به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دکتر میترا حبیبی در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: در اکثر کشورهای توسعه یافته ، معمولا براساس بودجه‌های پژوهشی دانشگاهی و یا غیر دانشگاهی مرتبط با نیاز های جامعه ، اعتبار و گرنتی در اختیار اساتید قرار داده میشود و از اعتبار همان پروژه، دانشجوی مقطع دکتری که پروپوزال خود را در ارتباط با آن پروژه ارائه داده و مورد پذیرش استاد مربوطه قرار گرفته ، به عنوان همکار پژوهش ، پذیرفته شده و هزینه بورسیه تحصیلی وی پرداخت می‌گردد.
در واقع در اکثر دانشگاه‌های معتبر دنیا دانشجو بر اساس پروپوزال، انتخاب میشود. پروپوزالی که یک استاد از قبل مسئولیت آن را در دانشکده یا گروه به عهده گرفته و تقریبا مشخص شده که قرار است دانشجو در چه زمینه‌ای فعالیت کند.
وی با بیان اینکه در کشور ما متاسفانه، بدلیل غلبه توسعه کمّی دانشگاه هادر همه مقاطع ، کیفیت دانشجوی دکتری غالبا در حد انتظار نبوده و در حاشیه قرار گرفته است، و البته یک بحث اساسی که وجود دارد، این است که در کشورهای توسعه یافته، تنوع رشته‌های دانشگاهی و حتی تعداد افرادی که قرار است آموزش ببینند، تقاضا محور است و بر اساس نیازهایی که در بخش صنعت، خدمات و حتی آموزش و پژوهش جامعه وجوددارد، تنظیم میشود. ولی در شرایط فعلی کشور ما، تعداد زیادی دانشجو در مقطع دکتری پذیرش میشوند که متاسفانه بسیار مازاد بر نیاز جامعه است، البته این وضعیت در دانشگاه‌های دولتی کمتر بچشم میخورد .
استاد دانشگاه هنر در این رابطه ادامه داد: نتیجه این فرایند تعداد زیادی فارغ‌التحصیل دکتری است که در آموزش و پژوهش کشور، ظرفیتی برای جذب آنها وجود ندارد و در زمینه یافتن شغل دچار مشکل هستند. چراکه بر اساس میزان تحصیلات خود، انتظاراتی دارند که برآورده نمی‌شود. بنابراین تعداد دانشجویان دکتری از نظر کمی باید به شدت محدود شده و تقاضا محور گردد تا هم عنوان رشته‌ها و هم میزان پذیرش بر اساس نیاز جامعه و بخش‌های مختلف کشور تعریف و تنظیم شود.
وی روش فعلی در پذیرش دانشجویان دکتری را نادرست تلقی کرده و اظهار کرد: روش فعلی که دانشجو با سوال‌های ۴ جوابه سنجش میشود، اشتباه است چراکه دانشجوی دکتری به مقطعی ورود پیدا می‌کند که مقطع نظریه‌پردازی و تحلیل‌ها است. بنابراین باید این توانایی را داشته باشد که رشته تحصیلی خود را به لحاظ نظری ارتقا دهد، پس ضروری است که ذهن سازمان یافته و تحلیل گر و البته فرصت کافی داشته باشد که به طور پیوسته، عمیق و دقیق کار کند. ضمن اینکه کنکور های چهار گزینه ای، میتواند آلودگی‌هایی نیز دربر داشته باشند. به عنوان مثال، در رشته‌هایی ممکن است ،افرادی مشخص و ثابت در انتخاب سوالات نهایی ،تعیین کننده باشند و آگاهی متقاضیان از این موضوع ، منجر به این میشود که کتاب‌هایشان به عنوان منبع سئوالات کنکور بارها تجدید چاپ شود، بنابراین جهت اجتناب از این آلودگی ها باید نمایندگان دانشگاه‌ها به عنوان طرف های حقوقی در تیم طراحی و انتخاب سئوال حضور داشته باشند و دانشگاه ها هر ساله نمایندگان خود را به کمیته طراحی سئوال معرفی کنند .
سنجش ۴ گزینه ای روش مناسبی برای پذیرش دانشجویان دکتری نیست
وی با رد شیوه سنجش چهار گزینه ای گفت: باید کل دانسته‌های دانشجو تا قبل از مقطع دکتری، مورد آزمون قرار گیرد آن هم به گونه ای که توانایی تحلیل و سازمان‌یافتگی ذهنی دانشجو در کنار دانش علمی توامان بررسی شود، لذا باید سئوالات به صورت تشریحی طراحی شود و همراه با مصاحبه تکمیل گردد. در شرایط فعلی که امتحان گزینش به صورت سوال ۴ جوابی است، الزاما دانشجویی که نمره بالاتری کسب کرده، از سطح کیفی بالاتری برخوردار نیست و سنجش ۴ گزینه ای به دلیل قابلیت محدود، روش مناسبی برای پذیرش دانشجویان مقطع دکتری نیست.
عضو هیات علمی دانشگاه هنر عنوان کرد: سازمان سنجش کشور، بیشتر مجهز به روش و فرایندی برای سنجش به صورت کمی است و به خصوص در مورد دانشجویان دکتری که نیازمند گزینش کیفی هستند، از طریق سازمان سنجش ممکن نیست. بنابراین، گزینش علمی و کیفی باید از طریق دانشگاه صورت گیرد و بدین منظور دانشگاه باید استقلال کافی نیز داشته باشد. البته از آنجا که سیاست‌های کلان باید از طریق وزارت علوم تعیین شود ، بنابراین دانشکده یا گروه، براساس سیاست‌ها و چارچوب‌های کلی وزارتخانه و دانشگاه، راسا میتواند هم امتحانات را به صورت تشریحی برگزار کرده و هم با متقاضیان مصاحبه نماید. در این صورت، هر دانشگاهی فرصت خواهد داشت تا کیفیت‌های اموزشی و استانداردهای خاص خود را در گزینش دانشجوی دکتری به اجرا گذاشته و اعمال نماید .
دکتر حبیبی با بیان اینکه روال سال‌های گذشته ، مشکل آفرین بوده، ادامه داد: از زمانی‌که پذیرش دانشجویان دکتری بصورت متمرکز برگزار شده، مسایل متعددی هم درپی داشته که برای رفع آنها ، در سال‌های گذشته تصمیمات متفاوتی اتخاذ شد و به اجرا گذاشته شده است؛ از جمله در سال جاری، اعمال سطح تراز تعیین شده توسط دانشگاه ها در پذیرش دانشجو نادیده گرفته شد ، به این مفهوم که اگر دانشگاهی مثلا ۳ نفر ظرفیت پذیرش اعلام کرده ،بدون توجه به کیفیت علمی دانشجو، حتما باید ۳ دانشجو را پذیرش کند، در حالی که طی سال‌های پیش دانشگاه‌ها می‌توانستند براساس سطح تراز خود، فقط دانشجویانی را بپذیرند که واجد استانداردهای اعلام شده بودند و در غیر اینصورت دانشجویی پذیرفته نمیشد . موضوع دیگری هم هست که هرسال نسبت به آن تصمیم گیری میشود ، و آن تعیین نسبت سهم مصاحبه دانشگاه به سهم آزمون چهار جوابی در تعیین امتیاز نهایی دانشجوی دکتری است ، بطوریکه سهم مصاحبه گاهی برابر و گاهی هم کمتر اعلام شده است .
دکترحبیبی در پایان، راهکار بهتر برای جذب دانشجویان مقطع دکتری را علاوه بر کاهش ظرفیت پذیرش در کل کشور ، گزینش علمی توسط دانشگاه از طریق برگزاری امتحانات تشریحی و مصاحبه اعلام کرد.
