالی در سطح سران قوا به شمار می رود. روسای سه قوه، پنج وزیر، فرمانده سپاه، فرمانده نیروی انتظامی، رئیس سازمان صدا و سیما، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس به همراه تعدادی از افراد حقیقی اعضای این شورا را تشکیل می دهند.
این شورا در اسفند سال 90 و با دستور مستقیم رهبر انقلاب صورت گرفت و تعیین و اجرایی شدن سیاست های کلان نظام را بر عهده دارد. در حکمی که رهبری در اسفند 90 برای تشکیل این شورا صادر کرده اند، آمده است: این شورا وظیفه دارد مرکزی به نام مرکز ملّی فضای مجازی کشور ایجاد نماید تا اشراف کامل و به روز نسبت به فضای مجازی در سطح داخلی و جهانی و تصمیم‌گیری نسبت به نحوه مواجهه فعال و خردمندانه کشور با این موضوع از حیث سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و محتوایی در چارچوب مصوّبات شورای عالی و نظارت بر اجرای دقیق تصمیمات در همه سطوح تحقق یابد. نکات اساسی در مورد وظایف شورای عالی و مرکز فضای ملّی مجازی با تأکید بر توجه جدّی به آن، در پیوست این حکم ابلاغ می گردد.
عدم برگزاری جلسات حتی پس از پنج ماه
این شورای پس از تشکیل در همان آغاز بکار خود با نقدهایی از سوی گروه های مختلف همراه بود، پس از آن و با توجه به بی توجهی و عدم برنامه ریزی مناسب، عملکرد این شورا تحت نقدهای عمده ای قرار گرفت. شورای عالی فضای مجازی گرچه قرار بود و است، نقش یک نهاد بالادستی و وظیفه سیاستگذاری های کلان در این حوزه را برعهده داشته باشد اما عملکرد این مجموعه در سال های پس از تاسیس، حکایت از نقش کم رنگ آن در تحولات سریع فضای مجازی دارد، تا آنجا که حتی در نشست های نامنظم و گاه و بیگاه این شورا نه تنها نشانه ای از ایفای وظایف مرکز دیده نمی شود بلکه اغلب نشست ها هم به گعده ای برای تبادل نظر و بعضا ارائه گزارش تبدیل شده و عملا برگزار شدن یا نشدن آن تاثیری در تحولات این عرصه نداشته و ندارد.
این مسئله به گونه ای پیش رفت که عدم برگزاری جلسات پس از اسفند سال گذشته باعث و عدم حضور رئیس جمهور در این جلسات اعتراضات زیادی را بهمراه داشت. احمد سالک رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس درباره عدم برگزاری این جلسات معتقد است: "در آخرین جلسه این شورا که در اسفندماه سال گذشته برگزار شد نیز اعضای شورا، اعتراض خود را برای بی نظمی برگزاری جلسات شورای عالی فضای مجازی به رئیس جمهور به عنوان رئیس این شورا اعلام کردند. در آن جلسه رئیس جمهور دلایلی برای عدم برگزاری منظم جلسات شورای عالی فضای مجازی عنوان کرد و در نهایت قرار براین شد که فاصله ای میان برگزاری جلسات با توجه به اهمیت موضوع فضای مجازی نیافتد."
وی در ادامه می گوید: "شواهد نشان می دهد که دستور برگزاری جلسات شورای عالی فضای مجازی از سوی دفتر رئیس جمهور به عنوان رئیس این شورا تعیین می شود و دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی نقشی در برگزاری این جلسات ندارد."
دوران پرحاشیه
نکته قابل تامل دیگر این است که این شورا و همچنین مرکز ملی فضای مجازی در طول سه سال فعالیت خود روزهای پرفراز و نشیبی داشته است، تا آنجا که اگر بخواهیم کارنامه سه ساله ای را برای آن در نظر بگیریم، به ندرت بتوان به یک سیاستگذاری، تصمیم یا مصوبه سرنوشت ساز از آن رسید. کارنامه ای که یک و نیم سال اول آن در درگیری با حواشی تقریبا هیچ نکته خاصی جز تصویب آیین نامه داخلی این شورا، شرح وظایف و اختیارات اعضا، عناوینی با نام طرح های کلان مرکز ملی و سیاست های حاکم بر راه اندازی نقاط تبادل ترافیک داخلی و در یک کلام کلیاتی مربوط به فعالیت خود این شورا را در خود جای نمی دهد و بعد از آن هم گرچه در فضایی نسبتا آرام و بی حاشیه بسر برد اما حتی در چنین فضایی هم به عنوان یک مرکز فعال بر اساس ماموریت های تعریف شده عمل نکرد.
فروکاستن فضای مجازی به اینترنت و صرفاً درگیر شدن در مسائل زیرساختی همچون سرعت اینترنت، دعوا بر سر VPN حقیقی و حقوقی و اقداماتی از این دست، می توان تنها «خروجی» این شورا دانست که در واقع حاشیه ای بودن سطح نگاه ها را نشان می دهد.
امروز جدی ترین سوال از شورایعالی فضای مجازی این است که به عنوان عالی ترین مرجع تصمیم گیر در حوزه فضای مجازی تا چه اندازه به اهداف و وظایفی که از سوی رهبر انقلاب ابلاغ شده، عمل شده است؟ اهدافی مثل جذاب سازی و غنی سازی محتوا و خدمات بومی، آموزش عمومی و فرهنگ سازی در جهت بالابردن سواد اینترنتی، مقدم داشتن محتوا نسبت به زیرساخت و قالب ها، مشارکت حداکثری نیروها و تشکلهای مردمی، در نظر گرفتن شرایط جنگ فرهنگی و حاکم کردن روحیه جهادی بین دستگاه ها، استفاده حداکثری از فضای مجازی به منظور ارتباط و همکاری با ملتها و ترویج گفتمان انقلاب اسلامی و...
حتی در همان حکم اولیه رهبر انقلاب، وظایفی همچون تقسیم کار ملی و هماهنگی و هم افزایی در فضای مجازی کشور، مدیریت تشخیص حملات سایبری به کشور، انجام مستمر مطالعات راهبردی و آینده پژوهی، تدوین نقشه جامع علمی فاوا، بررسی و تصویب شبکه ملی اطلاعات، IPTV و IPMedia، سیستم عامل و ضد بدافزار بومی، نظامهای حقوقی و قضایی و امنیتی و انتظامی، تشویق و ترغیب بخش خصوصی برای ورود به فضای مجازی، نظام مند سازی پالایش محتوای فضای مجازی و... نیز از جمله مسئولیت هایی است که بر عهده شورایعالی فضای مجازی گذاشته شده است.
صدای دانشجوها هم درآمد
نکته مهم دیگر ورود تشکل های دانشجویی و انتقاد نسبت به عملکرد این شورا است؛ در دیدار دانشجویان با رهبر انقلاب در تابستان 91 عملکرد این شورا مورد انقد قرار میگیرد، که اما رهبر انقلاب در آن زمان از دانشجویان خواسته بودند تا فرصت بیشتری به این شورا بدهند.
تنفسی تازه به پیکر بی‌جان شورا
ابلاغ 10 وظیفه و مأموریت شورای عالی فضای مجازی توسط رهبر انقلاب، که تعدادی از آن تکرار و تکمیل شده احکام گذشته بوده است، گویای این مسئله است که عملکرد شورای عالی فضای مجازی تا چشم اندازی که رهبری برای آن ترسیم کرده است فاصله زیادی دارد، بطوری که ایشان در این حکم بر «ضروری» بودن این احکام تاکید دارند: " اینجانب ضمن تأکید بر مفاد حکم اولیه تشکیل شورا و پیوست آن، ضروری می‌دانم که نکات و موارد زیر، مورد اهتمام و توجه جدی رئیس و اعضای محترم شورای عالی فضای مجازی قرار گیرد."
رسول جلیلی عضو شورای عالی فضای مجازی درباره حکم روز گذشته در برنامه شب گذشته در برنامه گفتگوی ویژه خبری با بیان اینکه شوراهای موازی در دو سال گذشته مسئله ای چالشی بود و اختلاف نظرهایی وجود داشت گفت: با حکم مقام معظم رهبری ایشان برخی موارد را تعیین تکلیف کردند و این اختلاف نظر تمام و مسئله حل شد.
وی با اشاره به اختلاف مرکز ملی فضای مجازی و وزارت ارتباطات در زمینه شبکه ملی اطلاعات افزود: این اختلاف بر سر آن است که طرح دقیق اجرایی برای این شبکه توسط وزارت ارتباطات به نهاد نظارتی ارائه نشده است. بخشی دیگر از این اختلافات اختلاف سلیقه و همچنین برداشتها از شبکه ملی است.
مشکلات حل می شود؟
به هر حال با توجه به تاکیدات «چند باره» رهبر انقلاب و نگاه ویژه ای که شخص ایشان در فضای مجازی دارند، باید دید در اولین جلسه این شورا پس از «5ماه» آیا اختلافات موجود پایان می پذیردو شاهد یک عملکرد «منسجم» و «یکپارچه» با دیگر نهادها هستیم؟
