تشکلهای دانشجویی یکبارمصرف یا دولت ساخته گروههایی هستند که چند وقت قبل از انتخابات توسط برخی از گروههای سیاسی خاص ایجاد میشوند و هدفی جز تلاش برای پیروزی جریان سیاسی حامی خود در انتخابات ندارند و تقریبا همه آنها بعد از اتمام انتخابات به فعالیت خود پایان میدهند.
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ مقام معظم رهبری هفدهم خرداد سال ۹۶ در جمع دانشجویان بیان میکنند: «اما راجع به تشکلها. البتّه من که عرض میکنم، میدانم تشکّلهای گوناگونی در دانشگاه وجود دارد؛ پارسال هم گفتم تشکّلهای یکبارمصرف. بعضیشان یکبار مصرفند؛ [مثلاً] قبل از انتخابات تشکّل درست میشود.»
رهبرمعظم انقلاب با اشاره به وجود برخی تشکلهایِ یکبار مصرف و با اهداف انتخاباتی و یا تشکلهایی با هدف معارضه علیه مجموعههای متدین و انقلابی در دانشگاهها، گفتند: «مخاطب ما در این جلسه آن تشکلها نیستند، بلکه تشکلهایی مخاطب هستند که معتقد به انقلاب و نظام اسلامی و مبارزه با دشمنان آن هستند.»
اثربخشی دائمی و البته گریزناپذیر تشکلهای دانشجویی در دورههای مختلف سیاسی، موجب نگاههای دست اندازانه جریانهای خارج از دانشگاه به این تشکلها شده است و این جریانها در طول زمان به دنبال همراه کردن تشکلهای دانشجویی با خود بوده اند. در این بین جریانات و احزاب سیاسی خارج از دانشگاه، بیش از بقیه جریانات، به دنبال استفاده ابزاری از دانشجویان، برای دستیابی به منافع و مطامع خود هستند.
بعد از اتفاقات سال 88 و خاموشی تشکلهای حامی دولت اصلاحات، تا حد زیادی جنبش دانشجویی به مسیر اصلی خود بازگشت تا اینکه با تشکیل دولت یازدهم صدای ایجاد تشکلهای دولت ساخته یا تشکل هایی با مصرف انتخاباتی در دانشگاهها شنیده شد.
تشکلهای دانشجویی یکبارمصرف یا دولت ساخته گروههایی هستند که چند وقت قبل از انتخابات توسط برخی از جریانها و گروههای سیاسی خاص ایجاد میشوند و هدفی جز تلاش برای پیروزی جریان سیاسی حامی خود در انتخابات ندارند و تقریبا همه آنها بعد از اتمام روند انتخابات به فعالیت خود پایان میدهند.
بیشتر تشکلهای دانشجویی دولت ساخته از سال 92 به بعد شکل گرفتند و عمده هدف آنها ورود به فضای انتخاباتی و ایفای نقش پیاده نظام احزاب و گروههاست که این مساله متضاد با آرمانهای جنبش دانشجویی است.
این نگاه ابزاری جریانات سیاسی به دانشجویان به قدری خطرساز است که رهبر انقلاب در وصف این ویژگی تمامیت خواهانه احزاب سیاسی، آنها را به اختاپوسهایی تشبیه میکنند که آثار بسیار مخربی برای دانشجویان دارند. ایشان در این رابطه و در دیدار با دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف در سال 1378 گفتند: «اختاپوس خطرناک احزاب و گروههای مختلف به سراغتان نیاید و شما را به دام نیندازد. از آن مجموعه آزاداندیش، اغلبِ خصوصیات مثبت را خواهند گرفت که اگر این شد، آن وقت انسان در خدمت دشمنان انقلاب قرار میگیرد و چیز خطرناکی میشود و زندگی و سرمایه و آینده انسان حقیقتاً به باد میرود و انسان دچار حسرت میگردد»
در طول تاریخ پس از انقلاب نیز، مثالهای متعددی از گرفتار شدن تشکلهای دانشجویی در دامان هدایت جریانات بیرونی دانشگاهها وجود دارد که عمدتا به سوء استفاده از این تشکلها ختم شده است. وقایع سالهای 78 و 88 خود بزرگترین مصداق انحراف برخی شاخههای جنبش دانشجویی در طی مسیر استقلال از جریانات سیاسی است. مطالعه سیر فعالیتهای امثال حشمت الله طبرزدی و احمد باطبی و نقش آنها در هدایت جنبش دانشجویی در اواخر دهه 70، جزو شاخصترین تجربههای حبس جریانات دانشجویی در زندان جناحهای سیاسی خارج از دانشگاه است.
یکی از تشکلهایی که هنوز هم سروصدای خاص خود را دارد و با تنفس مصنوعی هر از چندگاهی کنشهایی حول مسائل سیاسی در فضای مجازی منتشر میکند، تشکلهای اسلامی دانشجویان ایران موسوم به «تادا» است. این تشکل از لحاظ سیاسی طیف نزدیک به اصلاحطلب دولت (مشخصا طیف اسحاق جهانگیری) است که همین نزدیکی به حلقه اصلی دولت باعث شد طی سالهای اخیر از بیشترین حمایتها از سوی دولت برخوردار باشد، بهطوری که این جریان تنها تشکلی بود که موافقت نصفه و نیمه را برای تشکیل یک اتحادیه دانشجویی از سوی وزارت علوم و بهداشت جلب کرده بود و حتی این حمایتها در اظهارات حسن روحانی در زاهدان نیز دیده شد.
اما هرچقدر از عمر دولت گذشت و وعدهها برای تاسیس این تشکل بهعنوان یک اتحادیه به حاشیه رفت، تاداییها به سمت کنش «رادیکالی» پیش رفتند و به یکباره از حالت حامی به منتقد «سرسخت» تبدیل شدند، بهطوری که در بیانیه روز دانشجو سال گذشته با زیرسوال بردن اقدامات دولت نوشتند: «دولت اعتدال حقا به بهترین نحو در ناامیدسازی مردم و دانشگاهها موفق بوده است.» البته این تشکل طی مدت اخیر دو کنش سیاسی از خود نشان داده است؛ در بهمنماه سال گذشته به بهانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، در بیانیه باز هم دولت را به نقد کشیده و در ادبیاتی مینویسند: «امروز آیا براندازتر از بخشی از دستگاههای دولتی سراغ دارید؟ آن بخش که مطالبات مردم را سرکوب میکند، به سخره میگیرد و با بیتوجهی به آن پاسخ میدهد، جز دلسردی همین مردم چه کاری انجام میدهد؟»
انجمن اسلامی دانشجویان صنعتی اصفهان، مجمع اسلامی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و انجمن اسلامی دانشگاه صنعتی قم سه تشکل اصلی این جریان در دانشگاههای صنعتی هستند که به ترتیب به لحاظ اندیشهای، سیاسی و تشکیلاتی تادا را راهبری میکنند. تاداییها را باید در جرگه جریان اصلاحطلب رادیکال و وابسته به جریان نهضت آزادی دستهبندی کرد. با این حال هرچه از عمر دولت میگذرد، تادا هم بیشتر در انفعال سیاسی فرومیرود؛ انفعالی که بیش از هرچیز ناشی از چسبندگی به دولت و افول گفتمانی دولت است.
و البته این پایان ماجراهای عبور از روحانی و یا حمله به دولت توسط این تشکل دولت ساخته نیست، آن ها درآخرین بیانیه خود با حملات شدید به دولت و وزارتین بهداشت و علوم از جو فشار و ضد آزادی دولتی که خود پیاده نظام انتخاباتی آن بودند، نوشتند و در آخر نیز با یکگزاره غیر قانونی دیگر به اتمام رساندند که « چه با صدور مجوز و چه بدون صدور مجوز به فعالیتهای خود در عرصههای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ادامه خواهند داد.»
این گزاره غیرقانونی برای تشکلی که صفر تا صد ایجاد و افول آن غیرقانونی، دولت ساخته و یکبار مصرف است جای تعجب ندارد، حامیان فریب خورده دیروز امروز بازیچه و ابزار دست این و آن شدند و این خود درس عبرتی است برای کسانی که شان و هویت جنبش دانشجویی را نادیده می گیرند و فدای مطامع و نفع طلبی های حزبی خود می کنند.
*گزارش از حمزه دستیار