سلبریتی‌ها و مدگرایی جامعه

خبرنامه دانشجویان ایران: نفوذ شبکه های اجتماعی و از همه مهمتر رسانه های جمعی که یکی از اصلی ترین ویژگی های تغییر شیوه زندگی و از برنامه های اصلی دشمن برای هر نظام و کشوری است، خصوصا اگر آن کشور دارای سابقه تاریخی مهم، نقش تاثیرگذار در منطقه وعواملی چون درآمد و جامعیت دینی و ... باشد.

به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ به طور عامیانه و ساده می توان گفت این رسانه ها جمعی هستند که قهرمان فرهنگی خلق، منفور، زیبا و زشت نشان می دهند و یک بازیگر سینما تا جایی پیش می رود و تاثیر می گذارد که ما شاهد بودیم در زمان پخش سریال یوسف پیامبر(علیه السلام) در سال های  87 و 88 نام گذاری بسیاری از کودکان تازه متولد شده یوسف شد و حتی نظریات مردم را در مورد امور و مسائل سیاسی و اجتماعی و مهم کشور نظیر انتخابات، همه پرسی و حتی خود واقعیت (در جهاتی که مورد نظرشان باشد) شکل می دهند.

به مدد نقش فراگیر رسانه ها، تحوّل، شتاب روز افزونی می گیرد؛ مثلا اگر در گذشته برای روشن شدن موضوعی باید تمام جراید و روزنامه های کثیرالانتشار، تیتر بزرگ می زدند و یا اینکه شهرداری با نصب بنرهای مختلف در سطح شهر افکار عمومی را متوجه می کرد و یا اینکه باید توسط افرا شاخص سیاسی، فرهنگی، نظامی، اجتماعی و ... مطرح می شد که ممکن بود هفته ها و ماها به طول بیانجامد اما در حال حاضر با گسترش رسانه های جمعی خصوصا شبکه های تلویزیونی کمترین زمان ممکن برای این موضوعات صرف می شود.

این مقدمه ای که در همین چند خط بیان شد برای تبین و روشن کردن فضای تاثیر پذیری عموم مردم از خواص و عوام گرفته تا حتی خود رسانه ها از رسانه بود.

اما... آهنگ شتابناک و سرعتی تغییر و تحوّل را در بسیاری از جامعه های د رحال پیشرفت می توان دید و این موضوع بیشتر در مُد لباس ها، رفتارهای ظاهری در زندگی و حتی در هنر جدید دید که هر کدام عملاً هر چند سال یک بار (و در مورد مُد لباس ها، هر سال) تغییر می کنند. این مُدها فقط شامل لباس نمی شوند بلکه اندیشه و هنر و حتی گویش و نوع گفتار را نیز در بر می گیرند بارها دیده شده است که فرد حتی با تغییر یک کلاه ساده نوع زندگی فردی خود را تبدیل به انسانی کاملا متفاوت کرده است.

از سویی می توان یک انفعال بزرگ برای انسان در این مسئله تعریف کرد و آن هم انفعال در برابر تغییرات پرشتاب و سرعتی اجتماعی و رشد و پرورش زودهنگام وسایل ارتباط جمعی، در حوزه گسترده جهانی، از عوامل مهم گرایش به مد و مد گرایی از نوع ناهنجار آن دانست.

اگر بتوانیم گزینه ای از تأثیرپذیری رسانه در فراگیر شدن یک مُد یا الگوی عمومی را بیان کنیم می توان به تأثیر سریال شهرزاد بر رفتار و گویش و لباس پوشیدن جوانان اشاره کرد. صرف نظر از تأثیرات مثبت یا منفی این سریال، در حال حاضر، استفاده از گردنبدها و لباس های شخصیت اصلی داستان با توجه به پایان یافتن پخش فیلم در بخش وسیعی از جامعه، بخصوص در بین نوجوانان و جوانان به چشم می خورد و گاهی دیده می شود که افراد تحصیل کرده و فرهیختگان جامعه نیز به طور ناخود آگاه، درگیر آن هستند و در کوچه و خیابان، مدارس، دانشگاه ها و حتی ادارات، افراد زیادی را می بینیم که نوع پوشش خود را شیبه به همان دوران فیلم شهرزاد کرده اند حتی ممکن است نداند که پوشیدن این نوع لباس یا آرایش ظاهر به آن ها سازگار است و یا به اصطلاح عامیانه به آن ها می آید یا خیر؟

البته این تأثیر نیز مقطعی خواهد بود و با تمام شدن سریال، به مرور، جای خود را به مد و الگویی جدید خواهد داد. این همه اثر پذیری اجتماع از یک پدیده رسانه ای، نشانگر قدرت وسیع رسانه در الگوسازی و ایجاد تحوّل و اصلاحات اجتماعی است.

مِثال ما از بین برنامه های شبکه نمایش خانگی (غیر از صدا و سیما) انتخاب شده بود؛ این شبکه چندان مقید به حفظ حریم ها نیست و توجه نمی کند و اولویت را بر ساخت فیلمی می داند که در رسانه ملی قادر به پخش آن نباشد البته این بدان معنا نیست که کاملا با فضای تلوویزیون متفاوت باشد ولی می توان گفت بسیاری از مردم جامعه در سال های اخیر رو به سویی این مجموعه ها آورده اند.

اما صدا و سیما رسانه ای که متعهد به حفظ فرهنگ و شئونات جامعه ماست و سعی دارد تولیدات و برنامه ها پیش تعارضی با منافع و ارزش های ملّی و دینی و مغایرتی با اصول حاکم بر جامعه اسلامی نداشته باشد. حال به خوبی می توان تصور کرد که اگر قرار باشد این تأثیر را از جانب رسانه های بیگانه، ماهواره ها و سایت های بی شمار اینترنتی بسنجیم ـ که نه تنها تعهدی نسبت به دین و فرهنگ ما ندارند، بلکه چه بسا بسیاری از آنها با هدف القای فرهنگ و اندیشه خود و حذف یا تضعیف سایر فرهنگ ها فعالیت می کنند ـ چه نتیجه ای حاصل خواهد شد؟

البته روشن است و بر همگان مبرهن، که راه کنترل تأثیرات منفی دستاوردهای مدرنیته نظیر شبکه های اجتماعی، اینترنت، ماهواره، شبکه های مختلف کشورها و جهان فرهنگی بدون مرز، کشیدن دیوار به دور عموم  و بستن درها به روی جامعه جهانی نیست؛ و چه بسا این راه تاثیری کاملا عکس بدهد و نظیر کشورهایی که در گذشته این اقدامات را انجام داده اند و حال دچار نوعی خود درگیری فرهنگ و جامع هستند به گونه ای که در حال حاضر کشور های متحجر عربی ظاهر کاملا اروپایی دارند اما در واقعیت و باطن آن ها هنوز سنت های گذشته غلط با قوت پیگیری می شوند.

فقط احیا و بازشناسی هویت ملی و دینی در جوانان و شناساندن صحیح فرهنگ خودی و بیگانه به آنهاست که می تواند در پیدا کردن راه درست و مصونیت در مقابل این امواج منفی به آنها کمک کند.
تاثیرات مثبت و منفی نوگرایی در سنین جوانی نوگرایی و شیک پوشی در جوانان و خصوصا افرادی که ذهنیت فقیر اجتماعی دارند، با توجه به وضع کنونی جامعه ایران به خودی خود، پدیده ای مثبت و قابل ستایش است؛ ولی تحت تأثیر مجموعه ای از عوامل درونی و بیرونی، و حتی عواملی ناشناخته ممکن است خطراتی را نیز به دنبال داشته باشد.

الف ـ جنبه های مثبت ماجرا
1- خلاقیت ها را با توجه به اینکه روحیه و پتانسیل موجود در آن ها فراوان است زودتر به نتیجه می رسد.
نوگرایی و تازه پوشی (نه مدپوشی)، باعث شکوفایی خلاقیت در جوانان می شود، همچنان که بسیاری از ابداعات ، اختراعات و اکتشافات ، حاصل نوگرایی و احساس نیاز به دگرگونی و تغییر است .

2- پویایی و نشاط اجتماعی از مهم ترین ویژگی های یک نوگرایی متعادل است است.
نوگرایی ، باعث پویایی ، شادی ونشاط در جامعه می شود و جامعه را از سکون و یکنواختی خارج می کند ، چون ایجاد تنوّع و نو شدن ، باعث ایجاد شادابی می شود و افراد جامعه را به تکاپو و فعالیت وا می دارد و برای این موضوع می توان فصل های سال را مثال زد، پاییز و تفاوت هایش با بهار را در نظر بگیرید تا متوجه مضمون نویسنده شوید.

ب ـ جنبه های منفی غیرطیعی
1 - بحران فرهنگی و فراموش کردن استوره های وطنی و ملی مذهبی
جوان و نوجوان، از نسلی هستند که جدیدا وارد عرصه حیات جامعه شده اند و در گذشته خانواده خصوصا پدر و مادر به صورت ریز و کاملا جزئی مراقب آن بوده اند و این یک امر طبیعی است که این جوان مانند شاخه ای تازه روییده شدهاز نهال است که اگر سر آن را به هر سمت و سویی خم کنید تا آخر اینگونه رشد می کند و به علّت محدودیت سن و عدم تجربه کافی، فاقد پختگی و شرایط کافی و لازم برای ادامه حیات مستقل در اجتماع باشد.

در این شرایط اگر با دقت کافی مراقبت از آن را ادامه ندهند ممکن است بسیار خطرناک و حتی خطرآفرین شود و امکنات اضافی و گیردادن های بی مورد او را به اشتباه و خطای بیشتری مبتلا و نزدیک می کند و این، سبب بحرانی است که هم اکنون در فضای کنونی بیشتر کشورها خصوصا جامعه اسلامی ایران متاسفانه به وفور دیده می شود. به عنوان مثال ، یک نوجوان 19 سالعه را در نظر بگیرید که می خواهد پایبند نظام دینی و اعتقادی خانواده و فرهنگش باشد و سر و وضع و رفتار خود را بر آن اساس و اصول ، تنظیم کند؛ ولی با چه چیزی روبرو می شود؟

بسیاری او را کهنه پرست، قدیمی و اُمُّل می خوانند و این زمانی غیرقابل تفهم تر می شود که کشور او دایه اسلامی و انقلاب دارد.

این نوجوان می خواهد راه و رسم ارزشی بزرگ ترهایی را به مرحله اجرا بگذارد که برای او استوره بودند و او دلبسته آن ها شده است ولی این ، با نوگرایی و تجدّدخواهی غریزی و طبیعی او و دوستانش  نه تنها مغایرت دارد بلکه حتی گایه خلاف آن ها شمرده می شود . و اینجاست که رسانه با القای مدگرایی از این نوجوان فردی می سازد نه مسلمان ، نه مسیحی و نه بودایی و برهمایی! به همه کس و همه چیز ، شبیه است بدون آن که خطّ ثابتی را تبعیت کند و این ها را با چرخشی نیم ساعته از شبکه اول تا پنج صدا و سیما می توان دریافت.

2 - بحران اخلاقی اجتماعی و معنوی که می توان از وی یک روحانی یا یک تروریست بسازد.
 قطعا نوجوانی که در این شرایط می خواهد وارد جامع شود و برای خود شخصیت یابی کند بسیار، اگر کوچکترین خطایی کند دچار ضررهای جبران نا پذیر خواهد شد چرا که او ممکن است در دنیای مدرن و صنعتی بسیاری  ماشینی ، با مکاتب مذهبی ویا غیر اخلاقی انحرافی آشنا شود و تحت تأثیر این مکاتب نو قرار بگیرد و دوری کامل از معنویت و اصالت دادن به لذّات آنی و فراموش کردن ارزش های انسانی از کمترین ضربه های آن است تضاد بین افکار و نظریات جوانان با نسل گذشته و تقابل با سنّت ها و ارزش های مورد قبول آنها ـ که تحت تأثیر نوخواهی و نوگرایی به وجود می آید ـ ممکن است وحدت خانواده و اجتماع را به خطر بیندازد و زمینه ساز بروز بی مبالاتی و بی بند و باری یا رفتارهای ضدّ عقل در جامعه شود.

3- بحران سیاسی
جوان و نوجوان ، طبیعتی انقلابی دارند و همیشه به دنبال تغییرات و ایجاد اصلاحات مثبت به نفع خود است البته ممکن است این تغییرات منفی نیز باشد ولی به هر حال باید به نفع او باشد و در این معادله ، ممکن است تأثیرات حرف ها و اندیشه های به ظاهر جدید و لذت بخش و فریبنده سیاست بازان فرصت طلب قرار گیرد و جذب گروه های سیاسی تندرو ، هنجارشکن و منفعت گرا شود و شروع این کار در ابتدا با تغییر ظاهر و پوشش فرد شروع می شود سعی در هم رنگ شدن با حزب و یا گروه مودرنظر خود را دارد.

نتیجه گیری
یکی از آماده‏ ترین ابزارهایی که افراد به کمک آن می‎توانند پیام بصری گویایی درباره هویت خود را صادر کنند، «مد» است و اگر رسانه که بیشترین تاثیر را در دنیای کنونی ما دارد نقش مثبت خود را ایفا کند می توان تا حد زیادی از مدگرایی و نواندیشی های کاذب جلویری کند و اما اگر منفی شود رسانه ملی تبدیل به رسانه ای خواهد شد که با پول بیت المال سعی در تخریب آن دارد.

به هرحال مدبازی، نوگرایی و اصلاح طلبی ، از ویژگی های انکارناپذیر نوجوانان و جوانان است که اگر جنبه های مثبت آن تقویت و جنبه های منفی آن کنترل شود ، تأثیرات بسیار مثبتی بر زندگی جوان و جامعه او خواهد گذاشت.

اگر فرد دریابد که امکان ساختن هویت‏ های مشخص شده را در میان شهرهای بزرگ ندارد با انبوه غریبه‏ها در می‎آمیزند و فقط لحظه‏ ای بسیار کوتاه در اختیار دارند تا بر یکدیگر تأثیر بگذارند. در واقع در شهرهای امروزی، مد یکی از داشته ‏های اصلی افراد است که با استفاده از آن بتوانند خود را به هم نشان بدهند و بفهمانند  پس رسانه با سوار شدن بر این موج می توان مسیرهای گوناگونی رقم بزند.