هوش مصنوعی می‌توانست از قتل طلبه همدانی جلوگیری کند/ یک سال و نیم است، منتظر یک ملاقات هستم

به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ اخیرا رهبر معظم انقلاب در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی از «هوش مصنوعی» به‌عنوان یک مسئله مهم و آینده‌ساز نام بردند و با اشاره به تجربیات کشورهای مختلف دنیا در توسعه هوش مصنوعی تأکید کردند: من پیشنهاد می‌کنم یکی از مسائلی که مورد تکیه و توجّه و تعمیق واقع می‌شود، مسئله‌ی هوش مصنوعی باشد که در اداره‌ی آینده‌ی دنیا نقش خواهد داشت؛ حالا یا در معاونت علمی رئیس‌جمهور یا در دانشگاه باید کاری کنیم که ما در دنیا حدّاقل در [بین] 10 کشور اوّل در مورد هوش مصنوعی قرار بگیریم که امروز نیستیم؛ امروز کشورهایی که درجه‌ی اوّل در مسئله‌ی هوش مصنوعی هستند، حالا غیر از آمریکا و چین و مانند اینها که در رده‌های بالا هستند، بعضی از کشورهای آسیایی هم هستند، بعضی کشورهای اروپایی هم هستند [اما] ما نیستیم؛ البتّه کشورهای آسیایی ظاهراً بیشتر هم هستند؛ در آن ده‌ رتبه‌ی اوّل، تعداد کشورهای آسیایی بیشتر است. باید کاری کنیم که حدّاقل به 10 کشور اوّل دنیا در این مسئله برسیم.

از این رو «خبرنامه دانشجویان ایران» در گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی قدس پور طلبه مهندس، امام جمعه موقت سمنان و عضو هیئت موسس اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل که در زمینه هوش مصنوعی فعالیت های بسیار داشته، به ابعاد مختلف این موضوع پرداخته است.

قدس پور مدیریت پروژه و طراحی نرم‌افزار هوشمند درایت‌الثقلین مجمع جهانی اهل‌بیت (ع)، مدیریت پروژه و طراحی سیستم خبره اعتبارسنجی روایت (اولین سیستم خبره حوزوی) با پشتیبانی معاونت علمی ریاست جمهوری، مدیریت پروژه و طراحی ساخت ماشینی اولین زیر نظام نظام جمهوری اسلامی ایران بر اساس هوش مصنوعی (نظام خیر و احسان)، مدیریت پروژه و طراحی زیرساخت جنگ شناختی و مدیریت پروژه و طراحی کنترل فضای مجازی بر اساس آیات و روایات با استفاده از هوش مصنوعی را در کارنامه خود دارد.

در ادامه مشروحی از این گفتگو را میخوانید:

سوال: رهبر معظم انقلاب جدیدا صحبت هایی درباره هوش مصنوعی فرمودند ممکن است به زبان ساده بفرمائید هوش مصنوعی چیست؟

انسان، بالقوه نیرویی به نام هوشمندی دارد. یعنی می تواند چیزی را در بیرون به عنوان مساله یا مشکل  ببیند، آن را به ذهن منتقل کند و در ذهن برایش یک راه حل پیدا نموده ، و راه حلی که پیدا کرده است را درعالم بیرون به صورت عملیاتی در بیاورد و مساله را حل یا مشکل را برطرف کند. این فرآیند هوشمندی انسان است.  اگر ماشین همین یا بخشی از این فعالیت را انجام دهد ما اصطلاح هوشمندی را برای آن به کار می بریم و می گوییم این ماشین توانست مساله بیرون از خود را کشف کند، بر اساس الگوریتم های داخلی برای آن راه حلی پیدا کند، و دوباره باره به عالم واقعیت برگردد و آن مساله را در عالم واقعیت حل کند.

هوش مصنوعی محدود به ربات‌ها نیست

امروزه تقریبا در هشت زمینه از تکنولوژی های هوش مصنوعی استفاده می شود اما سه چهار مورد آن مهم تر است. ما غالبا ربات را به عنوان زمینه هوش مصنوعی در نظر می گیریم. مثلا یک ربات امدادگر قادر به تشخیص موجود زنده از میان خروارها خاک به عنوان مشکل است و این مشکل را در حافظه خود تحلیل می کند و به دنبال راه حلی برای کمک به آن موجود زنده می گردد و پس از یافتن آن ، وارد کار شده و در عالم واقع تلاش می کند این موجود زنده را از میان خروارها خاک نجات دهد.  

اما هوش مصنوعی محدود به ربات ها نیست. یکی از زمینه های بسیار مهم هوش مصنوعی ، یادگیری ماشینی است. مثال برای یادگیری ماشینی این است که شما بخواهید به بچه ای آموزش دهید که این قند است و لیوان نیست، شما چگونه این را به بچه آموزش می دهید؟ ممکن است ده مورد قند با شکل های مختلف به او نشان دهید. ذهن بچه بعد از دیدن ده مورد قند ، الگوریتمی را از اشتراک میان قند های دیده شده تشکیل می دهد.حال اگر بچه یازدهمین مورد را ببیند با استفاده از الگوریتمی که در ذهنش تشکیل شده در می یابد این قند است یا چیز دیگر. حال اگر همین کار را برای ماشین انجام دهیم و ده نمونه را به یک عنوان یا لیبل به ماشین نشان دهیم و الگوریتمی بنویسیم که ماشین بتواند اشتراک این ده مورد را پیدا کند، و سپس از ماشین برای مورد یازدهم تست بگیریم و ماشین بتواند تشخیص دهد که این مورد یازدهم هم همان عنوان ده مورد قبل را دارد یا خیر ، یادگیری ماشینی رخ داده است.

برای مثال در یادگیری ماشینی، ده عکس با زوایای مختلف از جایی مثل میدان فردوسی را به ماشین نشان می دهیم، بعد کدی را می نویسیم که ماشین بتواند اشتراک این عکس ها را کشف کند، حال  اگر عکس یازدهم را به ماشین نشان دهیم و ماشین بتواند تشخیص دهد که عکس میدان فردوسی است یا خیر، یک یادگیری ماشینی اتفاق افتاده است که به آن کلاس بندی عکس(image classication) می گویند. حال اگر همین کار را در مورد متن انجام دهیم مثلا ده متن با عنوان و موضوع ورزش به ماشین بدهیم به همراه کدی که ماشین بتواند اشتراک این متون را درک کند  و بر اساس آن بتواند عنوان مورد یازدهم را کشف کند که آیا عنوان ورزشی دارد یا خیر به آن کلاس بندی متن(text classication)  می گویند که نمونه ای از یاد گیری ماشینی است.

اگر بخواهیم کاربردی برای آن ذکر کنیم مثلا در خبرگزاری هایی که حجم زیادی از اخبار تولید می شود، برای اینکه متوجه شوند خبر در کدام حوزه است، از کلاس بندی متن استفاده می کنند. یعنی قبلا موضوعات مختلف خبری را به ماشین یاد می دهند و ماشین در موضوعات جدید می تواند عنوان یا موضوع را تشخیص دهد.

هوش مصنوعی میتوانست از قتل طلبه همدانی جلوگیری کند

زمینه ی دیگر در هوش مصنوعی بینایی ماشینی است. فرض کنید عکسی دارید که در آن اشیاء مختلفی وجود دارد. می توانید به ماشین آموزش دهید تا اشیای داخل عکس را تشخیص دهد. اگر به خاطر داشته باشد چند سال قبل شخصی یک طلبه همدانی را به قتل رسانید و حضرت آقا فرمودند این شخص چندین عکس با اسلحه در فضای مجازی داشته چرا شما پیشگیری نکردید ؟ واقعا اگر از سیستم های هوش مصنوعی استفاده می شد می توانست وجود تفنگ به همراه شخص را در عکس پستهای این قاتل  تشخیص دهد و به مراکز پلیسی اطلاع داده شده و چه بسا جلوی این قتل گرفته می شد.

یا فرض کنید شما بتوانید به گونه ای به ماشین آموزش دهید که وقتی عکس فردی را ببیند هویت او را تشخیص دهد یا جنسیت و سن شخص را در عکس تشخیص دهد.

سومین حوزه استفاده از هوش مصنوعی، سسیتم های خبره می باشد. مثلاوقتی ماشین شما خوب روشن نمی شود به شخص مکانیک به عنوان یک انسان خبره رجوع می کنید و او با توجه به تخصص خود به دنبال عیب ماشین می گردد و طی یک فرآیند خبره آمیز، عیب ماشین را کشف کرده و برطرف می کند. حال اگر خبرگی همین مکانیک را به یک ماشین آموزش دهیم به گونه ای که بتواند مثل یک انسان خبره مشکل را برطرف نماید ، یک  سیستم خبره با هوش مصنوعی ایجاد کرده ایم که می تواند یک کار هوشمندانه را انجام دهد.

هوش مصنوعی حوزه های متنوع دیگری مثل شبکه های عصبی و ...نیز دارد که شاید لازم نباشد درباره آنها خیلی بحث کنیم.

به طور کلی هوش مصنوعی مثل انسان هوشمند دارای  سه مرحله 1) تشخیص مساله 2) پردازش مساله و یافتن راه حل برای آن3) ایجاد یک راه حل در بیرون است.

سوال: هوش مصنوعی چه ارتباطی با علوم انسانی اسلامی به عنوان یک کارکرد حوزوی و اسلامی دارد؟

اگر بخواهیم به منابع علوم انسانی نگاهی داشته باشیم به آیات و روایات به عنوان اصلی ترین منابع می رسیم. گاهی می توانیم به این آیات و روایات به صورت تک بعدی نگاه کنیم یعنی گزاره هایی که دارای مفادی در زمینه های مختلف هستند.اما گاهی هم میتوانیم این گزاره ها را به صورت سیستماتیک و شبکه ای که رابطه های بسیار پیچیده ای با هم دارند و می توان از دل آنها هزاران گزاره دیگر را استخراج کرد ، نگاه کنیم.

به عبارت دیگر ما ادعا می کنیم دین برای همه مسائل فردی و اجتماعی از جمله اقتصاد و سیاست خارجی و داخلی و حقوق و... حرف برای گفتن دارد. هر فردی یک سری نیاز دارد. گاهی اوقات عین این نیاز در دل آیات قرآن و روایات وجود دارد و در این صورت کافی است که ما از دل آیات و روایات، پاسخ و راه حل مورد نیازمان را پیدا کنیم.

در فقه مشکلی برای استخراج راه حل‌ها نداریم

مشکل از جایی شروع می شود که ما یک سری نیازهایی داریم و از دین هم توقع داریم برای نیازمان راه حلی پیدا کند در حالی که عین آن نیاز در آیات قرآن و روایات وجود ندارد. در این صورت باید چه کار کنیم؟

در فقه این مشکل وجود ندارد یعنی فقه ما آنقدر در 1200 سال غنی شده است که مجتهد می تواند بر اساس یک سری قواعد و قوانین، راه حل نیازهایی که عین آن در آیات و روایات وجود ندارد را از دل آیات و روایات استخراج کند و نیاز فرد را برآورده کند. مثلا وقتی شخص سوال می کند صبح چند رکعت نماز باید بخوانم ،عین آن در روایت وجود دارد و فقیه فقط باید این نیاز را استخراج کند و بگوید دو رکعت .اما وقتی شخصی سوال می کند من در کره ماه به چه سمتی باید نماز بخوانم یا آیا بیمه یک قرار داد شرعی است یا خیر چون عین آن در آیات و روایات وجود ندارد فقیه بر اساس یک سری قواعد و قوانین راه حل این نیاز را استنباط کرده و در اختیار شخص قرار می دهد.امروزه هیچ فقیه واجد شرایطی نیست که شما نیاز خود را در زمینه های گوناگون مثل بانک، بیمه، ...مطرح کنید و نتواند جواب آن را از دل آیات و روایات دربیاورد.

 اما متاسفانه در علون انسانی اسلامی اینگونه نیست و ما به موازات فقه پیش نرفتیم و نتوانستیم قواعد و قوانین متناسب با علوم انسانی را طوری کشف کنیم که بتواند نیازهایی را که عین آن در آیات و روایات وجود ندارد را از دل آیات و روایات استنباط کند.

با ارتباط میان لایه های مختلف آیات و روایت می توان راه حل های جدید بدست آورد

در حالی که راه حل آن این است که شما نظام واره و ارتباط سیستماتیکی را از دل آیات و روایات کشف کنید . این ارتباط سیستماتیک و نظامواره گاهی بین مفاهیم و عناصر اجزاء جمله به عنوان واحد فهم و تصدیق برقرار می شود و گاهی بین اجزاء جمله.به عبارت دیگر قرآن و روایات لایه های مختلفی از جمله سوره، سیاق، آیات، جملات، اجزای جملات و عناصر اجزاء دارد که با کشف ارتباط میان این لایه ها می توان به گزاره های عمیقتری دست یافت و به گزاره هایی که عین آنها در دل آیات و روایات وجود ندارد دسترسی پیدا کرد و از طریق این دسترسی، راه حل نیازهای جدید را بدست آورد به گونه ای که از هر نقطه ای به نقطه ی دیگر برسیم.

تصور کنید شما افسردگی داشته باشید و به مشاور مراجعه کنید. چون قبلا در علوم تجربی اولا افسردگی تعریف شده و ثانیا فرقها و اشتراکات آن با مفاهیم مشابه مثل اضطراب و مفاهیم متضاد مثل خوشحالی به دست آمده و ثالثا رابطه میان افسردگی و عناصر پیرامونی انسان افسرده کشف شده است ،در درجه اول مشاور ، با شاخص های که دارد از بین مقولات مشابه ،افسردگی شما را کشف می کند و آنگاه با توجه به رابطه بین افسردگی و اتفآقات پیرامون شما و کنترل ارتباطات بین شما و و این اتفآقات، شرایط شما را از حالت فعلی (افسردگی)به حالت مطلوب (خوشحالی )در می آورد.

اما آیا ما نمی توانیم در آیات و روایات این کار را انجام دهیم؟ ما در قرآن 6 جور ناراحتی داریم. حزن،هم ،غم،بث و... اما افسردگی در قرآن معادل کدام یک از اینهاست؟ مثلا وقتی از کار رفیقتان ناراحت می شوید غم و افسردگی نیست بلکه شاید حزن باشد. اما اگر مجموعه کارهایی که باعث شود شما حالت درون گرایی غمگینانه پیدا کنید افسردگی است که معادلش ممکن است در قرآن غم باشد. مقابل غم، هم مثلا سرور است و قرآن سرور  را به رنگ ها ربط می دهد. مثلا در سوره بقره قرآن می فرماید رنگ گاو به صورتی بود که هر فردی با دیدنش مسرور می شد. پس قرآن سرور را که مقابل غم و افسردگی است به رنگ ارتباط داده و رنگ را به هزاران موضوع دیگر نیز ارتباط داده است که هر یک از این موضوعات با هزاران موضوع دیگر به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در آیات و روایات در ارتباطند. پس قرآن غم و افسردگی را با ملیونها موضوع دیگر به صورت مستقیم یا غیر مستقیم ارتباط داده است به گونه ای که می توان این روابط را مدل کرد و از ارتباط درونی آنها از یک موضوع مثل غم و افسردگی از طریق هزاران راه به موضوع دیگر مثل سرور و شادی (مقابل غم و افسردگی) رسید.

یعنی در حالی که روانشناسی غربی ،نسبت به قرآن بسیار محدودتر عمل کرده و ارتباط افسردگی را با اتفآقات محدودی توانسته رصد کند،قرآن به عنوان یک منبع وحیانی ارتباطاتی که فراتجربه است و انسان اصلا نمی تواند درک کند را به صورت مستقیم و غیر مستقیم بیان کرده است.

ارتباط بین لایه های مختلف آیات و روایات بصورت دستی انجام نمی شود

برخی خواسته اند این کار را به صورت دستی انجام دهند اما این کار را دیگر نمی توان دستی انجام داد. اما ماشین می تواند انجام دهد. قرآن مجموعه ای از هزاران ارتباط است. فقط کافی است بتوانیم این ارتباطات را فورمولیته یا مدلیزه کرده تا بتوانیم از یک چیز به چیزی که می خواهیم برسیم.

مثال دیگر ما در قرآن 8 نوع فقیر داریم مثل فقیر ،مسکین،قانع ،معتر،بائس،عائل و.... که هر کدام برای خود یک تعریف و یک حکم دارند. اگر ماشینی وجود داشته باشد که بتواند مفاهیم قرآن را معین کند می تواند به ما بگوید که حکم فقیر و مسکین فرق داردو انواع کیفی فقیر را به ما بگوید که یک امر کاملا واقعی است. در حالی که دهک که امروزه بسیار در گونه های فقر شناسی کاربرد دارد یک داده کاملا آماری بوده  و با واقعیت فرق دارد. اما اسلام بین همه این ها تفاوت می گذارد و می گوید یک مسکین داریم، یک فقیر داریم و ....

فقیر کسی است که هزینه سالیانه اش با درآمدش کفایت نمی کند. اما فقر خود را بروز نمی دهد. اما مسکین کسی است که فقر خود را بروز می دهد. قرآن مملو از گزاره ها و ارتباطات بین دو مورد است. هوش مصنوعی گزینه ای بسیار مناسب برای پیدا کردن ماهیت مفاهیم و رده گذاری آنها و ارتباط آنها از طریق مشابه یابی و متضاد یابی و ...(آنتولوژی) و کشف این رابطه ها در لایه جمله و اجزای جمله (تریپل ها) است.

برای علوم انسانی اسلامی واقعی باید زیرساخت های هوش مصنوعی را آماده کنیم

ما اگر بخواهیم علوم انسانی اسلامی واقعی داشته باشیم که قابل رقابت با غربی ها باشد باید زیرساخت های هوش مصنوعی را آماده کنیم.  و بر اساس آن گزاره هایی برای استنباط از دل آیات و روایات پیدا کنیم. که این گزاره ها تبدیل به هزاران گزاره می شود که خیلی از آنها را ما نشنیده ایم. نتیجه آنکه هوش مصنوعی در تولید علوم انسانی اسلامی نقش به سزایی دارد.

ما در تولید علوم انسانی اسلامی خیل عقب هستیم چون یا تک بعدی به آیات و روایات نگاه کرده ایم یا خواستیم کتابی مسائل  را حل کنیم. در حالی هم آیات و روایات به صورت شبکه و سیستماتیک با هم در ارتباطند و هم این کار بدون کمک گرفتن از هوش مصنوعی شدنی نیست.

تفسیر قرآن به قرآن و روایات هم به همین معناست. یعنی کاری که مرحوم آیت الله طباطبایی انجام دادند پایلوت بسیار خوبی است برای هوش مصنوعی. استادی می فرمودند اگر علامه طباطبایی به هوش مصنوعی دسترسی داشتند این تفسیر المیزان به ده ها برابر فعلی تبدیل می شد. ایشان از طریق رابطه قرآن به قرآن رابطه های جدیدی پیدا کردند که علوم تفسیری جهش بزرگی پیدا کرد.

سوال: هوش مصنوعی چه کمکی به تبلیغ اسلامی به عنوان کارکرد دیگر حوزه دارد؟

حوزه در حقیقت یکی از کارکردهایش تولید علوم انسانی اسلامی است که ارتباطش را در بالا با هوش مصنوعی ذکر کردیم البته هوش مصنوعی در تولید علوم اسلامی حوزوی مثل صرف ،نحو، منطق ،فقه، اصول رجال و ...هم نقش بسیار مهمی دارد که فعلا به آن نپرداختیم. اما یکی از کارکردهای بسیار مهم حوزه، تبلیغ است.

تبلیغ یعنی شما بین دو چیز، ارتباطی را تعریف کرده و بر اساس این ارتباط، محتوایی را از اولی به دومی منتقل کنید. حال اگر این محتوا دین اسلام بوده و بر اساس آموزه های اسلامی طراحی شده باشد ، این می شود تبلیغ اسلام و اسلامی. پیغمبر اکرم با مردم ارتباطی میگرفت و پیامبر وقتی وحی را دریافت میکرد از طریق ارتباطش با مردم آن را در اختیارشان می گذاشت. یکی از کارکردهای ما در حوزه، بحث تبلیغ است. متاسفانه سازمان تبلیغات اسلامی علیرغم نام زیبایی که دارد، بلد نیست این ارتباطات را تعریف کند.

من سوالی دارم، فرض کنید از  تهرانی ها که 14 میلیون جمعیت هستند،درباره  آقای قمی سازمان تبلیغات اسلامی که فرد محترم، خوش فکر و خدومی است  سوال کنیم که آقای قمی را میشناسید، خیلی ها او را نمی شناسند و خیلی ها کسانی را که آقای قمی با آنها در ارتباط است مثل ائمه جمعه و جماعات را هم  نمی شناسند .چون آقای قمی نتوانسته کانکتوری بین خود و دوستانش و مثلا تهرانی ها تعریف کند تا از طریق این کانتکتور ها ، بسیاری از مطالب را به مردم تهران منتقل کند.

یکی از راه های تبلیغ، فضای مجازی است

یکی از محل هایی که ما می توانیم تبلیغ به معنایی که گفتیم را انجام بدهیم یعنی تعریف و طراحی کانکتور و انتقال محتوا، فضای مجازی است. آمار می گوید 60 میلیون از جمعیت ایران به صورت مستقیم و غیرمستقیم با فضای مجازی در ارتباط هستند و این یعنی بهترین جا برای کانکتور تعریف کردن که آقا از آن به عنوان یک فضای مثبت و قابل استفاده تعبیر کردند. متاسفانه وقتی درباره رابطه دین و فضای مجازی صحبت به میان می آید ذهن ما به سمت دین در فضای مجازی و پاسخ به شبهات می رود در حالی که چرا باید فقط پاسخ به شبهات که درصد کمی از استفاده کنندگان فضای مجازی را به خود مشغول کرده(علیرغم آمارسازی های کاذب) ،ما باید از بخش گسترده ای از فضای مجازی چشم پوشی کنیم؟

یعنی من باید بتوانم به صورت آنلاین محتوای یک پست را از دیدگاه آیات و روایت تشخیص دهم و سناریو قرآنی و روایی متناسب با آن را برای این آسیب بفهمم و از طریق طراحی کانکتور متناسب با صاحب پست و بهره برداران آن پست ،این سناریو قرآنی و روایی را بعد از تبدیل به لسان قوم و از طریق ارتش سایبری در اختیار آنها بگذارم.حال اگر آن پست آسیب زننده است ،سناریوی مربوطه باید متناسب با آن باشد و اگر نیست سناریوی مربوط به خودش را می طلبد و این می شود تبلیغ.این کارها تماما توسط هوش مصنوعی قابل انجام است.

بخش اول یعنی تشخیص محتوای یک پست با توجه به اینکه پست یا متنی است یا تصویری یا ویدئویی و یا صوتی از طریق رده بندی متنی Text classificationیا رده بندی تصویری Image classificationیا رده بندی ویدئویی  video  classificationیا رده بندی صوتی sound  classificationیا تشخیص اشیاء در تصویر Image object detectionو فیلم  video object detectionو صدا Sound object detectionیا تشخیص هویت یک شخص در تصویر Image Face Recognitionو فیلم Video Face Recognitionو صدا Sound Face Recognitionو یا تشخیص جنسیت و سن در تصویر Image Gender Detectionو فیلم Film Gender Detectionو صدا Sound Gender Detectionکه همه از شاخه ها و زمینه های هوش مصنوعی هستند امکان پذیر هست و اگر این کار را بخواهیم بر اساس آیات و روایات انجام بدهیم دو تکنولوژی آنتولوژی و تریل هم باید به آن اضافه کنیم

در بخش دوم یا سناریو نویسی هم کافی است با استفاده از تکنولوژی های بالا ، این سناریو ها را از دل آیات و روایات استخراج کنیم.

در بخش سوم هم کافی است که بانک اطلاعاتی از اشعار،ضرب المثل ها،توییت ها،داستانک ها و... که بر اساس سناریوهای قرانی و روایی تگ خورده اند را داشته باشیم.

در این صورت می توانیم خروجی کار را در اختیار ارتش سایبری قرار داده و از طریق آنها محتوا را به مخاطب انتقال دهیم.

بعضی دوستان می گویند ما در فضای مجازی و توئیتر طوفان به پا کردیم اما اشتباه فکر می کنند که فضای رسانه را درک کرده اند ولی آن را درک نکرده اند.

هر ثانیه حدودا 1008 پست در اینستاگرام آپلود می شود

الان به طور حدودی هر ثانیه حدودا 1008 پست در اینستاگرام آپلود می شود. کارشناسان می گویند سهم ایران 20 پست در ثانیه است. امکان ندارد که شما بتوانی دستی این پست ها را کنترل کنی. حرف هایی که آقای رائفی پور و پناهیان می زنند به نظرم شوخی رسانه ایست. کجا توانسته اند طوفان برقرار کنند؟

یک نفر که پستی را گذاشت، فرض کنیم آسیب زننده بود، چه از سیاسی و چه اعتقادی به هر ترتیبی این پست را گذاشت و یک آسیبی زد، آیا من آنجا حضور دارم؟ خیر! در حالی که من باید آنجا حضور داشته باشم تا ببینم این پست که می خواهد بگذارد از دیدگاه آیات و روایات ، آسیب این پست را تشخیص بدهم. برای فردی که پست گذاشته و آسیب زننده است، متناسب با سناریوی تولید شده ،محتوایی را تولید کنم و به هر طریق ممکن یا این محتوا را به خودش برسان یا فضای اتمسفری ایجاد شده توسط پست را حداقل تغییر بدهم و هم برای آن فردی که اتز طریق این پست در معرض آسیب است قرار گرفته است از طریق ارتباطی که میگیرم محتوایی را انتقال دهم، به این می گویند تبلیغ دینی یعنی بلغه دینی اتفاق می افتد.

طوفان به پا کردن های مجازی امکان پذیر نیست

 بعضی از دوستان می گویند رفتیم در فضای مجازی مثلا توئیترطوفان به پا کردیم. سوال این است که وقتی ثانیه ای 20 پست ایرانی و فارسی فقط در اینستاگرام آپلود می شود ،شما در کجای هندسه این 20 پست در ثانیه یا 1200 پست در دقیقه یا 72000 پست در ساعت یا 1728000 در شبانه روز هستید. شما توانایی این را دارید که دستی این افراد را کنترل کنید؟ اصلا امکان پذیر نیست.

تازه این فقط برای اینستاگرام است و این جملاتی که برخی آقایان میگویند ما طوفان به پا کردیم بیشتر شوخی رسانه ای است.شاید خودشان و اطرافیان را نگاه می کنند و می گویند طوفان به پا کردیم، واقعا حجم در این اندازه است؟ اما حالا فرض کنید شما یک ماشین داشته باشید که بیست پست در ثانیه را بخواند و در یک تاخیر سه ثانیه ای، متوجه آسیب شود آنگاه در کسری از ثانیه سناریویی مربوطه را از دل آیات و روایات بیرون بکشد و آن را به لسان قوم دربیاورد و سپس از طریق کانکتورهای طراحی شده مثل سپاه سایبری و ...این محتوا را در در اختیار آسیب زننده و آسیب پذیر قرار دهد یا فضای اتمسفری را به نفع این محتوا تغییر دهد ،مجموعا 5 ثانیه بیشتر طول نمی کشد و با مجموعه ای معقول از ماشینها می توان اینگونه فضای مجازی را به سمت کنترل مدبرانه پیش برد.

فرض کنیم مسیح علی نژاد یک پست گذاشته و چهارشنبه سفید را مطرح کرده و ماشین به صورت هوشمند با کلمه چهارشنبه سفید متوجه آسیبی که او می خواهد علیه نظام یا حجاب و عفت زنان ایجاد کند را شناسایی کرده و او را مصداق "الذین یحبون ان تشیع الفاحشه فی الذین آمنوا" تشخیص دهد ، و سناریوی متناسب با او را که "چشیدن عذاب دنیوی خدا " است ،آماده کند و از طریق ارتباط "عذابهای دنیوی خدا " با "عذاب تحقیر" ،سناریوی نهایی "تحقیر" را پیشنهاد نماید و این" تحقیر" را از طریق ضرب المثل یا داستانک یا جملات کوتاه یا ... به لسان قوم تبدیل نموده و با استفاده از ارتش سایبری به صورت انبوه به مسیح علینژاد منتقل کند ، در این صورت میتوان ادعا کرد که طوفان توئیتری به پا شده است . 

اما سناریویی که قرآن کریم برای هزاران نفر از مرتبطین مسیح علی نژاد در نظر گرفته بخشی همان سناریویی است که برای مسیح علینژآد در نظر گرفته و بخشی هم مختص به خود آنها می باشد که می توان با تبدیل انها به لسان قوم آن را با آنها منتقل کرد .

سوال: یعنی کسانی که تصور می کنند طوفان مجازی راه انداخته اند اشتباه می کنند؟

چه کسی تایید می کند فضای مجازی در کنترل شماست؟

برخی از آقایان به رهبری نامه می نویسند که فضای مجازی در کنترل ماست، چرا شما می گویید در کنترل ماست؟ چه کسی تایید میکند که در کنترل شماست؟ با قرائن و شواهد موجود همین بچه انقلابی و مذهبی ها هم شما را تایید نمی کنند. در صورتی میتوانید این ادعا را بکنید که ارتش سایبری سر جایش باشد، سیستم کرول و کرپتون و جمع آوری پست ها  سرجایش باشد.تشخیص ماشینی آسیب درست انجام شود ،سناریو درست طراحی شود و بسته های لسان قوم خوب آماده گردد و سپاه سایبری هم آماده باش باشد تا این کنترل اتفاق بیفتد ولی واقعیت اینگونه نیست. بنده توقعم این بود که سردار بزرگوار و استراژیستی مثل سردار سلامی مثلا سپاه که یکی از مجموعه های جنگی و انقلابی و خدوم کشور است را به دو قسمت سپاه جنگ سخت و سپاه جنگ نرم تبدیل کند تا این طراحی ها با حضور همه نیروهای فنی و محتوایی انقلابی و با قدرت انجام شود اما این انتظار متاسفانه  به تحقق نپیوست .و واقعیت آن است که انتظاری که از سردار سلامی بود به سرانجام نرسید.

حتی ما فکر کردیم تا آقای رییسی بیاید به عنوان اولین کارها ، دبیر شورای عالی فضای مجازی که می تواند نقش مهمی در این کنترل داشته باشد  ولی متاسفانه عامل و باعث این ولنگاری بوده است را برکنار کند. به امیرالمومنین علی ع گفتند معاویه را یک مدت بگذار فرماندار بماند فرمود خیر حتی به یک لحظه ظلم معاویه راضی نیستم.من در مقام مقایسه نیستم اما کلیات حرفی که حضرت فرموده امروز صادق است .کسی که به ظلم به دیگران تا حد آنها را به قتلگاه بردن راضی شده و نظاره گر ولنگارانه فضای مجازی بوده است است را باید برکنار کرد.

از سوی دیگر هم متاسفانه  برخی مسئولین رده بالا قوای سه گانه هم هیچگاه از ظرفیت آیات و روایات و طلبه هایی که می توانند این ظرفیت را تبدیل به فرصت تبلیغ در فضای مجازی به معنایی که در بالا توضیح دادم ، نمایند، استفاده نمی کنند. حدود 250 تا 300 طلبه ای داریم که در زمینه هوش مصنوعی و در زمینه سخت افزار و برنامه نویسی دکترا، فوق لیسانس و یا لیسانس دارند.

اگر طلبه ای نقدی کند فوری به دادگاه ویژه روحانیت دعوت می شود

برخی آقایان نیز اگر طلبه ای نقدی بر دیگری بنویسد فوری به دادگاه ویژه روحانیت دعوت می کنند ، اما در خصوص نحوه عملکردشان در زمینه فضای مجازی با توجه به اختیاراتی که دارند چرا  چیزی نمی گویند؟ مگر بارها مکاتبه نشد که می توان بر اساس هوش مصنوعی، فضای مجازی را به فضای تبلیغ و یا کنترل هیبریدی کشاند، چرا هیچکدام حرف را گوش ندادید؟

الان شرایط طلبه ها تغییر کرده شما تا حرف بزنید صد ها طلبه ها ده تا راهکار جلوی پای شما میگذارند، چرا از اینها هیچ استفاده ای نمی شود؟ من اینجا واقعا گله دارم، تصورم این بود که برخی مسئولین مثل جناب آقای آقای اژه ای در راس قوه قضائیه قرار گیرد تغییری ایجاد میشود، همه کارها که به فیلتر کردن نیست تا عده ای بگویند ما اهل فیلتر کردن نیستیم!!الان مردم با معاونت پیشگیری قوه قضائیه فقط در حد ارسال پیامک ارتباط دارند در حالی که با استفاده از هوش مصنوعی می توان کارهای خارق العاده ای در قوه قضائیه انجام داد ولی مع الاسف آقای اژه ای هم مثل آقای رئیسی سراغ ماها نمی آیند!!!

قبلا سن فاحشه گری بیست و پنج سال بود الان یه رول و کراپ کنید ببینید به چه سنی رسیده است؟ چرا معاونت پیشگیری وارد این مقولات نمی شود؟ بعضی از دوستان افتخارشان اینکه در زمان تصدیشان هیچ سایتی فیلتر نشده است. رهبری در جریان قتل طلبه همدانی فرمودند این قاتل طلبه همدانی قبل قتل شش عکس با اسلحه از خود در فضای مجازی منتشر کرد، آقایان قوه قضائیه چرا هیچ وقت جلوی این موضوع را نمیگیرید؟

سیستم خبره قاضی یار برای جلوگیری از اطاله دارسی

ما به دوستان قوه قضائیه و معاونت فناوری که همین وزیر ارتباطات فعلی بود، پیشنهاد سیستم خبره قاضی یار را برای جلوگیری از اطاله دارسی دادیم دو سال هم پیگیری کردیم به هیچ نتیجه ای نرسیدیم!!

یا رفتیم به پلیس فضای مجازی یعنی فتا گفتیم ما میتوانیم چنین کاری انجام دهیم. قبل از این که کسی  شکایت کند به صورت فعال حضور داشته باشیم، ما توانایی این و داریم تا یه پستی آپلود می شود اسلحه و نوع اسلحه آن را تشخیص دهیم اینقدر در زمینه هوش مصنوعی پیشرفت کردیم، اما متاسفانه هیچ درخواستی نشد و حتی وقتی دوستان نظامی دفتر رهبری هم گزارش در این زمینه درخواست کردند گفتند ما تکنولوژی این کار را خودمان در اختیار داریم!!!.اگر در اختیار دارید پس کجاست؟چرا استفاده فعالی ازش نمی شود چرا حضرت آقا دائما از وضعیت فضای مجازی گله می کنند من خواهش می کنم فرمانده نیروی انتظامی و فتا و ...پاسخ بدهند.

سوال: هوش مصنوعی چه کمکی به نظام سازی به عنوان کارکرد دیگر حوزه دارد؟ و اصولا نهادهای انقلابی چه عملکردی در استفاده از هوش مصنوعی داشته اند؟

یکی از کاراهای خیلی مهم و رویکردهای حوزه  که باید اتفاق بیفتد، نظام سازی است. در نظام سازی شما می آیید تمام آیات و روایات را جمع می کنید و به این ها یک نظامی می دهید و مشخص می کنید که منابعتان چیست؟ مصارفتان چیست؟ ذی نفع ها چه کسانی هستند و... که این ها جز از طریق هوش مصنوعی، امکان پذیر نیست.

دل پرخونی در زمینه نظام سازی داریم

متاسفانه ما دل پرخونی در این زمینه داریم. رهبری این همه تاکید کردند در رابطه با علوم اسلامی و راجع به مهندسی فرهنگی و... از دولتی مثل دولت آقای روحانی هیچ توقع و انتظاری نمی توان در این زمینه داشت اما چرا نهادهای انقلابی وارد کار نمی شوند؟کدام سازمان و نهاد انقلابی بعد از 40 سال انقلاب توانسته ادعا کند یک زیر نظامی اسلامی برای خود تعبیه کرده که هر فرد مدیر یا کارمندی متدینی هر جایی که هست احکام اسلام را از همان جا از طریق اجرایی کردن زیر نظام مربوط به ان سازمان جریان بدهد؟ دوستان متدین مدیر آیا احساس نمیکنند که خواسته ، وظیفه و تکلیف رهبری از آنها این است که که اسلام را از همانجا که هستند در سازمان هایشان  جریان بدهند؟ ما نباید مهندسی فرهنگی را طراحی و اجراء کنیم؟ ما نباید به پیاده سازی فرهنگ و روش اسلامی روی بیاوریم؟من دارم دوستان فکر می کنند همین اندازه که در نظام جمهوری اسلامی یک مسئولیتی را قبول کرده اند کفایت می کند و مسئولیت خود را انجام داده اند.آقای مدیر محترم در نظام اسلامی به تو مسئولیت داده اند که از همان جا یک منبع و چشمه ای شوی تا روح و قواعد اسلام را در سازمان خودت اجرا کنی. تو را گذاشتند آنجا که منبع و چشمه ای بشوید که قواعد اسلام را در جایگاه خودت جاری کنید.

برخی موسسات به تولید کتابخانه مجازی تبدیل شدند

البته اولین اشکال به حوزه بر می گردد که متاسفانه چنین زیر سیستم هایی را تولید نکرده است. در حوزه برخی 30 سال است میگویند میخواهیم سیستم خبره برای اجتهاد تولید کنیم که مجتهد بتواند مبانی خود را وارد کرده و سیستم بر اساس این مبانی بتواند مجتهد را در فتوا دادن یاری کند. کجاست این سیستم؟ شما از  برخی که از بودجه نظام برای این کار استفاده کرده اند، سوال کنید آیا توانسته اند یک زیر سیستم ساده از این سیستم خبره را راه اندازی کنند ؟ یک نرم افزار و یا یک سامانه که در راستای حل مشکلات نظام باشد توانسته تولید کنند؟

درست است که این موسسات تبدیل شدند به یک موسسه تولید کتابخانه مجازی ولی از جهت فنی نتوانسته تولید محتوای علوم انسانی اسلامی کنند. نباید آنتولوژی قرآن و روایات بعد از این همه بودجه ملی تولید شود؟ نباید بانک عام و خاص ،محکم و متشابه ،مطلق و مقید و...وجود داشته باشد. نباید چهار تا فلوچارت و الگوریتم وجود داشته باشد تا نخبگان و طلاب حوزوی بیایند و آن را توسعه بدهند و از آن برای تولید زیر نظام های حوزوی یا اسلامی استفاده شود؟پس معلوم است دارند کم کاری میکنند.

حوزه هم اگرچه با آمدن آیت الله اعرافی تحول خوبی به خودش دیده، اما تا زمانی که فقط افرادی هستند که بلدند فقط با لفظ بازی کنند و بودجه های آنچنانی را استفاده کنند و حق جلسه و مشاوره بگیرند و خروجی های که متناسب با نظام باشد را تولید نکنند، به همین ترتیب پیش می رود. مگر اینکه واقعا نگاه کنند که چه کسی چه دارد تولید می کند و از همان بخواهند حمایت کنند در آن صورت حوزه نقش خیلی موثری در سه زمینه می تواند داشته باشد:۱- تولید علوم اسلامی انسانی۲- تبلیغ ۳- نظام سازی اسلامی

بعد از ۴۰سال از انقلاب هوش مصنوعی نظام خیر و احسان تولید شده؟

یک مثال ساده می زنم از یک فرآیند خیلی ساده. الان ۴۰سال از انقلاب می گذرد، ما یک چیز داریم به نام نظام خیر و احسان ( یعنی یک عده آدم می خواهند کمک کنند،یک عده آدم می خواهد کمک بگیرند،یک عده هم این وسط باید مدیریت کنند)‌.

شما بروید در برخی نهادهای انقلابی، ببینید این نظام خیر و احسان تولیدشده؟ یعنی بر اساس هوش مصنوعی بیاید دقیقا بر اساس آیات و روایات منابع و مصارف و نیازها و ذینفعان و ماموریت ها و سیاستها و طرح و برنامه ها و...را معلوم کند و آن را به سیاستهای کلی نظام جمهوری اسلامی و سیاستهای سازمانی و اساسنامه سازمانها و شرح وظایف واحدهای سازمانی کمیته امداد متصل کند؟  ما هم که آمدیم تولید کردیم یک خونی به جگر ما کردند و یک تهمتهایی به ما زدند و آنقدر ما رو اذیت کردند که گفتیم ببخشید غلط کردیم آمدیم این نظام را تولید کردیم!!متاسفانه در راس این مجموعه شخصی است که بعید نیست مجتهد باشد ولی اهتمام اینکه استقبال کند از این نظامی که بر اساس آیات و روایات و هوش مصنوعی را ندارد.

اگر حضرت آقا صحبت از علوم انسانی اسلامی و مهندسی فرهنگی و الگوی ایرانی اسلامی وسط می آورند،  ببینند چه کسانی این کار را بهتر میتوانند انجام دهند و منفذی را برای ارتباط با آنها باز بگذارند. من متعجم از برخی آقایون با این همه خوش فکری و اعتمادی که رهبری به آنان دارند، اصلا پا به این عرصه نگذاشته اند.

به بچه هایی که می خواهند مهندسی فرهنگی و نظام سازی کنند، بها دهند

به بچه هایی که می خواهند مهندسی فرهنگی و نظام سازی کنند و بچه هایی که با هوش مصنوعی می توانند چیزهایی خلق کنند هم بها دهند. بالاخره آن ها هم می توانند کمک کنند و وسط کار بیایند.

من واقعا توقعم  اینکه دوستانی که این همه در این زمینه خبره هستند که می دانند هوش مصنوعی در زمینه های مختلف چقدر می تواند کارساز باشد، بیایند کار کنند و حرفا رو بشنوند.

متاسفانه در این چند سال  در کل حوزه فقط به موسسه کامپیوتری نور پرداخته اند و از همان هم حمایت می کنند،به هیچ حرف و نقد و انتقادات شدیدی که نسبت به نور هست هم گوش نمی دهند. من خواهش میکنم یک ذره دوستان بیایند وقت بگذارند.

بالاخره آقا هم راجع یکی از مسائلی که گفته همین بحث علوم انسانی اسلامی هست که دوستانی که در بیت بودند چقدر زحمت کشدیدند برای گفتمان سازی راجع به علوم انسانی اسلامی که امروزه می بینیم این علوم انسانی اسلامی یک نظم و قوتی گرفته است. بیاید همین کار را در رابطه با هوش مصنوعی انجام دهند و کمک کنند.

با عرض معذرت نسبت به دوستان، در نیروهای مسلح هم همین مطلب وجود دارد.یعنی آقایان با این منابعی که وجود دارد قدر استفاده از هوش مصنوعی در آنها را نمی دانند و نه خود وارد می شوند و نه اجازه به ما می دهند که به آنها در این راستا کمک کنیم!! من سوال دارم که اگر خداوند متعال از آقایان بپرسد شما کدام آیه و روایت را در مجموعه خود اجرایی کردید من یک گله و شکایتی همینجا از دوستان سپاه بکنم.

یک سال و نیم است، منتظر یک ملاقات هستم

رهبری یک قرارگاه به نام قرارگاه بقیه الله درست کردند و سردار عزیز جعفری را آنجا منصوب کردند. رهبری در حکمشان به ایشان می گوید استفاده از علما، روحانیت، دانشجویان و جبهه انقلابی را سرلوحه کارتان قرار دهید و تاکید می کنند. ما الان یک سال و نیم  است از سردار جعفری تقاضای وقت یک ملآقات کرده ایم ولی هنوز جوابی ندادند.

قرارگاه باید دوتا خصوصیت داشته باشد، زیکی آن سرعت کارش و یکی آن مردمی بودنش است. خب ایشان کدام از این دوتا خصویت را دارند؟ ما یکسال و نیم باید ده بار نامه نگاری کنیم، بازهم نتوانیم که فقط یکبار شما را ملاقات کنیم.

دیگر نهادهای انقلابی هم برای صدها شرکت دانش بنیان و ... هزینه می کنند که اگر آنها هم هزینه نکنند کسانی هستند که از آنها پشتیبانی کنند ولی وقتی صحبت از تولید زیر نظام های جمهوری اسلامی به وسط می آید که ضرورت امروزه نظام جمهوری اسلامی است و کسی زیر بار حمایت از آن نمی رود،  یا سخن از BP بیزینس پلن وسط می آورند یا خود را موظف به حمایت از اینگونه دانش بنیان ها نمی بینند.

از صدا و سیما هم گله داریم به خصوص دوستان شبکه ۳ آقای فروغی با این همه تدینش، ما سه تا کار اساسی و خوب انجام دادیم، کجا از این کارها استفاده شد؟ ما قدرت این را داریم که الان با هوش مصنوعی بگوییم یک فیلم نامه چه چیزی را روی ذهن مخاطب مینشاند. چرا هیچوقت استفاده نشد؟ اینا همه گله هایی که وجود دارد.

از منتقدین رئیسی درخصوص فضای مجازی هستم

در این زمینه جناب آقای رئیسی هم باید کمک کند. بنده یکی از منتقدین سرسخت ایشان در زمینه دیدگاهشان نسبت به فضای مجازی و به کارگیری نظام های اسلامی هستم.

اگر صدای من را میشنود، از اینجا می گویم به طلبه های جوان فرصت بدهد، همانطور که هرجا می رود به صدای دانشجوها گوش می دهد و واقعا کار درستی می کند به طلبه های جوان هم فرصت و بها بدهد.

از اول ریاست جمهوری من تا به حال نشنیدم بگوید حوزه یا بچه ها طلبه بیایند کمک کنند و بنده که به عنوان یک روحانی رئیس جمهور شدم، در زیر نظام های اقتصاد، سیاست داخلی، خارجی، حقوق شهروندی و ...نیازمند کارهای هوش مصنوعی بر اساس آیات و روایات هستم و این امر برای من اصلا خوشایند نبود.

رئیس جمهور رسالتش حل الگوریتمی مسئله است. اگر اقتصاد ما مشکل دارد، اگر سیاست داخلی و خارجی ما مشکل دارد،اگر فرهنگ ما مشکل دارد، رئیسی به عنوان رئیس جمهور باید بیاید راه حل های الگوریتمی را پیدا کند.

نه اینکه وقتی مشکلی پیش می آید دستور دهید بگوید بروید آن مشکل را حل کنید.بنظر من این با آن حرف آقا که فرمود:انقلابی ها باید عقلانیت را بیایند تئوریزه کنند جور در نمی آید.

کماکان از نماینده ها گله وجود داره، آقا تعابیر خیلی بلندی را برای شما نمایندگان مجلس یازدهم به کار برد.تعابیری مثل کار بلد و انقلابی .چرا نمی آیید از ظرفیت ها استفاده کنید؟ چرا هنر اینکه از ظرفیت ها استفاده کنید را ندارید؟

بنظر من دوستان بجایی که موقع انتخابات دنبال شورای هماهنگی اصولگرایان باشند،یک مقدار بعد انتخابات به دنبال شورای هماهنگی انقلابیون باشند که چطوری انقلابیون می توانند هماهنگ شده  و ارتباط و انسجام پیدا کنند که کلمات آقا رو زمین نماند.

سوال: اخیرا مقام معظم رهبری درباره هوش مصنوعی فرمودند ما باید جزء 10 کشور دنیا شویم نظرتان درباره این کلام رهبری چیست؟

بله دیدید که چگونه رهبری بحث هوش مصنوعی را مطرح کردند و به آن در حد یک نیاز ملی ضریب دادند. مستحضرید که رهبری تا زمانی که علمی در حد یک ضرورت و نیاز ملی مطرح نشود، نسبت به گفتمان تولید آن اقدام نمی کنند و معلوم می شود از دیدگاه ایشان، هوش مصنوعی تبدیل به یک نیاز ملی شده است که اگر در آن رشد نکنیم، ضربه های بسیار زیادی خواهیم خورد.

ای کاش کسانی که خود را مفتخر به تبعیت از ایشان هم میدانند به همین اندازه به خصوص در زمینه کاربردی شدن هوش مصنوعی اهمیت می دادند. مستحضرید که ایران در این چند سال همیشه در زمینه تولید علم هوش مصنوعی در آسیای غربی رتبه اول را داشته و از اسرائیل منحوس و ترکیه و کشورهای عربی جلوتر بوده و در دنیا هم یا جزو ده کشور اول بوده ولی متاسفانه این رتبه در دنیا به رتبه 16 و 17 تنزل پیدا کرده است که باید تصحیح شود.

به نظر بنده منظور رهبر معظم انقلاب، ارتقاء رتبه در زمینه تولید هوش مصنوعی نبود چون به هر حال رتبه ما 16، 17 است بلکه آنچه امروز رتبه خوبی نداریم در زمینه کاربردی کردن یا هوش مصنوعی کاربردی است که ما رتبه خوبی نداریم و سخن از رتبه بالای 70 است که این امر باید تصحیح شود و روی هوش مصنوعی کاربردی و کاربدی کردن آن کار کنیم تا انشاء الله تبدیل به 10 رتبه اول جهان شویم.توقع این است که معاونت علمی ریاست جمهوری سریعا نسبت به تاسیس ستاد هوش مصنوعی اقدام کرده و از همه شرکت های با زمینه هوش مصنوعی حمایت نماید.کما اینکه امیدواریم نهادهای انقلابی هم همانگونه که در بالا توضیح دادیم به عملیاتی شدن امر آقا کمک کنند.

مصاحبه از مسلم خلخال