به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از ایرنا، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) از اول دی ماه امسال اعلام کرد که دسترسی به تمام متن پایان نامه های کارشناسی ارشد و رساله های دکتری ممنوع شده است؛ ایرانداک این امر را به دلیل تاکید سازمان بازرسی کل کشور بر ماده هشت «آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی»، مصوب ۲۵ آذر ۱۳۹۸ هیأت وزیران دانست که بر این اساس، ایرانداک نمی‌تواند تمام‌متن پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها (پارسا) را اشاعه دهد و «مؤسسه مکلف است متن کامل پایان‌نامه‌های فاقد طبقه‌بندی را حداکثر پنج سال پس از تاریخ دفاع منتشر کند».
غلامرضا خدادادی، بازرس کل امور آموزشی و پژوهشی سازمان بازرسی کل کشور، پیش از این درباره ممنوعیت دسترسی به تعدادی از پایان نامه های ایرانداک به ایرنا گفته بود: در حال حاضر، موضوع مورد مناقشه این است که قانون مصوب مجلس، موخر بر آیین نامه ابلاغی وزیر علوم بوده و ایرانداک در خصوص اشاعه آثار علمی، به این آیین نامه استناد می کند. در حالی که به موجب اصول بدیهی حقوقی، قانون موخر، ناسخ مقررات مقدم بوده و از این رو لازم بود آیین نامه ابلاغی وزیر با قانون تطبیق و مواد مغایر اصلاح یا جایگزین می شد. البته ذکر این نکته نیز ضروری اس۲ت که آیین نامه مصوب هیات وزیران فراتر از صلاحیت مقرر که صرفاً باید در راستای تسهیل و اجرای قانون، ارائه طریق کند، اقدام به وضع ماهوی تکلیف دیگری برای انتشار آثار علمی مذکور کرده است و بنابر اصول حقوقی، آیین نامه نمی تواند جداگانه موجد حق برای دانشگاه ها و موسسات باشد که در نتیجه بازنگری و اصلاح ماده ۸ آیین نامه اجرایی یادشده در راستای تفهیم صحیح قانون یادشده امری اجتناب ناپذیر بود. بنابراین، تمرکز برای ساماندهی موارد مورد اشاره در قانون موصوف، جلوگیری از اعمال سلیقه و برداشت های متعدد، متناقض و به منظور ایجاد رویه واحد، لازم است با بررسی آیین نامه استنادی هیات وزیران و اصلاح ایرادهای وارده خصوصاً ماده (۸) آن اقدامات ضروری و لازم صورت گیرد که در این راستا این موضوع در دستور بررسی این سازمان نیز قرار دارد.
مشکلات دانشجویان در مراجعه به سامانه گنج ایرانداک برای دسترسی به پایان نامه های کارشناسی ارشد و رساله های دکتری همچنان ادامه دارد و روند تحقیقات آنها را برای تکمیل پایان نامه محدود کرده است.
پیگیری ها از وزارت علوم حاکی از آن است که کلید نهایی حل مشکل دسترسی به پایان نامه ها در دستان سازمان بازرسی کل کشور قرار دارد.
شرط دسترسی مجدد به پایان نامه ها قبل از شروع سال جدید
در این زمینه غلامرضا خدادادی روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا درباره ارایه راهکار جایگزین به دانشجویان برای دسترسی موقت به پایان نامه ها، اظهار داشت: سازمان بازرسی کل کشور در حال یافتن راهکاری برای حل مشکلات دسترسی دانشجویان به پایان نامه ها و رساله های سامانه گنج پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران است.
وی افزود: پیشنهادهایی برای حل شدن مشکلات دانشجویان به وزارت علوم ارایه شده است؛ در قدم بعد، مسوولان وزارت علوم باید نسبت به اصلاحات ساختاری در ایرانداک اقدام لازم انجام دهند.
این مسوول سازمان بازرسی کل کشور، تاکید کرد: با هماهنگی های به عمل آمده، مقرر شده است وزارت علوم ضمن اصلاح موارد فوق تا شروع سال جدید، دسترسی مجدد به پایان نامه ها و رساله ها را برای دانشجویان امکانپذیر کند.
بازرس کل امور آموزشی و پژوهشی سازمان بازرسی کل کشور، تاکید کرد: ابلاغ اصلاحات تبادل شده با وزارت علوم به منظور افزایش کیفیت و اثربخشی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران است.
خدادادی اظهار داشت: آنچه که مسلم است، در حال حاضر در بانک اطلاعات ایرانداک، بخشی کوچکی از منابع علمی کشور موجود و تلاش بر این است تمام دانشگاه ها بر حسب قانون نسبت به بارگذاری متن پایان نامه ها و رساله های خود در ایرانداک به منظور همانند جویی اقدام کنند(که بیش از ۱۵ درصد نیست).
به گفته خدادادی، از سوی دیگر، ساز و کاری ایجاد شود که علاوه بر آن، تمام منابع علمی کشور به خصوص مقالات و کتب علمی بدین منظور در ایرانداک همانند جویی شوند.
اهمیت در دسترس بودن تمام متن پایان نامه ها و رساله های دکتری را می توان در ۲ آمار دیگر به وضوح نشان داد. طبق آماری که ایرانداک در اختیار ایرنا قرار داد، روزانه ۲۸ هزار جست و جو در سامانه گنج صورت می گیرد، آماری دیگر نشان می دهد که نزدیک به هفت هزار و ۵۰۰ کاربر روزانه از گنج بازدید می کنند.
