به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ از زمان روی کارآمدن طالبان و سقوط نظام جمهوری در افغانستان، اقتصاد این کشور را می‌توانیم یکی از بدترین اقتصادهای دنیا بدانیم! البته قبل از قدرت گرفتن طالبان، وضع اقتصاد افغانستان تعریفی نداشت و نرخ رشد اقتصادی در اکثر مواقع منفی بود.
افغانستان هفتمین کشور فقیر جهان است که همیشه با خشکسالی و کمبود مواد غذایی دست و پنجه نرم کرده است؛ اگرچه باید این مطلب را نیز ذکر کنیم که افغانستان دارای منابع غنی اورانیوم، بوکسیت، زغال سنگ، آهن، لیتیوم، کروم، روی و سولفور است؛ اما وضعیت سیاسی مانع بهره‌برداری از آن شده است.
روزنامه‌ای به نقل از یادداشت داخلی وزارت دفاع آمریکا بیان کرده است که افغانستان می‌تواند «معدن لیتیوم» شود؛ با این حال این ظرفیت بدون تردید مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است. اکنون می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که چگونه حکومت و سیطرۀ طالبان برافغانستان، اقتصادی ضعیف و شکننده‌تر از قبل به وجود می‌آورد:
افغانستان کشوری است که وابستگی به کمک دیگر کشورها در آن بسیار مشهود است. درسال 2019 آمار بانک جهانی نشان می دهد که کمک ها برای بهبود وضعیت اقتصادی از سوی دیگرکشورها، معادل 22 درصد از درآمد ناخالص ملی بوده است و همین طور 40 درصد بودجۀ کشور از طریق منابع خارجی تأمین می شده است. اما در وضعیت کنونی و سیطرۀ طالبان، ادامۀ این کمکها درهالهای از ابهام قرارگرفته است. به طور مثال هایکو ماس وزیر خارجۀ آلمان در گفت وگو با شبکۀ دوم تلویزیون آلمان گفته است: «اگر طالبان افغانستان را به طور کامل تصرف نمایند و قانون شریعت را به اجرا گذارند و این کشور یک خلافت اسلامی شود، ما یک سنت هم به افغانستان نمی پردازیم.»
نیازهای افغانستان سالها است که از طریق واردات تأمین می‌شود و مجموع واردات 7برابر و حتی گاهی 10 برابر صادرات ثبت شده است. پس با این وجود، اگر کشورها امارت اسلامی طالبان را به رسمیت نشناسند و هر گونه رابطۀ تجاری خود را با افغانستان قطع کنند، قطعاً شاهد فاجعۀ انسانی در افغانستان خواهیم بود.
با قدرت گرفتن طالبان، نهادهای بین‌الملی و کشورهای خارجی تصمیم گرفتند علاوه برقطع کمکهای خود، دارایی‌های خارجی افغانستان را هم مسدود کنند. همزمان با ورود طالبان به کابل، واشنگتن حدود 5/9 میلیارد دلار از دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان را مسدود و ارسال پول نقد به افغانستان را نیزمتوقف کرد. نتیجۀ اجتناب‌ناپذیر این کار، رکود شدید اقتصادی است که می‌تواند میلیونها نفر را دچار فقر و گرسنگی کند و همین طور باعث ایجاد موجی از آوارگان شود و افغانستان را از هر لحاظی به قرنها قبل برگرداند.
قطع کمک های بین‌الملی و منجمد شدن درآمدهای خارجی دولت افغانستان به این معنا است که خزانۀ کشور خالی است و وزارت مالیه در تأمین هزینه‌های اساسی از جمله پرداخت حقوق کارمندان خود با مشکل جدی روبرو خواهد شد. مسدود و منجمد شدن دارایی‌های افغانستان دسترسی به دلار را محدود می کند و همچنین باعث کاهش ارزش پول ملی افغانستان می‌شود.
قوانین سختگیرانۀ طالبان می تواند منجر به تعطیلی و یا دست کم افول برخی از بخشهای اقتصادی کشور شود. ازجمله بانکها، رسانه‌های خصوصی، پیمانکاران، نیروها و نهادهای خارجی و حتی گیم‌نتها! نتیجۀ این قوانین بیکاری است. برخی گزارشها حاکی از این است که مردم برای گذراندن زندگی و یا تأمین هزینۀ مهاجرت به خارج به فروش دار و ندارشان با قیمتی بسیار ناچیز مشغول شده اند؛گاهی فروش دامهایشان، گاهی فروش زمین و خانه، گاهی نیز فروش دخترانشان و... .
شهروندان افغانستانی می‌گویند از زمانی که طالبان کنترل قدرت کشور را در دست خود گرفته اند و هم چنین تعلیق فعالیت های اقتصادی، فرصتهای شغلی کم شده و آنها تنها اجازه دارند مبلغی معادل هفته ای 200 دلار از حسابهای بانکی خود برداشت کنند و این به معنی کمبود نقدینگی در کشور است. مواردی که بیان شد گرچه کم است اما می‌تواند نشان‌دهندۀ این باشد که وجود طالبان چگونه می تواند اقتصادی ضعیف و شکننده برای افغانستان بسازد.
در آخر باید به عنوان کسی که خودش افغانستانی است بگویم که کشورم اکنون بیش از هر زمان دیگری تنها شده است و نیازمند کمک از جوامع بین‌المللی و سازمان ملل متحد است. اگر افغانستان راه به حال خودش رها کنیم، قطعاً در فاصله‌ای نه چندان دور نسل‌کشی گستردۀ شیعیان و هزاره‌ها راخواهیم داشت و جان دادن هزاران انسان بی‌گناه به دلیل فقر و گرسنگی را.
می‌خواهم به آنهایی که به طالبان اجازۀ بازگشت به قدرت داده اند وحال نیز افغانستان را فراموش کرده اند، بگویم که وجود طالبان فقط به ضرر افغانستان تمام نمی‌شود و دیر یا زود گریبان شما را نیز خواهد گرفت. پس به فکر باشید!
گزارش از ستاره جعفری – کارشناسی اقتصاد دانشگاه تهران
