به گزارش خبرنگار فرهنگی و اجتماعی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ جشنواره سی و نهم فیلم فجر امسال یکی از عجیب ترین ادوار برگزاری این رویداد هنری به شمار می رود، جشنواره ای که از همان ابتدا با حذف هیات انتخاب و محول کردن همه مسئولیت ها به هیات داوران نشان داد قرار است اتفاقات جالبی در آن رخ دهد. البته این حذف باعث شد تا آثار متنوع تری به این دوره از جشنواره راه پیدا کند و مخاطبان به تماشای فیلم هایی در ژانر وحشت، کمدی، اجتماعی و سیاسی بنشینند. شاید یکی دیگر از ویژگی های مهم این دوره از جشنواره را بتوان دست برتر فیلم اولی ها در بخش سودای سیمرغ دانست؛ به طوری که تقریبا نیمی از آثار جشنواره سی و نهم به آثار کارگردانانی اختصاص داشت که اولین تجربه حضورشان در مقام کارگردان یک اثر سینمایی را تجربه می کردند و اتفاقا توانستند آثار درخور اهمیتی هم در معرض نمایش بگذارند، از «مصلحت» حسین دارابی گرفته تا «منصور» سیاوش سرمدی و «زالاوا» ارسلان امیری که تنها اثر ژانر کمدی – وحشت این دوره از جشنواره به شمار می رفت.
کام تلخ مخاطبان در غیاب علی انصاریان
جشنواره فیلم فجر از همان روز اول برگزاری با حاشیه هایی همراه شد. پخش فیلم «رمانتیسم عماد و طوبا» کاوه صباغ زاده که افتتاحیه این دوره از جشنواره محسوب می شد، به دلیل بستری بودن مرحوم علی انصاریان در بیمارستان فرهیختگان به دلیل ابتلا به کرونا کام همه مخاطبان را تلخ کرد. فیلمی که به گفته منتقدان و مخاطبان انصاریان حضوری متفاوت در آن داشت اما دست تقدیر اجازه نداد تا او خود به تماشای آخرین بازی اش بنشیند. اما این تلخی در روز چهارم جشنواره و بعد از پخش فیلم «زاوالا» با انتشار خبر فوت این بازیکن پیشکوست به تلخ تبدیل شد . در طول برگزاری جشنواره و حتی در نشست های خبری آثار، به طرق مختلف یاد این بازیکن پیشکسوت زنده نگه داشته شد. فوت انصاریان باعث شد تا مخاطبان و منتقدان این دوره از جشنواره برای همیشه تلخی این خبر را در ذهن داشته باشند.
حواشی ادامه دار انتشار یک عکس در دوران کرونا
یکی از حواشی دائمی جشنواره امسال هم عدم رعایت پروتکل های بهداشتی به ویژه در کاخ اصلی جشنواره یعنی برج میلاد بود. حاشیه ای که از همان روز ابتدا و به دلیل انتشار عکسی از پرویز پرستویی و عادل فردوسی پور آن هم بدون ماسک و رعایت فاصله ایمنی منتشر شد و با واکنش های منفی زیادی در فضای مجازی روبه رو شد. البته این مهم تنها به انتشار گاه و بیگاه عکس ختم نشد، بلکه اظهارات مسئولین بهداشت کشور مبنی بر احتمال تعطیلی جشنواره در صورت عدم رعایت پروتکل ها در آن بازه زمانی نیز با حاشیه زیادی همراه شد. البته کش و قوس های رعایت و عدم رعایت پروتکل ها تا آخرین روز جشنواره تداوم داشت و تا بالاخره جشنواره سی و نهم در دوران کرونایی دنیا به ایستگاه پایانی برسد.
از حمله به پژمان جمشیدی با دفاع هنرمندان از او
نشست های خبری جشنواره فیلم فجر همیشه یکی از اصلی ترین محل ها برای تامین خوراک فضای مجازی بوده و است. موضوعی که این دوره از جشنواره نیز از آن مستثنی نبود و انتشار سوال تکراری خبرنگاری از پژمان جمشیدی درباره چرایی انتخاب عرصه بازیگری برای خودنمایی با واکنش های منفی زیادی همراه شد. پژمان جمشیدی در پاسخ به سوال امیر فرض اللهی که به اعتقاد بسیاری از کاربران و حتی مجری برنامه توهین آمیز بود، مبنی بر اینکه « آقای جمشیدی در فوتبال که به جایی نرسیدید فکر نمی‌کنید که برای دیده شدن راه‌های بهتری هم وجود دارد؟ و دیده شدن صرفا با ورود به بازیگری نیست؟» گفته بود: « این را بدانید اصلاً زندگی آن طوری که شما فکر می‌کنید برایم اهمیت ندارد؛ در روزگاری که دوستان‌مان یکی پس از دیگری با دنیا وداع می‌کنند برای چه باید این‌طور با همدیگر برخورد کنیم. من در سینما به دنبال دیده شدن نیستم.»
البته در همان نشست آزیتا حاجیان با دفاع از بازی جمشیدی گفت: «انصاف نیست که بازی درخشان او را نادیده می‌گیرید.» بعد از آن بازیگران مختلفی از جمله فریبا نادری، محراب قاسم خانی و دیگران با انتشار پست هایی در صفحه اینستاگرامی خود به دفاع از این هنرمند پرداختند.
اختتامیه ای جالب برای عجیب ترین جشنواره سال
اختتامیه جشنواره فیلم فجر هم خالی از حاشیه نبود. مراسمی که در آن سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین کارگردانی به «یدو» به کارگردانی مهدی جعفری، بهترین بازیگر مرد به رضا عطاران برای «روشن»، بهترین بازیگر زن به رویا افشار برای «مامان»، بهترین بازیگر مکمل مرد به پوریا رحیمی سام برای «زالاوا» و بهترین بازیگر مکمل زن نیز به گلاره عباسی برای «ابلق» رسید. البته بهترین فیلم از نگاه تماشاگران هم به «ابلق» نرگس آبیار تعلق گرفت و «تک تیرانداز» هم برنده بهترین جایزه فیلم از نگاه ملی شد. جایزه کارگردان فیلم اول هم به ارسلان امیری برای «زالاوا» و بهترین فیلمنامه هم به این فیلم رسید. البته فیلم «بی همه چیز» توانست جایزه فیلمنامه اقتباسی و جایزه هیات دوران را از آن خود کند و در نهایت فیلم «یدو» که در 13 رشته نامزد شده بود هم توانست در برنده سیمرغ بهترین فیلم و بهترین کارگردانی شد.در کنار همه حواشی برای انتخاب و اعطای سیمرغهای این دوره، به رسم هر ساله صحبت برندگان نیز بدون حاشیه نبود. رضا عطاران که توانست در جشنواره سی و نهم سیمرغ بلورین را در دست هایش بگیرد، درباره آغاز واکسیناسیون گفته بود: «ایشالا که زدن واکسن شروع شده، سریع‌تر انجام بشه؛ مثلا برای هر شهر یه آمپول‌زن نذارن تا سرعت بگیره. ان‌شاءالله خلاص بشیم از این ماجرا». همین اظهارنظر با واکنش های مختلفی همراه شد، عده ای از کاربران معتقد بودند این هنرهمند زحمت کادر درمان را نادیده گرفته و در مقابل عده ای هم اعتقاد داشتند تاکید او بر تسریع روند واکسیناسیون موضوع درستی بوده است.
جالب اینجاست که برخی از کاربران فضای مجازی به مدعوین اختتامیه ای دوره از جشنواره نیز نقدهایی را وارد کردند. حضور پیروز حناچی به عنوان شهردار تهران در این مراسم و حتی سخنرانی او باعث شد تا بسیاری از کاربران از عدم پاسخگویی او به کم کاری های موجود در شهرداری انتقاد کنند. از سوی دیگر بسیاری از فعالان عرصه رسانه ای از نحوه اداره مراسم توسط مهدی سلوکی به عنوان مجری انتقاد کردند.
ماجرای بی اعتبار شدن سیمرغ آرای مردمی چه بود؟
البته یکی از نکات مهم درباره انتخاب فیلم برگزیده از نگاه تماشاگران اتفاقاتی است که پیرامون رای گیری آنلاین ایجاد شده بود. علی رغم اینکه محمدمهدی طباطبایی نژاد، به عنوان دبیر این دوره از جشنواره در نشست خبری از تغییر روش ثبت آرای مردمی سخن گفته و عنوان کرده بود در جشنواره سی و نهم برخلاف ادوار گذشته که خانه سینما متولی جمع آوری آرا بود،این بار سامانه سمفا مسئول این کار شده است.
سامانه ای که حتی در حوزه فروش بلیت نیز با کاستی هایی همراه بود و حالا قرار بر آن شد تا این سامانه مهمترین بخش جشنواره در دست بگیرد و همین مهم از همان روزهای اولیه جشنواره سبب گمانه زنی های مختلفی شد، جالب تر اینکه روز پنجم جشنواره مردم از عدم امکان ثبت رای شان توسط این سامانه گلایه داشتند و در نهایت هم این مهم توسط مسئولین برگزاری جشنواره تایید شد، اما نکته قابل تامل در بحث رای گیری مردمی آن است که تنها یک روز مانده به اتمام جشنواره به یکباره یکی از فیلم ها با اختلاف واحشی از دیگر آثار جلو افتاد، مسئله ای که باعث شد تا تا بار دیگر مسئولین جشنواره بر عملکرد نادرست این سامانه صحه گذاشته و عنوان کنند 5 درصد از آرای 3 فیلم پیشتاز، غیرصحیح بوده و این مهم در امتیاز نهایی آثار لحاظ نمی شود.
بعد از اینکه فیلم «ابلق» به عنوان بهترین فیلم از نگاه تماشاگران اعلام شد، محمدحسین قاسمی، به عنوان تهیه کننده این اثر برای رصد بیشتر و بررسی آرای مردمی اعلام آمادگی کرد، موضوعی که خود باعث ایجاد جنجال های جدیدی شد؛ چرا که او پیش از گرفتن سیمرغ اعلام کرده بود که سامانه سمفا برای تعیین سیمرغ مردمی بی اعتبار است. بعد از این اتفاق محمدحسین مهدویان که به «شیشلیک» به جشنواره آمده بود و از قضا این اثر نیز در جایگاه سوم آرای مردمی قرار داشت، به این انتخاب انتقاد و با انتشار پستی تند نوشت: «ماجرای دستکاری در آرای مردمی جشنواره در سه روز آخر رای‌گیری، بعد از پیگیری عوامل فیلم‌ها و رسانه‌ها، با یک توضیح غیرشفاف از سوی ستاد جشنواره و ابطال شبانه تعدادی از آرا، سرهم‌بندی شد.
استفاده بی‌دلیل و فکر نشده از سامانه فروش (سمفا) و کنار گذاشتن نظارت صنفی خانه سینما بر روند رای‌گیری مردمی، نتیجه‌ای جز بی‌اعتبار کردن مهمترین سیمرغ جشنواره نداشت.» البته محمدرضا منصوری، تهیه کننده این اثر نیز با انتقاد از سامانه سمفا گفته بود: «وقتی در سامانه سمفا به راحتی می‌توان در آرای مردمی دخالت و دستکاری کرد، چه تضمینی داریم که صاحبان فیلم در رای‌گیری‌شان دخالت نکنند؟! همین که می‌توانند دخالت کنند، طبیعی است که مشکلی اصلی به‌وجود می‌آید.» در حقیقت پیشتازی یکباره و غیرقابل انتظار یکی از آثار در رای گیری مردم باعث شد تا حواشی زیادی پیرامون این نوع رای گیری ایجاد شود.
گزارش از سجاد باقری
