به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ بررسی اقدامات گروسی طی چند ماه گذشته نشان دهنده این حقیقت است که مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، بیش از آنکه به دنبال حل مناقشه هسته ای ایران از راه مسالمت آمیز خود باشد، هم راستا با کشورهای غربی و آمریکا سعی بر سیاسی کردن پرونده هسته ای ایران دارد تا از این طریق در آستانه شروع مذاکرات وین فشارهای بین المللی بر کشورمان افزوده شود.
در همین رابطه می توان به اقدامات گروسی بعد از سفر اول خود به ایران در شهریور امسال استناد کرد. وی چند روز بعد از حضور در تهران و دیدار با اسلامی در گزارشی جانبدارانه اعلام کرد تصمیم ایران مبنی بر عدم اجازه دسترسی بازرسان آژانس به کارگاه ساخت قطعات سانتریفیوژ تسای کرج برخلاف شرایط توافق شده بیانیه مشترک در تاریخ ۱۲ سپتامبر (۲۱ شهریور) است.
ادعاهای گروسی در رابطه با لزوم دسترسی بازرسان آژانس به مجتمع هسته ای تسای کرج به لحاظ فنی و حقوقی نمی تواند درست باشد، زیرا در بیانیه مشترک رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و مدیرکل آژانس در ۱۲ سپتامبر امسال بر سر تعویض و نظارت کارت های حافظه «تجهیزات تعریف شده» تاکید شده است، درحالی که مجتمع تسای کرج به دلیل آسیب دیدن از حمله خرابکارانه پهپادهای صهیونیستی هنوز تحت تحقیقات امنیتی و قضایی قرار دارد و تجهیزات مرتبط با این مجتمع مانند دوربین های نظارتی ذیل «تجهیزات تعریف شده» بیانیه ۱۲ سپتامبر قرار نمی گیرند.
علاوه بر این گزارش جانبدارانه طی دوماه گذشته نیز گروسی بارها در مصاحبه های مطبوعاتی بر مواضع ضدایرانی خود پافشاری کرد. در مورد دیگر وی چندروز قبل و در آستانه سفر دوم خود به ایران نیز در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه مدعی شد آژانس بین المللی انرژی اتمی هیچ تماسی با دولت جدید ایران برای گفت وگو درباره برخی مسائل مربوط به برنامه هسته ای ایران نداشته و این مساله را «حیرت انگیز» توصیف کرد! رفتارهای سیاسی گروسی در مدت زمان مسئولیتش در هماهنگی کامل با سیاست های آمریکا و کشورهای غربی علیه برنامه هسته ای ایران است؛ رفتارهایی جانبدارانه که به طور کامل برخلاف اساسنامه و فلسفه وجودی آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز هست.
برای اثبات این گزاره باید به مقایسه رفتار گروسی در برابر حملات خرابکارانه به سایت های هسته ای ایران پرداخت. گروسی طی چند ماه گذشته بارها از رویکرد منطقی ایران پیرامون عدم دسترسی بازرسان آژانس به سایت تسای کرج انتقاد کرده، اما وی حتی یک بار هم حملات خرابکارانه در سایت های هسته ای ایران از جمله سایت تسای کرج را محکوم نکرده است، این سکوت مطلق وی در حالی صورت می گیرد که مطابق اسناد بالادستی و بین المللی هدف اصلی تشکیل سازمانی به نام آژانس بین المللی انرژی اتمی موضوع عدم اشاعه سلاح هسته ای، نظارت بر فعالیت های هسته ای، حمایت از همکاری های صلح آمیز هسته ای و صیانت و پشتیبانی از اعضا در این زمینه است. بر این مبنا آژانس تعهدات متقابلی را براساس معاهدات امضاشده نسبت به اعضا در این خصوص دارد، اما با وجود این تعهدات هیچ نشانه مثبتی از سوی آژانس در قبال ایران به ویژه در دوره مسئولیت گروسی مشاهده نشده است.
گزارش منفی پادمانی گروسی علیه ایران
علاوه بر مواردی که ذکر کردیم، رویکردهای سیاسی گروسی در گزارش پادمانی اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی پیرامون فعالیت هسته ای ایران نیز که به زودی به طور رسمی و عمومی منشتر خواهد شد هویدا است. بزرگنمایی مشکلات، منفی نگاری و ورود بیش از اندازه و غیرحرفه ای به جزئیات فعالیت هسته ای ایران از مهم ترین اشکالات این گزارش است، به عنوان مثال آژانس در بخشی از این گزارش ایران را متهم به عدم همکاری در زمینه دراختیار قراردادن اطلاعات لازم برای نظارت کافی بر دو مکان هسته ای تورقوزآباد و ورامین کرده است.
در این گزارش آژانس همچنین ادعای جدیدی مبنی بر انجام فعالیت های هسته ای توسط ایران در آباده مطرح کرده است. این ادعا در حالی صورت می گیرد که ایران سالهاست هیچ گونه فعالیت هسته ای در این منطقه نداشته است و سابقا نیز ذیل مذاکرات برجامی پرونده این موضوع به طور کامل بسته شده بود، اما پس از خروج آمریکا از برجام سال ۹۸ برای نخستین بار بنیامین نتانیاهو در ادعایی مضحک مدعی شد تصویرهای ماهواره ای نشان می دهد حکومت ایران یک مرکز ساخت بمب اتم در نزدیکی آباده در جنوب اصفهان داشت، اما زمانی که فهمید رژیم صهیونیستی متوجه مرکز آباده شده است آن را تخریب کرد.
بعد از گذشت دو سال از این ادعای مضحک آژانس بین المللی انرژی اتمی بار دیگر در گزارش اخیر پادمانی خود هم راستا با سیاست های رژیم صهیونیستی علیه ایران مدعی فعالیتهای هسته ای جمهوری اسلامی در آباده و پنهانکاری ایران درمورد این فعالیت شده است؛ ادعایی که ایران نیز با ارائه مستندات و اطلاعات کامل پیش از این بدان پاسخ داده بود، اما آژانس این اطلاعات را کافی ندانسته وتحت تاثیر رژیم صهیونیستی و به وسیله گزارش کذب نهادهای امنیتی این رژیم جعلی بار دیگر به طرح مساله فعالیت هسته ای ایران در آباده پرداخته است.
جز اینکه ادعای گروسی در گزارش پادمانی کاملا کذب است، ذکر این نکته هم ضروری است که برخلاف رویه مرسوم فضای بین الملل، آژانس با استناد بر اطلاعات دستگاه های امنیتی رژیم صهیونیستی، ایران را در این زمینه محکوم کرده است، در حالی که باید مطابق قواعد حقوق بین الملل آژانس در گزارش پادمانی استناد به مشاهدات و اطلاعات کسب شده توسط ناظران رسمی خودش داشته باشد. آژانس بین المللی انرژی اتمی همچنین در گزارش اخیر خود زیاده خواهانه از ایران خواسته است تا همکاری های پادمانی اش با این نهاد بین المللی را افزایش دهد و کد اصلاحی ۳٫۱ را اجرایی کند.
کد اصلاحی ۳٫۱ یک بند اضافه شده به توافق پادمان (مصوب سال ۱۹۷۰ میلادی) است. کشورهایی که توافق پادمان را پذیرفته اند، باید مطابق بندی از آن، هرگونه فعالیت هسته ای خود را 6 ماه قبل از تزریق مواد به دستگاه های سانتریفیوژ به اطلاع آژانس برسانند، اما براساس کد اصلاحی ۳٫۱ هر کشور از زمانی که تصمیم به ساخت یک برنامه هسته ای می گیرد، موظف می شود آژانس را از پروژه خود مطلع کند، به عنوان مثال زمانی که یک کشور عضو پادمان تصمیم می گیرد یک پروژه هسته ای را به مرحله اجرا بگذارد، احتمال دارد ساخت این پروژه چندین سال به طول انجامد، با این حال براساس توافق پادمان این کشور موظف است ۱۸۰ روز قبل از آغاز فرآیند غنی سازی اورانیوم آژانس بین المللی انرژی اتمی را در جریان قرار دهد، ولی درصورت پذیرش کد اصلاحی ۳٫۱ از بدو طرح ریزی برنامه هسته ای باید آژانس و به تبع آن سایر کشورها مطلع شوند.
درواقع کد اصلاحی ۳٫۱ ابزاری دراختیار کشورهای دارای فناوری هسته ای است که بتوانند با آگاهی از ابعاد برنامه هسته ای دیگر کشورها و در شرایطی که هنوز فرآیند ساخت یک برنامه هسته ای جدید در کشورهای عضو ان پی تی آغاز نشده، با استفاده از ظرفیت های نظارتی آژانس در ایجاد این برنامه هسته ای مانع تراشی کنند. ایران در دولت روحانی پذیرفت کد اصلاحی ۳٫۱ را اجرایی کند، اما بعد از بدعهدی طرف های غربی در انجام تعهدات شان، با مصوبه مجلس اجرایی شدن کد اصلاحی ۳٫۱ در ایران متوقف شد.
معمای تسای کرج
در چند ماه اخیر بازدید از سایت تسای کرج نقطه مشترک درخواست گروسی و سایر سران کشورهای غربی از ایران بوده است، بر همین مبنا این سوال مطرح می شود که چرا بازدید از سایت تسا تا این اندازه برای آژانس و کشورهای غربی مهم است؟ در پاسخ به این سوال باید حوادث چند ماه اخیر را بازخوانی کرد. سایت تسا تیرماه امسال مورد حمله خرابکارانه پهپادی رژیم صهیونیستی قرار گرفت که در جریان آن چهار دوربین نظارتی آژانس بین المللی انرژی اتمی آسیب جدی دیدند. بعد از این واقعه جمهوری اسلامی دسترسی بازرسان آژانس به سایت تسای کرج را تا زمان مشخص شدن ابعاد کامل امنیتی و قضایی حمله پهپادی صورت گرفته محدود کرد.
اتخاذ چنین رویکردی از سوی مقامات ایرانی کاملا منطقی و در راستای حفظ منافع ملی است، زیرا از سناریوهای جدی پیرامون این خرابکاری دستکاری دوربین ها، تاثیر مستقیم یا غیرمستقیم بازرسان آژانس در درز اطلاعات هسته ای ایران به بیرون است. این مساله وقتی حساس می شود که بدانیم طی حضورهای اخیر بازرسان آژانس در محل سایتهای هسته ای ایران نیروهای حفاظتی از برخی بازرسان تجهیزات غیرمرتبط با کارشان مانند فلش (یو اس بی مموری) ضبط کرده اند. از طرفی سایت تسای کرج بعد از اجرایی شدن قانون راهبردی لغو تحریم ها» و سرعت گرفتن پیشرفت هسته ای ایران نیز از اهمیت بیشتری نسبت به قبل برخوردار شده است، زیرا در این مجتمع قطعات سانتریفیوژهای نسل جدید ایران تولید می شود.
سانتریفیوژهایی که تولید و نصبشان حتی پس از این حملات پهپادی نیز متوقف نشد تا نمادی از توانمندی داخلی ایران و ناکارآمدی تهدیدهای سیاسی امنیتی غربی ها علیه برنامه هسته ای کشورمان باشد. به خاطر ارزشمندی سایت تساو استراتژیک بودن آن در مذاکرات هسته ای پیش رو است که دبیرکل آژانس به همراه سران کشورهای غربی طی چند ماه گذشته پیوسته با ایجاد فشار بر ایران درخواست بازدید از این سایت را داشته اند تا در خلال این بازرسی ها ضمن اطلاع از میزان موفقیت آمیز بودن حمله پهپادی اخیر، به اطلاعات محرمانه فعالیت های هسته ای اخیر ایران نیز دست پیدا کنند.
چرا ایران میزبان گروسی شده است؟
بعد از اظهارات سیاسی گروسی درمورد ایران و همچنین گزارش های منفی آژانس علیه فعالیت های هسته ای کشورمان عده ای از کنشگران سیاسی معتقد بودند جمهوری اسلامی نیز در اقدامی تقابلی نباید اجازه سفر مجدد مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران را بدهد، اما برخلاف این گزاره با اعلام رسمی خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه، گروسی سه شنبه این هفته به تهران سفر خواهد کرد. در چرایی موافقت با سفر گروسی به تهران باید وضعیت کنونی ایران در فضای بین الملل را درنظر گرفت. سفر گروسی به تهران به لحاظ زمانی نزدیک است با دو رویداد مهم بین المللی برای ایران، که این دو رویداد عبارتند از: نشست شورای حکام و آغاز مذاکرات هسته ای در وین.
در نزدیکی این رویدادها طبیعی است که رویکرد دولت رئیسی کاهش سطح تنش های بین المللی و تلاش برای اثبات حسن نیت ایران در مذاکرات هسته ای پیش رو برای جهانیان باشد، بر همین مبنا شرط لازم برای رسیدن به این اهداف مسدود کردن تمامی راه های سوءاستفاده سیاسی غربی ها و آژانس بین المللی انرژی اتمی است. عدم پذیرش گروسی در تهران بعد از توافق موقتی که میان وی و اسلامی در تاریخ ۱۲ سپتامبر صورت گرفت، می توانست بهانه ای باشد در دست آژانس و کشورهای غربی تا در نشست آتی شورای حکام با استفاده از آن علیه ایران فشار سیاسی ایجاد کرده و جمهوری اسلامی را با ابزار حقوق بین الملل به عقب نشینی از مواضع برحق خود وادار کند، اما حضور گروسی در ایران و گفت وگوی وی با مقامات ایرانی تا حد زیادی بهانه را از دست آژانس می گیرد.
البته باید وزن گروسی را هم درنظر گرفت و متناسب با رفتار و جایگاه وی در ایران با او برخورد کرد و برنامه دیدار وی با مقامات ایرانی را تنظیم کرد. گروسی پیش از این بارها ابراز تمایل به دیدار با سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهور کشورمان کرده بود. این دیدار در سفر سه شنبه نیز انجام نخواهد شد، اما اگر در گزارش های دوره ای آژانس تغییر مثبتی به نفع ایران ایجاد شد، می توانیم به دیدار رئیسی با گروسی در آینده نزدیک فکر کنیم.
جمع بندی
رویکردهای سیاسی کارانه آژانس علیه فعالیت های هسته ای ایران در آینده نیز ادامه خواهد داشت؛ رویکردهایی که تبدیل به یک روند ثابت شده است. دولت رئیسی در مواجهه با این شرایط تا حد امکان باید تلاش کند تا بهانه به دست آژانس ندهد و از طرفی هم در برابر زیاده خواهی های فراپادمانی این نهاد نباید عقب نشینی کند. همچنین با توجه به شرایط بین الملل در آستانه آغاز مذاکرات هسته ای وین و ضعیف بودن استدلالات گروسی علیه ایران در گزارش پادمانی اخیر آژانس، به نظر می رسد احتمال صدور قطعنامه شورای حکام علیه فعالیت هسته ای ایران در نشست پیش روی این شورا بسیار پایین باشد.
گزارش از معین رضیئی
