به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ «روزهای سختی در انتظار روحانی است»؛ این گزاره را باید خلاصه‌ای از گزارش محمد خواجوئی، نویسنده سیاسی در روزنامه «الاخبار» چاپ بیروت، داسنت که روز گذشته منتشر شد و بازتاب زیادی در رسانه‌های داخلی و برخی روزنامه‌های فرامنطقه‌ای داشت. به راستی دولت و مجلس جدید براساس چه انگاره‌هایی با یکدیگر رابطه خواهند داشت؟ آیا شاهد تعامل آنها خواهیم بود یا دوره‌ای از تنش سیاسی- اقتصادی را تجربه خواهیم کرد؟
روحانی و خاطره خوب از مجلس دهم
مجلس دهم برای روحانی یک همراه حرف‌شنو بود که تا توانست از ایجاد تنش برای دولت خودداری کرد. برجام، FATF و استیضاح وزرای پرحاشیه سه موضوعی بود که در افکار عمومی به عنوان نشانگر رابطه مجلس دهم و دولت یازدهم و دوازدهم عمل می‌کند.
حمایت بدون پشتوانه از برجام(به اعتراف جمعی از نمایندگان که اعلام کردند بدون مطالعه برجام از آن دفاع کردند!)، عدم برخورد با دولت در ماجرای امضا و اجرای معاهده FATF بدون اطلاع مجلس و در نهایت استیضاح‌های چندباره و بدون نتیجه، همگی نشان‌دهنده این همراهی است. این سطح هماهنگی در حدی بود که برخی نمایندگان اصولگرا، علی لاریجانی را به دیکتاتوری در اداره مجلس به نفع دولت محکوم کردند و اصلاح‌طلبان نیز در مقطعی از وی به عنوان کاندیدای احتمالی اعتدال‌گرایان در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400 یاد کردند. بنابراین باید گفت که مجلس مطلوب حسن روحانی، چیزی شبیه مجلس فعلی است که قطعا در دوره بعدی محقق نخواهد شد!
با مراجعه به سخنان روحانی در دوره بررسی صلاحیت‌ها می‌توان مجلس یازدهم از نگاه وی را چنین توصیف کرد: تک‌حزبی است، جمع قدرتمندی از مخالفان وی هستند، با راهبردهای کلان دولت ضدیت دارند و صدالبته به خاطر توهین‌های روحانی به آنها طی شش سال گذشته، از وی دلخوری شدید دارند.
بنابراین باید گفت روحانی با انگاره‌هایی که از مجلس مطلوب از سویی و نگاه به نمایندگان منتخب دارد، خود را برای یک دوره تنش دوساله آماده کرده است.
مجلس یازدهم به دنبال استیضاح روحانی یا نمایش عقلانیت؟!
برای یک دید واقعی‌تر از نگاه مجلس بعدی به رابطه با دولت باید چند ماه از آغاز به کار آن بگذرد، ولی اگر بخواهیم در وضعیت فعلی برآیندی داشته باشیم باید به سخنان منتخبان برجسته مراجعه کنیم. به طور کلی می‌توان دو دسته برای این افراد قائل شد.
1.دسته اول کسانی هستند که معتقدند باید دولت را به ریل صحیح حکرانی بازگرداند. طی روزهای اخیر شاهد برجسته‌شدن گزاره «ایده حکمرانی» بودیم؛ یعنی مجلس یازدهم باید با یک تغییر اساسی در شیوه قانون‌گذاری با محوریت خارج کردن کشور از وضعیت فعلی، باید از اهرم‌های سیاسی مجلس برای فشار به دولت برای تغییر رفتار استفاده حداکثری کند.
2.دسته دیگری افرادی هستند که سابقه تنش با شخص روحانی در مجلس نهم داشته و در موضوع برجام هزینه زیادی در مخالفت با آن پرداختند. این افراد، شخص روحانی را عامل اصلی وضعیت فعلی کشور می‌دانند و معتقدند ادامه کار وی به ضرر کشور است. از همین رو شعار اصلی آنها در ایام انتخابات «استیضاح رئیس‌جمهور در مجلس یازدهم» بود.
در دید کلی می‌توان موارد زیر را به عنوان انگاره‌های منتخبان مجلس یازدهم از دولت قلمداد کرد:
برجام از ابتدا شکست‌خورده و محصول فریب دشمن بود، سیاست‌های اقتصادی دولت از روی نهادهای استعماری تهیه شده، دولت روحانی ذاتا تنبل است و امیدی به آن نیست و در نهایت اینکه اگر دولت دوازدهم حاضر به تغییر نباشد باید با آن برخورد کرد.
مدل مطلوب دولت در این وضعیت همکاری اقلی و تنش موردی است. دولت می‌داند که برای رتق‌وفتق امور جاری کشور نیازمند بودجه است و برای تامین آن مجبور به همکاری است. همچنین حیاط خلوت دولت یعنی ابرشرکت‌های دولتی نیز از جمله مواردی هستند که منتخبان مردم قول داده‌اند آنها را پاکسازی خواهند کرد، بنابراین دولت برای کنترل سرعت مجلس یازدهم به همکاری خواهد پرداخت.
از سوی دیگر احتمال می‌رود دولت روحانی به تنش‌های مصنوعی هم دست یازید. دلیل این احتمال را باید در مدل رفتاری دولت طی شش سال گذشته دانست. بسیاری از تنش‌های سیاسی و اجتماعی در این مدت به سرمنشا نزدیکان دولت اعم از افراد و رسانه‌ها می‌رسد. تنش‌هایی که هرکدام وظیفه داشتند افکار عمومی را از یکی از خطاهای دولت منحرف کنند. با این سابقه و نگاه منتخبان مجلس یازدهم به وادار کردن دولت به تغییر رفتار، بعید نیست روحانی و اطرافیانش برای سرپوش گذاشتن بر ناتوانی خود و انحراف افکار عمومی به تنش‌زایی با مجلس بپردازد.
علی‌رغم نگاه‌های مختلف میان منتخبان مجلس یازدهم در این‌باره، اما آنچه عمومیت بیشتری دارد تلاش برای تغییر ریل مدیریت کشور است. از دید اصولگرایان، سابقه تنش مجالس هفتم و هشتم با دولتهای هشتم و دهم بیانگر این است که باید با آرامش دست به تغییر بزنند.
آنها می‌دانند که باید برای کسب کرسی ریاست‌جمهوری سال 1400 جایگاه خود در افکار عمومی را بهبود بخشند و این امر حاصل نخواهد شد مگر اینکه ضمن تغییر رفتار دولت در امر کشورداری، چهره ملی و آرام از خود به نمایش بگذارند. بنابراین مجلس یازدهم سعی خواهد کرد از ایجاد تنش جلوگیری کرده و پیام عقلانیت از خود به جامعه صادر کند.
اصلاح‌طلبان در این میان چه خواهد کرد؟
اصلاح‌طلبان که شکست‌خورده‌های اصلی انتخابات مجلس بودند سعی دارند موفقیت اصولگرایان را در حد مجلس متوقف کنند. به زعم آنها این مجلس نماینده یک قشر خاص است و این خود یک فرصت است برای اینکه سایر اقشار را کماکان در موج مخالفت فعال نگه دارند.
آنها امیدی به دولت روحانی ندارند، بنابراین سعی خواهند کرد که از فشار اجتماعی اقشار ناراضی که نارضایتی خود را در عدم مشارکت این انتخابات به نمایش گذاشتند، برای پیش‌برد برنامه‌های خود استفاده کنند. فشار همزمان به مجلس و دولت را باید از راهبردهای احتمالی اصلاح‌طلبان تا سال 1400 دانست؛ به این امید که از لاغرتر شدن بدنه اجتماعی خود جلوگیری کنند.
در پایان باید گفت که اصولگرایان به دنبال بهبود چهره خود در جامعه با تابلوی عقلانیت با هدف انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 است، اصلاح‌طلبان می‌دانند در ساخت قدرت نقشی نخواهند داشت بنابراین تمام تلاش خود را برای حفظ و بازسازی بدنه اجتماعی خود و موج‌سازی اجتماعی همزمان علیه مجلس و دولت خواهد کرد و در نهایت روحانی کج‌دار و مریز با مجلس رفتار خواهد کرد.
* گزارش از لیلا عبدالهی
