«خبرنامه دانشجویان ایران»: حسین مرادی*// مکانسیم ماشه بخشی از متن موافقت‌نامه‌ای بین‌المللی به نام #برجام است که طرف آمریکایی آن بیش از دوسال است که از آن خارج شده و ایران نیز طی سه گام رسمی از تعهدات خود عقب‌نشینی کرده است.
بند ۳۶ و ۳۷ برجام که به مکانیسم ماشه شهرت دارد، این گونه است که حتی اگر ایران نیز به شورای امنیت شکایت کند باز هم به دلیل حق وتو، این امکان برای طرف مقابل وجود دارد که تمام تحریم‌ها و قطعنامه‌ها را به روال سابق خود بازگرداند؛ اما این روند به گونه‌ای تنظیم شده که ابتدا شکایت هر یک از طرفین در کمیسیون مشترک بررسی شود و پس از ۱۵ روز در صورت به نتیجه نرسیدن در جلسه وزرای خارجه کشورها مطرح گردد. در صورت عدم دستیابی به نتیجه مورد رضایت طرفین پس از ۱۵ روز، بار دیگر به مدت ۵ روز در کمیسیون مشترک مورد بحث واقع می‌شود و در نهایت شورای امنیت سنجه واقع می‌شود. در حالی که اکنون دولت آمریکا پس از انزوا در شورای امنیت و شکست در تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران ،در اقدامی یک طرفه و بدون در نظر گرفتن مواضع دیگر کشورها دست به اقدامی یک جانبه زده است.
این اقدام یک جانبه و غیرمنطقی آمریکا واکنش بسیاری از کشورها را به همراه داشته است؛ ابتدا مقامات چین و روسیه اذعان داشتند که چیزی به نام مکانیسم ماشه وجود ندارد و تلاش های آمریکا محکوم به شکست است. در ضمن روسیه از بروز بحران در بین اعضای شورای امنیت نیز احساس نگرانی می‌کند. در ادامه سه کشور اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) هم در نامه‌ای رسمی به ریاست شورای امنیت موضعی دوپهلو را اتخاذ کردند؛ به گونه‌ای که از طرفی آمریکا را خارج شده از برجام خطاب کردند و او را به استفاده از سازکارهای تعبیه شده در برجام (کمیسیون مشترک) و خدشه وارد نکردن به تمامیت ساختار شورای امنیت توصیه کردند، و از طرف دیگر خواستار این شدند که ایران به تمام تعهدات خود پای‌بند بماند. این در حالی بود که این سه کشور پیش‌تر از اقدامات ثبات‌زدای ایران که با انقضای تحریم تسلیحاتی همراه بوده احساس نگرانی کرده بودند.
تخت روانچی، نمایندۀ ایران در سازمان ملل، با صراحت بیان کرد مطمئن هستیم که اقدام آمریکا شکست خواهد خورد و جامعۀ جهانی نیز باید در مقابل این خواست آمریکا مقاومت کند زیرا او دیگر در برجام حضور ندارد. درهمین راستا عراقچی، معاون وزیر امور خارجه، نیز به ایستادگی شورای امنیت در قبال فعال شدن مکانیسم ماشه اشاره کرد. این درحالی است که ایران می‌تواند با اتخاد مواضعی به مراتب فعال‌تر، هزینۀ فعال‌سازی این مکانیسم را برای طرف مقابل افزایش دهد؛ برای مثال می‌تواند اجازۀ نظارت‌های پروتکلی و فرا‌پروتکلی را به بازرسان آژانس ندهد.
حال باید دید در روزهای آینده، در شرایطی که آمریکا به فعال‌سازی این سازوکار اهتمام می‌ورزد و به حق وتوی خود دلخوش کرده و روسیه، چین و سه کشور اروپایی در کنار بسیاری از کشورها با آمریکا همراهی نمی‌کنند و مقامات وزارت خارجه ایران با اطمینان امیدوار به شکست تلاش‌های آمریکا هستند، چه شرایطی رقم خواهد خورد.
*عضو تیم سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر
