به گزارش سرویس فناوری اطلاعات «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، رابط مغز و رایانه سیستمی که مبتنی بر رایانه است و سیگنال‌های مغزی را با روش‌های متنوعی اندازه گیری می‌کند.
البته کار رابط‌ها به همین جا ختم نمی‌شود. بلکه آنها سیگنال ها را تجزیه و تحلیل می‌کنند و در نهایت با مشخص کردن ویژگی‌های مغزی عملکرد انسان را بهبود می‌دهند.
این رابط‌ها می‌تواند به جایگزینی عملکردهای از دست رفته مانند صحبت کردن یا حرکت منجر شود. همچنین امکان کنترل بدن را به ویژه برای افراد دچار معلولیت در اندام‌های حرکتی فراهم کند.
تقویـت عملکـرد یـک راننـده خـواب آلـود هنـگام رانندگـی از جملـه مثال‌هـای به کارگیـری ایـن فنـاوری اسـت. بـرای کامل کـردن فعالیت‌هـای طبیعـی بـدن ماننـد ایجـاد یـک دســت ســوم بــه کار گرفتــه شــود. از عمــده کاربردهــای آن می‌تــوان بــه کاربــرد در حوزه‌هــای مراقبت‌هـای بهداشـتی، ارتبـاط و کنتـرل، سـرگرمی و بـازی و کنتـرل خانـه هوشـمند اشـاره کـرد.
در زیر ۷ سیستم رابط مغز و رایانه که با حمایت مرکز فناوری‌های همگرا معاونت علمی و فناوری ایران ساخت شده است را معرفی می‌کنیم:
۱.دستگاه پلی سومنوگرافی
این دستگاه همچون یک تست چند پارامتری عمل می کند و عملکرد تعدادی از ارگان ها و سیستم های بدن انسان را در خواب ضبط می کند. مطالعات خواب، تشخیص اختلال های خواب، تشخیص اختلال های تشنج وتبسته به خواب و تحقیقات بررسی علل بروز سردردهای میگرنی و عصبی برخی از کاربردها و قابلیت های این دستگاه است.
فنـاوری بـه کار رفتـه در ایـن طـرح، از تلفیـق فنـاوری اطلاعات و علـوم شـناختی اسـت. ایـن دسـتگاه بـه عنــوان یــک وســیله تشــخیصی بــا خوانــش و پــردازش ســیگنال های زیســتی و عصبــی مختلــف عمــل می کنــد. در نتیجــه فناوری هــای مورد اســتفاده زیرمجموعــه فناوری هــای همگــرا قــرار می گیرنــد.
متخصصان کشور در شرکت طراحی نگار اندیشگان این دستگاه را تولید داخل کرده اند. این شرکت بیش از 22 سال در زمینه ساخت دستگاه های ثبت نوار مغزی و عصب و عضله سابقه فعالیت دارد.
۲. الکتروانسـفالوگراف اینتراکرانیـال
آنطور که آمار نشان می دهد 2 تا 4 درصد بیماری های رایج در زمینه مغز و اعصاب در کشورها به بیماری صرع اختصاص دارد. بنابراین محققان کشور دستگاهی با نام الکتروانسـفالوگراف اینتراکرانیـال را ساختند. این محصول امکان دریافت و ثبت سیگنال را از قسمت های داخلی جمجمه فراهم می کند.
اسـتفاده از داده هـای حاصـل از نظـارت داخـل جمجمـه بـه جراحـان مغـز کمـک می کنـد تـا بـا حفـظ عملکردهـای اساسـی مغـز ماننـد گفتـار و حرکـت، بافـت مغـزی را کـه باعـث تشـنج می شـود، پیـدا و درمـان کننـد. ایـن رویکـرد در درمـان صـرع مقـاوم بـه دارو موفق‌تریـن روش اسـت.
۳. دســتگاه الکتروانســفالوگراف پوشــیدنی
الکتروانســفالوگرام بیانگــر فعالیــت الکتریکــی یــک زیــر گــروه از نورون هــا اســت کــه توســط الکترودهــای ســطحی قابل ثبــت اســت. نوســانات ولتــاژ ایجــاد شــده توســط جریان هــای یونــی در مغــز تغییــرات ســطح تحریــک قشــر مغــز را آشــکار می کنــد و بــه درک بهتــر عملکردهــای مغــز کمــک می کنــد. دســتگاه الکتروانســفالوگراف پوشــیدنی سبک و کم حجم است..
در حــوزه تحقیقــات و پژوهش هــای مغــز و اعصــاب و روانشناســی بایــد بتــوان دائمــا بــر فعالیت هــای مغــزی نظــارت داشــت کــه ایــن مســئله ایجــاب می کنــد شــخص در حــال انجــام فعالیت هــای روزمــره مــورد بررســی قــرار گیــرد. بنابرایــن قابلیــت پوشــیدنی و ســبک و کــم حجــم بــودن ایــن دســتگاه ایــن نیــاز را بــرآورده می کند.
۴. دســتگاه طیف ســنجی مــادون قرمــز نزدیــک
طیف ســنجی مــادون قرمــز نزدیــک، طیف ســنجی جــذب وابســته بــه طــول مــوج اســت و می توانــد غلظــت هموگلوبین هــا را اندازه گیری کند. نقشه برداری فعالیت مغزی و اندازه گیری تغییرات غلظت اکسیژن حین حرکت، استفاده در تحقیقات برای شناخت بهتر عملکرد مغز و تشخیص بیماری های مغز و اعصاب مانند صرع، اختلالات خواب، خستگی و سکته مغزی برخی از کاربردهای این دستگاه ایران ساخت است.
۵. هدست پوشیدنی EEG چهار و شش کاناله
شـرکت دانش بنیـان پیشـرو مـوج آراد تولیدکننـده گجت هـای هوشـمند در حـوزه سـامت اسـت کـه محصـولات خـود را بـا نـام تجـاری رسـتینو عرضـه می کنـد.
نخستین محصـول ایـن شـرکت هدسـت هوشـمند RECOTHO اسـت کـه هـم جنبـه درمانـی دارد و هـم جــزو اســباب بازی های هوشــمند بــه شــمار می آیــد. ایــن هدســت بــا علــم نوروســاینس، بــه روش نوروفیدبــک و بــر پایــه اینترنــت اشــیا و هوش مصنوعــی ســاخته شــده اســت. ایــن محصــول قــادر اســت قــدرت تمرکــز افــراد را در سـنین مختلـف بـالا ببـرد و بـرای سـنین پاییــن بــه عنــوان اســباب بازی هوشــمند مورداســتفاده قــرار گیــرد.
۶. سامانه واقعیت مجازی بهبود و درمان ترس و وسواس
طبـق آمـاره ارائـه شـده ۷ تـا ۸ درصد کـودکان در ایـران دچار بیش فعالی هسـتند کـه تعداد کـودکان محدوده سـنی بیـن ۶ تـا ۱۴ سـال حـدود ۱۲ میلیـون نفـر اسـت و این کـودکان نیازمنـد توانبخشـی و درمان هسـتند. سامانه واقعیت مجازی بهبود و درمان ترس و وسواس بـه دنبـال بهبـود و درمـان اختـلالات روان شـناختی در افـراد دچـار بـه ایـن عارضه هـا اسـت. اصلی تریـن بخـش دانشـی ایـن محصـول، شـناخت نواحـی مختلـف مغـز، برقـراری ارتبـاط بیـن کارکردهـای شـناختی و نواحـی مختلـف و بهره گیـری برای ارتقـای مهارت هـای شـناختی و اجرایـی بیمـار اسـت.
ایـن محصـول یـک روش نویـن در ارتقـای کارکردهـا در حـوزه سـلامت روان اسـت. ایـن محصـول بـا کمـک فنـاوری واقعیـت مجـازی و بـا اسـتفاده از غرق‌شـدگی در فضـای تعریف شـده و کنترل شـده، کارکردهـای مدنظـر روانپزشـک را ایجـاد می کنـد.
۷. نرم افـزار ارزیابـی و مطالعـه عمـق و نحـوه خـواب با اسـتفاده از هدســت‌های EEG
ایــن سیســتم بــا ثبــت ســیگنال های مغــز هنــگام خوابیــدن قــادر بــه پیگیــری الگــوی خــواب افــراد اســت. کاربــرد ایــن دســتگاه در شناســایی اختـلالات خــواب افــراد و کمــک بــه تشـخیص بیماری هـای ایـن حـوزه خلاصـه می شـود. مهمتریـن بخـش ایـن محصـول الگوریتـم طبقه بنـدی مراحـل خـواب اســت کــه بــا دقــت مناســبی مراحــل خــواب را تفکیــک می کنــد.
