به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ محمدرضا حیاتی*// همه ساله در این فصل از سال مسئله خاموشی های برق در تابستان نقل محافل می شود و تامین کسری برق یکی از بحث داغ است. در این میان استفاده از انرژی های تجدیدپذیر به عنوان یکی از راهکارهای توسعه زیرساخت صنعت برق کشور مطرح می شود، موضوعی که به دلیل سوخت فسیلی «رایگان» که در اختیار نیروگاه های حرارتی قرار دارد، بیشتر با عینک «ویترینی» به آن نگاه می شود در حالی که بسیاری از کشورهای همسایه که ذخایر سوختی بیشتر از ایران دارند، مسیر دیگری را در نظر گرفته اند.
ماجرای انرژی های تجدیدپذیر در ایران طی سال های گذشته با خرید تضمینی از سوی دولت همراه بود که با وجود عدم جذابیت سرمایه گذاری، اندک سرمایه گذاران «دلسوزی» را به خود جلب کرده بود اما با آمدن تیم وزارت نیرو جدید اتفاقات قابل تاملی برای این صنعت رخ داده است، اتفاقاتی که باعث شده از روی کار آمدن مدیران وزارت نیرو تقریبا «هیچ» دستاوردی در حوزه تجدیدپذیر رقم خورد.
1- خرید تضمینی متوقف، وعده 10 هزار مگاواتی!
حال روز صنعت تجدیدپذیر امروز کشور از اواخر تابستان سال گذشته آغاز شد، سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی (ساتبا) که متولی این حوزه در کشور است، به صورت ناگهانی و بدون اطلاع قبلی، عقد قراردادهای خرید تضمینی برق نیروگاه‌های خورشیدی را متوقف کرد، در آن بازه زمانی، بسیاری این تصمیم عجیب وزارت نیرو را تنها «دیدگاه منفی» نسبت به قراردادهای خرید تضمینی برق تجدیدپذیر و موضوع منابع مالی قراردادها که از محل ماده ۶۱ قانون اصلاح الگوی مصرف برای خرید تضمینی برق گرفته می شد مطرح می کردند، اما هیچگاه به این پاسخ داده نشد که در طرف دیگر این تصمیم دقیقا قرار است چه اتفاقی بیافتد.
در همین فضای شوک سرمایه گذاران بود که علی اکبر محرابیان وزیر نیرو در اواخر مهرماه وعده احداث 10 هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر با محوریت نیروگاه های خورشیدی خبر داد، وعده ای که در همان روزها هم از سوی بسیاری از فعالین این صنعت با نقدهای گسترده همراه بود، البته بسیاری از فعالین این حوزه معتقد بودند که این وعده وزیر درصدد کم کردن آثار شوک توقف توسعه انرژی های تجدیدپذیر است.
2- وعده 4 هزار مگاوات!
سال 1400 بدون هیچ برنامه مشخصی توسط ساتبا به پایان رسید تا اینکه فشارهای از بلاتکلیفی این حوزه باعث شد که معاون وزیر نیرو و رئیس سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی (ساتبا) در اواخر فروردین ماه سال جاری از احداث اینبار 4هزار مگاوات برق تجدیدپذیر از نوع خورشیدی آن هم به صورت برگزاری «مناقصه» خبر داد! مسئله ای که بازهم بر ابهامات و سوالات سرمایه گذاران این حوزه افزود.
کمانی رئیس ساتبا درباره این موضوع در روزهای پایانی فروردین سال جاری گفته بود: برنامه احداث چهار هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی با استفاده از ظرفیت ماده 12 قانون رفع موانع تولید به تصویب شورای اقتصاد رسیده و مصوبه آن نیز روز گذشته ابلاغ شده است.
اشاره او به "مصوبه شورای اقتصاد است که در این مصوبه این شورا مجوز سرمایه گذاری در طرح «احداث 4000 مگاوات نیروگاه خورشیدی» شامل بازپرداخت سرمایه گذاری طرح از محل عایدات صرفه جویی و زمانبندی اجرا را به استناد ماده (12) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور و آیین نامه اجرایی آن و نیز تبصره (3) ماده (61) قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی را صادر کرد.(اینجــا) و این شورا سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق (ساتبا) را موظف کرد در چهارچوب قانون برگزاری مناقصات از طریق برگزاری مناقصه، شرکت های سرمایه گذار مجری طرح را انتخاب نماید.
3- مارپیچ اسناد مناقصه
اعلام صدور مجوز طرح جدید احداث نیروگاه های خورشیدی گرچه در همان روزهای نخست دلخوشی هایی برای سرمایه گذاران بوجود آورد، اما انتشار اسناد مناقصه در اردیبهشت ماه نه تنها ابهامات قبلی را کم نکرد بلکه اعتراضات گسترده ای را درباره اسناد منتشر شده به همراه داشت. آنچه که از این اسناد(دانلود) به چشم می خورد تضامین غیرمعمول، زمانبندی احداث عجیب، شرایط خریداری برق، حق فسخ یکطرفه قرارداد، ضبط نیروگاه و ده ها مورد دیگر بود که باعث شد ساتبا جلسه ای را درباره این «دستپخت» خودش با سرمایه گذاران برگزار کند.(دانلود)
این بگومگوها ادامه داشت تا اینکه ساتبا با عقب انداختن زمانبندی برگزاری مناقصه، الحاقیه شماره 1 (دانلود) خود را در ابتدای تیرماه و الحاقیه شماره 2 (دانلود) را در همین ایام منتشر کرد که نه تنها ابهامات قبلی برطرف نشد، بلکه بر سوالات سرمایه گذاران اضافه کرد.
به هر حال آنچه که در این اسناد منتشر شده، روشن است انتظارات "ساتبا" نسبت به سرمایه گذاران بیشتر به صورت ادبیات کارفرما و پیمانکار است، مسئله ای که پاشنه آشیل وزارت نیرو در این طرح خواهد بود که اگر نتواند همین سرمایه گذار باقی مانده را برای خود حفظ کند، کارنامه ای شکست خورده ای برای خود برجای خواهد گذاشت.
صنعت برق کشور در همه حوزه ها این روزها به دلیل سیاست «دستوری» ورشکسته است و سرمایه گذار غیر علاقه مند به صنعت برق از فاصله چندصد کیلومتری این صنعت عبود نمی کند و همین سرمایه گذاران وقتی با چنین تصمیم گیری های خلق الساعه ای روبرو می شوند قطعا سرمایه کلان خود را در این صنعت نگه نمی دارند.
حال باید دید چه سرنوشتی در توسعه صنعت تجدیدپذیر ایران رخ خواهد داد، زمان در حال عبور است و هنوز 1 وات قرارداد جدید خرید تضمینی حوزه تجدیدپذیر در وزارت نیرو بسته نشده است.
* سرمایه گذار حوزه برق و انرژی
