به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ زمانیکه باردار هستید، انجام آزمایشات پیشازتولد میتواند اطلاعاتی در رابطه با سلامتی خودتان و فرزندتان را ارائه کند. این آزمایش مشکلات احتمالی نوزاد، از قبیل نقص مادرزادی و بیماریهای ژنتیکی را مشخص میکند. نتایج این آزمایش میتواند در تصمیمگیری بهتر نسبت به مراقبتهای سلامتی قبل و بعد از تولد نوزاد شما کمک کند. شما انواع آزمایش های بارداری را میتوانید در خانه انجام دهید.
آزمایشهای پیشازتولد میتوانند بسیار مفید باشند، اما تفسیر نتایج این آزمایشات نیز اهمیت شایانی دارد. همیشه نتیجه آزمایش مثبت به این معنا نخواهد بود که فرزند شما با یک نارسایی متولد خواهد شد. بهتر است در رابطه با دریافت نتایج آزمایش خود و تفسیرآنها با پزشک، ماما و یا سایر افراد ارائه کننده مراقبتهای بهداشتی مشورت کنید.
معمولاً پزشکان برای تمامی زنان باردار آزمایش پیش از تولد را تجویز میکنند. و تنها تعدادی از این زنان به تستهای غربالگری برای بررسی مشکلات ژنتیکی نیاز پیدا خواهند کرد.
آزمایشات معمول پیش از تولد:
آزمایشهای مختلفی وجود دارد که میتوانید آنها را در غربالگری سه ماهه اول، غربالگری سه ماهه دوم و سوم خود انجام دهید. برخی از این آزمایشها وضعیت سلامتی شما را بررسی میکنند و برخی از آنها اطلاعاتی را در رابطه با نوزاد ارائه میکنند.
در طول دوران بارداری، شما باید آزمایشهای متعددی انجام دهید تا از سلامت خود اطمینان حاصل کنید. پزشک شما نمونههایی از خون و ادرار شما را برای بررسی شرایط زیر آزمایش خواهد کرد:
- HIV و سایر بیماریهای مقاربتی
- کم خونی
- دیابت
- هپاتیت B
- پری-اکلامپسیا، نوعی از فشارخون بالا
پزشک گروه خونی شما و فاکتورRH (نوعی پروتئین) خون شما را نیز بررسی خواهد کرد. همچنین ممکن است موارد زیر را نیز انجام دهید:
- تست پاپ اسمیر ( نمونه برداری از سلولهای دهانه رحم)
- غربالگری استرپ گروهB. پزشک با استفاده از سواب قسمتی از پوست داخل و اطراف واژن را برمیدارد تا وجود این باکتری را بررسی کند. این کار معمولاً در ماه آخر و قبل از زایمان انجام میشود.
- سونوگرافی. این تکنولوژی از امواج صوتی برای تصویرسازی از کودک و اندامهای شما استفاده میکند. در صورتی که بارداری نرمالی داشته باشید، سونوگرافی را دو بار انجام خواهید داد، یکی در ابتدای دوران بارداری برای مشخص کردن چند هفته بودن جنین، و سونوگرافی بعدی نیز در هفتهی 18 الی 20 برای بررسی رشد نوزاد و وضعیت اندامها انجام خواهد شد.
آزمایشات ژنتیکی پیش از تولد:
پزشک میتواند از اطلاعات آزمایشهای پیش از تولد برای بررسی علائم اختلالات ژنتیکی خاص و یا نقص مادری استفاده کند. ممکن است نیازی به این آزمایشها نداشته باشید، اما پزشکتان برای اطمینان از وضعیت نوزاد از شما بخواهد این آزمایشات را انجام دهید. این آزمایشها برای زنان در معرض خطر به دنیا آوردن فرزندی با نقص مادرزادی و یا مشکلات ژنتیکی اهمیت زیادی دارند. در صورتی که شرایط زیر را دارید شما نیز جزو این گروه دسته بندی میشوید:
- بیش از 35 سال سن دارید.
- قبلاً نوزادی با نقص مادرزادی به دنیا آوردهاید.
- دارای اختلالات ژنتیکی هستید و یا اختلالاتی را در خانواده و یا بستگان خود دارید.
- بیماریهایی از قبیل دیابت، فشارخون بالا، اختلال تشنج، و یا اختلال خود ایمنی مانند لوپوس دارید.
- در گذشته سقط جنین و یا نوزاد مرده داشتهاید.
- در دوران بارداری قبلی به پری-اکلامپسیا و یا دیابت بارداری مبتلا بودهاید.
برخی از آزمایشهای ژنتیکی پیش از تولد شامل تستهای غربالگری میشوند. در صورتی که نوزاد شما در معرض اختلالات و بیماریهای خاص باشد، این آزمایشها شما را مطلع خواهند کرد، اما این آزمایشها نمیتوانند به صورت تضمینی مشخص کنند که نوزاد شما با این بیماری متولد خواهد شد. سایر آزمایشهای « تشخیصی» پاسخ مشخصتری به شما خواهند داد. این آزمایشها معمولاً پس از مثبت شدن نتیجهی تست غربالگری شما انجام میشوند.
برای شروع احتمال دارد پزشک آزمایشاتی را از همسر شما بگیرد و ژنهایی که منجر به بیماری خاصی میشوند را بررسی کند، مواردی از قبیل فیبروز کیستیک، بیماری تای-ساکس، بیماری سلول داسی، و سایر بیماریها در این آزمایشها بررسی میشوند. در صورتیکه هر دوی شما ژن مربوط به این بیماری را در DNA خود داشته و بیمار نیز نباشید، احتمال دارد آن ژن را به کودک خود منتقل کنید، این آزمایش با عنوان تست حامل شناخته میشود.
پزشک شما میتواند از یک و یا چند تست غربالگری برای بررسی وضعیت ژنتیکی کودک شما استفاده کند، این موارد عبارتند از:
سونوگرافی: در اوایل بارداری خود یک بار سونوگرافی را انجام خواهید داد تا مطمئن شوید همه چیز خوب پیش میرود. اما در صورتی که بارداری پر خطری داشته باشید معمولاً به این نوع معاینه احتیاج بیشتری پیدا خواهید کرد. پزشکان در حدود هفتههای 11 الی 14 بارداری از این روش برای بررسی ناحیه پشت گردن نوزاد استفاده کنند. تاخوردگی و پوست ضخیم این ناحیه میتواند نشاندهندهی سندرم داون باشد. احتمال دارد پزشکتان به صورت همزمان از شما نمونه خون نیز بگیرد.
غربالگری یکپارچه: این آزمایش دو فاز دارد. در فاز اول پزشک نتایج سونوگرافی هفته 11 الی 14 از مشاهده پشت گردن نوزاد و آزمایش خون را ترکیب و بررسی میکند. سپس این آزمایش برای هفتههای 16 الی 18 نیز مجدداً تکرار میشود. نتایج این آزمایشها خطر ابتلای نوزاد شما به سندرم داون و اسپینا بیفیدا (اختلال در ناحیه نخاعی و مغزی) را اندازهگیری میکنند.
غربالگری متوالی: این آزمایش مشابه آزمایش غربالگری یکپارچه میباشد، اما پزشک نتایج را سریعاً و در هفتهی 11 الی 14 بررسی میکند. نتایج این آزمایش به دقیقی آزمایش طولانیتر نیست، اما انجام این آزمایش خطرهایی که نوزادتان با آنها مواجهه است را زودتر مشخص میکند. در صورتی که این غربالگری وجود مشکلی را نشان دهد، پزشک شما از تستهای بیشتری برای اطمینان از نتیجه استفاده خواهد کرد. در صورتی که تست غربالگری ریسکی را نشان ندهد، باید برای اطمینان در هفته 16 الی 18 بارداری نیز تست خون دوم را انجام دهید.
آزمایش سهگانه و چهارگانه: پزشک خون شما را برای بررسی هورمون ها و پروتئینهای نوزاد و جفت (اندامی که موادغذایی و اکسیژن را به نوزاد میرساند) آزمایش میکند. این آزمایش میتواند برای بررسی سه (آزمایش سهگانه) و یا چهار ماده (آزمایش چهارگانه) مورد استفاده قرار گیرد. مقدار خاصی از این مواد نشان میدهد که فرزند شما در معرض ابتلا به نقص مادرزادی و یا بیماریهای ژنتیکی است یا خیر. این آزمایش در سهماههی دوم و در هفته 15 الی 20 بارداری انجام میشود.
آزمایش DNA آزاد سلول: پزشکان از این آزمایش برای پیداکردن DNA نوزاد در خون مادر و بررسی سندرم داون و دو بیماری ژنتیکی دیگر ( تیریزومی 18 و تیریزومی 13) استفاده میکنند. این آزمایش را میتوانید پس از هفته دهم بارداری انجام دهید. پزشکان انجام این آزمایش را به تمامی زنان توصیه نمیکنند، و انجام این آزمایش تنها برای زنانی بارداری پر خطری دارند توصیه میشود. این آزمایش را در هرجایی نمیتوان انجام داد و برخی از بیمههای درمانی نیز آن را تحت پوشش قرار نمیدهند. در رابطه با این مساله که آیا به این آزمایش نیاز دارید با پزشک خود مشورت کنید.
سایر آزمایشها:
در صورتی که نتیجه غربالگری شما مثبت شود، پزشک شما آزمایشهای دیگری را تجویز خواهد کرد.
آمینوسنتز: پزشک شما با استفاده از یک سوزن نازک در ناحیه شکم از مایع احاطه کننده نوزاد نمونهبرداری کرده و با استفاده از آن اختلالات ژنتیکی و نقص مادرزادی را بررسی میکند. این آزمایش ریسکهای مربوط به خود را دارد. حدود 1 در 300 یا 500 زن باردار به دلیل انجام آمینوسنتز سقط جنین انجام میدهند. در صورتی که انجام این آزمایش برای شما ضروری باشد، پزشک به شما اطلاع خواهد داد.
نمونهگیری از پرزهای جفتی جنین(CVS): پزشک با استفاده از یک سوزن قسمتی از پوست جفت را از ناحیه شکم و یا با وارد کردن لوله کوچکی به درون واژن جدا میکند. آنها این نمونه را برای بررسی سندرم داون و سایر بیماریهای ژنتیکی آزمایش میکنند. تنها یک سری از زنان در معرض خطر ( و در صورتی که تست غربالگری آنها نقص مادرزادی را تایید کرده باشد) به این آزمایش نیاز دارند. در صورتی که مشکلی وجود داشته باشد این تست شما را مطلع خواهد کرد، اما انجام این آزمایش با خطر سقط و یا آمینوسنتز روبرو است. برای اینکه بدانید به این تست نیاز دارید یا خیر با پزشک خود مشورت کنید.
وقتی نتایج آزمایشات را دریافت کردم چه کاری انجام دهم؟
نتایج آزمایش های پیش از بارداری می تواند در تصمیمگیریهای مربوط به مراقبتهای بهداشتی شما کمک کننده باشد. اما حتماً در نظر داشته باشید که این آزمایشها به صورت قطعی نمیتوانند وجود بیماری را تایید کنند. هیچ آزمایشی 100% دقیق نیست.
در رابطه با نتایج آزمایشها و تفسیر آنها با پزشک خود صحبت کنید. در صورتی که نتیجهی آزمایش شما مثبت شده باشد، یک مشاور ژنتیک میتواند در تصمیمگیری به شما کمک کند و به شما بگوید در صورتی که کودک شما با اختلال متولد شود چه زندگیای در انتظارش خواهد بود.
سوالاتی که میتوانید از پزشک خود بپرسید:
در صورتی که پزشکتان آزمایش پیش از بارداری را به شما توصیه کرده است، سوالات زیر را مطرح کنید.
- چرا باید این تست را انجام دهم؟
- نتایج این تست نشان دهندهی چیست؟ این آزمایشها چه چیزهایی را نشان نمیدهند؟
- در صورتی که این آزمایشها را انجام ندهم چه اتفاقی میافتد؟
- با نتایج این آزمایش چه کاری میتوان انجام داد؟
- میزان دقت این آزمایشات چه اندازه است؟
- ریسک انجام این آزمایش ها چیست؟
- گرفتن نتایج چه مدت زمان می برد؟
- انجام آزمایش چه حسی دارد؟
- هزینهی انجام این آزمایش ها چقدر است؟
- آیا بیمه درمانی این آزمایشها را تحت پوشش قرار میدهد؟
- آیا هر فرد دیگری ( مانند شرکت بیمه) به نتایج آزمایش من (علی الخصوص آزمایش ژنتیکی) دسترسی خواهد داشت؟
- نتایج آزمایش برای خانوده من چه معنایی خواهد داشت؟
- حتی در صورتی که آزمایش انجام شده باشد، میتوانم نتایجم را دریافت نکنم؟
- آزمایشها را کجا انجام دهم؟
