به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ حق تحصیل و آموزش اهمیتی حیاتی برای یک جامعه دارد و آشنایی افراد با حقوق خود به پیشرفت فردی و جمعی منجر می‌شود و هر شخص حق تحصیلات آکادمیک دارد. دانشجویان نیز همانند سایر شهروندان از حق و حقوقی برخوردار هستند و در فضای دانشگاه باید طبق این قوانین با وی برخود شود.
هردانشجویی بایستی برای احقاق حق یا رفتار مناسب در سطح دانشگاه از حقوق خود به خوبی آگاه باشد تا در بزنگاه های مختلف گیر بی قانونی برخی افراد معلوم الحال نشود. برای یک دانشجو در طول تحصیل بار پیش خواهد آمد که در موارد مختلف آموزشی، رفاهی، انضباطی و ... دچار مشکلاتی شود که اگر با قوانین دانشگاه و حقوق دانشجویی خود آشنا نباشد نمیتواند از این مشکلات به راحتی خارج شود.
از این رو برای آشنایی هرچه بهتر دانشجویان با حقوق خود در میزگردی با علیرضا مراونی، ایمان خورشیدوند و علی پارسا سه تن از فعالین دانشجویی و وکلای پایه یک دادگستری به بررسی ابعاد مختلف حقوق دانشجویی پرداختیم که در ادامه می خوانید:
علیرضا مراونی، وکیل پایه یک دادگستری و فعال سابق دانشجویی:
اصل بنیادی حفظ کرامت انسانی و آزادی است
شاید اولین سوالی که به ذهن شما خطور پیدا کند این باشد که آیا دانشجو به‌عنوان بخشی از جامعه، شامل همان مواردی می‌شود که قانون اساسی به عنوان حق و تکلیف برای او مشخص کرده است یا خیر؟
اولین اصل بنیادی که در این زمینه بایستی مورد توجه قرار گیرد این است که اصل بنیادی حفظ کرامت انسانی و آزادی به‌عنوان مبنا در جمهوری اسلامی ایران شناخته‌شده است. و همه دانشجویان از حقوق برابر انسانی، فرهنگی و اجتماعی برخوردار هستند و هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور آزادی‌های مشروع را سلب کند.
حال ما بعضا با این موضوع مواجه شده ایم که زمانی به هر دلیلی اقدامی خلاف قانون یا به نظر بخش‌های دانشگاه غیرقانونی از شما به عنوان دانشجو سرزده و پرونده شما باید مورد رسیدگی قرار گیرد.
تنها مرجع قانونی برای رسیدگی به تخلفات
دانشجویان باید به یاد داشته باشند که تنها مرجعی که صلاحیت رسیدگی به تخلفات دانشجویان را دارد، شورای انضباطی دانشگاه مربوطه است. و این چنین است که حراست، انتظامات، اداره آموزش و ... بقیه بخش‌های دانشگاه، به‌هیچ‌عنوان حق دخالت در پرونده‌های انضباطی را ندارند. تخلفات باید مشخص باشد و بر اساس ماده 6 آیین‌نامه انضباطی، این تخلفات عبارت است از: تخلفات عمومی، آموزشی، سیاسی و اخلاقی که حدود هر بخش به‌صورت مشخص در ذیل آن آورده شده است
ایمان خورشیدوند وکیل پایه یک دادگستری، فعال سابق دانشجویی:
تحصیل حقی پر اهمیت برای یک جامعه
حق بر تحصیل و آموزش در کنار حق بر بهداشت، اهمیتی حیاتی برای یک جامعه دارد و آشنایی افراد با این حقوق خود به پیشرفت فردی و جمعی منجر می‌شود و شهروندان مطالب‌گر و دولت‌ها را پاسخگو می‌کند؛ دو عنصری که از مؤلفه‌های حکمرانی خوب هستند.
نهادینه شدن قانون در جامعه مستلزم آموزش، ترویج آگاهی و جامعه پذیری افراد است. در این زمینه نهادهای آموزشی و رسانه‌های جمعی نقشی اثرگذار دارند. دانشگاه به مثابه نهادی علمی، آموزشی و فرهنگی از رهگذر آموزش‌های رسمی و غیر رسمی می‌تواند دانشجویانی پایبند به قانون تربیت کند.
علی پارسا، پذیرفته شده آزمون وکلا و فعال دانشجویی:
حقوق دانشجویی حول چهار محور «آموزشی و پژوهشی»، «فرهنگی، اجتماعی و سیاسی»، «صنفی و رفاهی» و «انضباطی» سامان یافته است. این تقسیم بندی مبتنی بر معیار موضوعی بوده و با ساختار اداری و تشکیلاتی وزارت علوم منطبق است. معیار انتخاب مواد این منشور از مجموعه مقررات و قوانین موجود، دو چیز بوده است: یکی تعداد دانشجویانی که مشمول این حقوق و مقررات میشوند و دیگری گسترده خسارت و میزان هزینه هایی که در صورت عدم پایبندی به این حقوق و مقررات، به دانشجویان و نظام آموزش عالی کشور تحمیل خواهد شد.
از فحوای منشور حقوق دانشجویی میتوان دریافت که تربیت دانشجویانی قانونمدار و آگاه به حقوق و تکالیف خود و مسئولیت پذیر و هدفمند در قبال جامعه، از کارکردهای فرهنگی و اجتماعی نهاد علم کشور است.
بدیهی است تحقق این امر خطیر مستلزم مشارکت داوطلبانه همه دانشگاهیان به ویژه مجامع دانشجویی از قبیل انجمن های علمی، کانون های فرهنگی و هنری، تشکل های دانشجویی و همچنین همکاران و اعضای هیئت علمی دانشگاه هاست.
علیرضا مراونی، وکیل پایه یک دادگستری:
دعوت از دانشجو به کمیته انضباطی به هر طریقی ممکن نیست!
دعوت از دانشجو به شورای انضباطی دانشگاه به‌صورت کتبی و رسمی باید انجام بگیرد. در نامه دعوت، عنوان اتهام به‌صورت مشخص باید ذکرشده باشد. در مواردی دیده شده که با عناوینی همچون «وصول گزارشِ تخلف از طریق یکی از مراجع حقوقی دانشگاه» یا «جهت ارائه‌ی پاره‌ای توضیحات» دانشجو را احضار کرده‌اند، این کار تخلف است و نبایستی صورت بگیرد.
احضاریه و دانشجو!
حال اگر دعوت دانشجو به شورای انظباطی قطعی شده و این شورا تصمیم بر دعوت گرفته است؛ دعوت از طریق احضاریه صورت میگیرد که این احضاریه باید شامل مشخصات دانشجو، تاریخ، زمان و آدرسِ جلسه و همانطور که ذکر شد، عنوان مشخص اتهام وارده به دانشجو باشد. پاکت دعوت، پلمپ و با مهر محرمانه به دانشجو تحویل می‌شود.
اصل بر برائت دانشجوست
همانطور که در بالا ذکر شد، تفهیم اتهام فقط در موارد مندرج در ماده 6 آیین‌نامه انضباطی مجاز است. دانشجو حق رؤیت مستندات تخلف را دارد و متهم برای اثبات بی‌گناهی خود، نیاز به ارائه دلیلی ندارد و شورا باید اتهام خود را اثبات کند. طبق رویه‌های غیرقانونی که در سال‌های گذشته رخ داده‌است، مواظب جلسات جعلی کمیته انضباطی باشید. به‌هیچ‌عنوان با دعوت تلفنی در جلسه‌ای وارد نشوید.
اعضای حقوقی شورای انضباطی بدوی و شورای انضباطی تجدیدنظر در آیین‌نامه انضباطی ذکرشده است و مرعوب تهدید‌های اشخاص نشوید. اعضای شورا و کارکنان دبیرخانه شورای انضباطی اجازه تجسس در زندگی خصوصی دانشجویان را ندارند و روش‌هایی مثل استراق سمع، فیلم‌برداری و عکاسی در فضای خصوصی، اجبار دیگران به شهادت‌دادن و غیره به جمع‌آوری مستندات برای اثبات تخلف دانشجو تخلف می‌باشد. همچنین کلیه اطلاعات مربوط به تخلف دانشجو محرمانه و از افشای آن (به‌جز همسر و والدین آن هم با رعایت مصالح دانشجو) خودداری کنند.
ایمان خورشیدوند وکیل پایه یک دادگستری:
ما وقتی به مطالعه منشور حقوق دانشجویی میپردازیم باچند ماده مهم رو به رو میشویم که در ادامه بخشی از آنان را تشریح خواهم کردم: اولین ماده بر اساس منشور حقوق دانشجویی ماده ۱۱ این منشور، حق تشکیل انجمن‌های سیاسی و صنفی عبارتند از تشکیل، عضویت و شرکت در جمعیت‌ها و انجمن‌های سیاسی، صنفی و اسلامی که پایبند به اصول و موازین جمهوری اسلامی اند، برای دانشجویان آزاد است.
همچنین در ماده ۱۴ به حق تشکیل اجتماعات اشاره شده است که بر این اساس تشکیل اجتماعات و تظاهرات مسالمت آمیز بدون حمل سلاح و به گونه‌ای که مخل مبانی اسلامی نباشد، آزاد است. ماده ۱۳ این منشور به حق برخورداری از تأمین اجتماعی به صورت بیمه که حقی همگانی است، اشاره می‌کند.
بر اساس ماده ۱۷ این منشور، هیچ عملی تخلف نیست مگر به صراحت قوانین و مقررات لازم الاجرا. همچنین در بخش دیگری از منشور حقوق دانشجویی بر حق ادامه تحصیل در صورت محکومیت قضائی تاکید می‌کند که در تمامی جرایم، در صورت محکومیت قضائی که منتهی به بازداشت موقت یا حبس شده باشد، چنانچه حکم انضباطی محرومیت از تحصیل صادر نشود، مدت بازداشت یا حبس جز سنوات دانشجو محسوب نشده و پس از پایان مدت محکومیت، می‌تواند ادامه تحصیل داده و دانشگاه باید به نحو مقتضی، نسبت به ادامه تحصیل دانشجو مساعدت کند. چنانچه مدت محکومیت از مدت مجاز مقطع تحصیلی بیشتر باشد، دانشگاه موظف است نحوه ادامه تحصیل را با موقعیت جدید آموزشی تطبیق دهد.
در حق بازگشت به تحصیل آمده است دانشجوی منصرف یا اخراجی از تحصیل می‌تواند در صورت تسویه حساب کامل با مؤسسه، دوباره در آزمون شرکت کند.
علی پارسا، پذیرفته شده آزمون وکلا:
حقوق آموزشی و پژوهشی
حقوق آموزشی و پژوهشی یکی از حقوق مهم دانشجویان است که در ماده ۱۸ نیز در مورد حق تحصیل دانشگاهی اشاره دارد. حق ادامه تحصیل به این شرح است که دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی اجازه ندارند دانشجو را از ادامه تحصیل منع کنند مگر به دلایل تحصیلی آن هم در چارچوب آئین نامه‌های آموزشی یا به دلایل انضباطی. مرجع رسیدگی به اخراج تحصیلی معاونت آموزشی و مرجع رسیدگی به اخراج انضباطی شورای انضباطی مرکزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. هیچ نهاد یا شورای دیگری حق صدور حکم اخراج دانشجویان را در این موارد ندارد.
بخش دیگری از منشور حقوق دانشجویی بر حق ادامه تحصیل در صورت محکومیت قضائی تاکید می‌کند که در تمامی جرایم، در صورت محکومیت قضائی که منتهی به بازداشت موقت یا حبس شده باشد، چنانچه حکم انضباطی محرومیت از تحصیل صادر نشود، مدت بازداشت یا حبس جز سنوات دانشجو محسوب نشده و پس از پایان مدت محکومیت، می‌تواند ادامه تحصیل داده و دانشگاه باید به نحو مقتضی، نسبت به ادامه تحصیل دانشجو مساعدت کند. چنانچه مدت محکومیت از مدت مجاز مقطع تحصیلی بیشتر باشد، دانشگاه موظف است نحوه ادامه تحصیل را با موقعیت جدید آموزشی تطبیق دهد. در حق بازگشت به تحصیل آمده است دانشجوی منصرف یا اخراجی از تحصیل می‌تواند در صورت تسویه حساب کامل با مؤسسه، دوباره در آزمون شرکت کند.
در ماده ۲۲ به حق فرصت جبران اشاره و تاکید شده است که نظام آموزش عالی برای دانشجویانی که نتوانسته‌اند به حد نصاب ارزشیابی در آزمون‌ها دست یابند، فرصت جبران قائل است. در دوره کاردانی و کارشناسی دانشجویی که در یک یا چند درس نمره قبولی کسب نکند، چنانچه در نیمسال‌های بعدی دروس فوق را با حداقل نمره ۱۴ بگذراند، نمره قبلی در کارنامه دانشجو فقط ثبت و باقی می‌ماند اما در معدل نیمسال کل محاسبه نمی‌شود.
مصاحبه از مسلم خلخال
