به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ صنعت خودروی هر کشوری به دلیل ارزش و جایگاه ویژه آن در شبکه تولید صنعتی و خدمات پس از فروش، یکی از شاخص های توسعه یافتگی محسوب می شود. این صنعت به لحاظ ارتباط گسترده با زنجیرهایی از صنایع قبل و بعد خود، صنعتی کلیدی محسوب شده و دارای پتانسیل بالایی در اشتغالزایی و نقشی موثر در رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... ایفا می‌کند.
صنعت خودرو به دلیل ارتباط با بیش از ۶۰ صنعت دیگر به لکوموتیو صنایع معروف می باشد. در ساخت خودرو، مجموعه ای از تکنولوژی رشته های مختلف صنعتی (فلزی، بالستیک، شیمیایی، پارچه، عایق، شیشه، الکترومکانیک، برق، متالوژی و...)، طراحی، مدیریت و اقتصاد به کار رفته است و به همین دلیل این صنعت را به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی به حساب می آورند.
صنعت خودروی ایران شاهد فراز و نشیب های فراوان بوده است، اما در مجموع، امروزه به عنوان بخش مهمی از کل صنعت و اقتصاد ملی کشور محسوب میشود، به نحوی که جامعه از آن انتظارات فراوانی دارد. صنعت خودرو به خاطر آنچه برآن گذشته و می گذرد به شدت با اتفاقات مهم اجتماعی و سیاسی همچون انقلاب، جنگ تحمیلی و برنامه های توسعه ای چه در مسائل عمرانی و اقتصادی چه در روابط خارجی و با در رابطه با وضع تحریم های ناعادلانه عجین شده است.
حتی پس از تحریم های آمریکا، کشورهای دیگر ارتباط صنعتی با ایران را کاهش دادند و به دنبال آن خودروهای چینی نیز از بازار کشور خارج شدند. حال پس از مدت ها برخی اخبار حاکی از آن است که قرار است چین شریک تجاری ایران در صنعت خودرو شده و این موضوع می تواند باعث سر و سامان دادن به بازار آشفته ایران شود.
لازمه رقابتی شدن اقتصاد ایران، با مواردی همچون، ایجاد فرهنگ تعامل بین المللی، مشارکت راهبردی و اتحاد با کشورها و بازارها، مشارکت در تولید جهانی، بازکردن بخش مالی به صورت تدریجی و مرحله ای و جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی تحقق میابد. اهم روش های اجرایی توسعه شرکت های خودروسازی و راه پیشگیری برای بقاء، پیروی از استراتژی هایی نظیر سرمایه گذاری مشترک با سازندگان جهانی، پلتفرم مشترک، خرید و یا ادغام، یافتن شرکای راهبردی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی با پشتیبانی مدیریتی و انتقال برخی عملیات به بازار مقصد، تولید، فروش و خدمات پس از فروش، و تحقیق و توسعه است.
در ادامه این گزارش به دنبال بررسی ابعاد تفاهم نامه ۲۵ ساله ایران و چین در حوزه صنعت خودرو و فرصتهای موجود برای همکاری و البته خطرات این مسیر است.
چین بازیگر جدی عرصه اقتصاد جهان در قرن ۲۱به شمار می رود، و در صنعت خودرو، این کشور به متنوع ترین بازار عرضه خودروهای جدید به شمار می آید. در این کشور زنجیره های سازندگان بسیار فوی در زمینه ساخت قطعات خودرو (OEM و قطعات یدکی (OES) شکل گرفته است و علاوه بر زنجیره های سازندگان، زنجیره های طراحی اجزای خودرو، زنجیرههای تست و تایید خودرو نیز در چین توسعه زیادی یافته و با شرکت های بزرگ و مطرح جهانی همکاری می کند.
بازار چین به صورت تخصصی در زمینه خودروهای کیفی و ارزان قیمت در دنیا وارد عمل شده و می توان این کشور را به عنوان بهترین مرجع خودروهای کیفی و ارزان قیمت برای سبد محصولات خودرویی ایران تشخیص داد. ایران و چین سالهاست از روابط اقتصادی نزدیکی با یکدیگر برخوردارند و به ویژه در دوران تحریم، چینی ها یکی از منابع اصلی تامین مواد اولیه و قطعات مورد نیاز صنایع مختلف به خصوص خودروسازی بوده و هستند، در همین تحریم های فعلی، اگرچه چینی ها فعالیت خودروسازی خود را در ایران به حداقل رسانده اند، با این حال ، کماکان بخش اعظم مواد اولیه و قطعات موردنیاز قطعه سازان و خودروسازان داخلی از سمت چین تامین می شود.
حالا به نظر می رسد با توجه به سختی ها و دردسرهای زیادی که تحریم برای اقتصاد ایران و بخش صنعت و به طور خاص خودروسازی داشته، دولت ایران به دنبال همکاری مستمر و طولانی با چین بوده تا شاید ثباتی نسبی اما بلندمدت را در اقتصاد تجربه کند. سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین نیز نشان می دهد دو طرف برای آینده، حساب ویژه ای روی هم باز کرده اند، اعم از اینکه ایران می خواهد از چینی ها جذب سرمایه کند و چین نیز به دنبال استفاده کم هزینه تر از منابع انرژی ایران و همچنین به دنبال حضور پررنگ تر در بازارهای کشورمان است و در این بین، «خودرو» گزینه ای جذاب برای آنها به شمار می رود.
تفاهم نامه ۲۵ ساله ایران چین در حوزه صنعت خودرو حاوی موارد زیر است:
- همکاری بین شرکت های خودروساز دو کشور به منظور انتقال فناوری و تولید مشترک جهت عرضه در بازار دو کشور و کشورهای ثالث از طریق ایجاد چرخه های تولید
- مشارکت شرکت های خودرویی چینی با دو خودروساز ایرانی از قبیل اشتراک گذاری دانش های فنی در زمینه ایجاد پلتفرم های مشترک و…
- طراحی شهرک صنعتی تولید خودرو و صنایع مرتبط با تمرکز بر استفاده از فناوری انرژی تجدیدپذیر
- بایستی این همکاری دارای الزاماتی باشد تا همین قرارداد بلند مدت و استراتژیک در صنعت خودرو برای ما به یک معامله برد - برد ختم شود.
راهبردها
چین در سالیان اخیر به بازار خودروی ایران تنها به عنوان یک بازار مصرف نگاه کرده و زمینه انتقال دانش و فناوری را فراهم نیاورده است، بنابراین درگام اول باید جزئیات این قرارداد مشخص و همچنین آورده چینی ها برای صنعت خودرو اعلام شود، تا بتوانیم از این قرارداد به نفع خود استفاده کنیم و همچنین در مقابل آن چیزی که در اختیار چینی ها قرار میدهیم، باید هم وزنش چینی ها قدم های مناسبی را بردارند، تا این قرارداد برای هر دوطرف سود داشته باشد، نه اینکه تنها یکطرفه اجرایی شود.
با اشاره به بندهای این قراداد در زمینه پلتفرم ها این نکته را مدنظر داشته باشیم که لازم است سرمایه گذاری بر روی یک پلتفرم مشترک تعریف شود که با این حساب میتوان محصولاتی با برندی مشترک تهیه و تولید کرد. در زمان حال برخی از شرکت های بخش خصوصی کشورمان ارتباط خوبی با خودروسازان چینی دارند و فعالیت خود را آغاز کرده اند.
به هرحال در دورهای که شرکت های غربی هیچ کدام حاضر به همکاری با ایران نشدند، همکاری با چین میتواند کمک کننده باشد، اما یک نکته را نباید فراموش کرد و آن این است که مشکل ما با شرکت های غربی در خصوص شرکت های شرقی دوباره تکرار نشود؛ ایران سالیان سال از قبل انقلاب با شرکت های غربی از جمله با شرکت های فرانسوی کار کرده و آسیب هایی نیز از سمت آنها دیده است.
مسئله نقل و انتقال پولی و بانکی باید مشخص شود، در برجام نیز مشاهده کردیم که اروبانی ها اعلام کردند که سازوکار مالی اینستکس را راه اندازی خواهند کرد، اما این مسئله در عمل اتفاق رخ نداد. حال با توجه به اینکه به نظر می رسد قرارداد بلند مدت بین ایران و چین منعقد خواهد شد و تحریم های آمریکا ادامه خواهد یافت، باید مشخص شود که سازوکار نقل و انتقال پول چگونه خواهد بود؛ چراکه در حال حاضر چندین میلیارد دلار از منابع ما در چین بلوکه است، بنابراین تا زمانیکه این مسائل تعیین تکلیف نشود، نمی توان چندان به اجرای این قرارداد خوشبین بود. نکته حائز اهمیت در این قرارداد، زمان اجرای پروژه است.
در حال حاضر خودروسازی ایران تحریم است و چینی ها نیز بر موج آن سوار شده اند، بنابراین ممکن است شکل گیری همکاری جامع ایران و چین در حوزه خودرو، احتمالا به بعد از لغو تحریم ها موکول شود. این درحالی است که اگر ۲۵ سال استفاده از بازار خودرو ایران، چینی ها را تحریک کرده و سبب تغییر سیاستهای تحریمی شان شود، مشارکت بزرگ طرفین زودتر آغاز خواهد شد. البته این احتمال نیز وجود دارد که چینی ها تا زمان لغو تحریم صبر کرده و در این مدت، مقدمات حضور ۲۵ ساله شان در خودروسازی ایران را فراهم کنند.
صنعت خودروی ایران برای پیمودن مسیر سریع رقابتی شدن و اقتصادی تولید کردن، باید عرضه مدل های جدیدی را مورد مطالعه قرار دهد، به ویژه آن که پتانسیل های بسیار بالایی در کشور هایی از جمله چین وجود دارد، که با برنامه ریزی درست باید از این توانمندی استفاده کامل کرد.
