به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ بررسی رویکرد دولتهای پس از انقلاب در قبال امر فرهنگی با محوریت چالش حجاب نظام های هنجاری و ارزشی در هر حکومتی همواره از مهمترین شئون امر حکمرانی محسوب میشود، در حقیقت فرهنگ بعنوان مفهومی گسترده که شامل ارزش های اجتماعی و هنجار ها است در هر کشور متناظر با سنت های فکری مردمان بعنوان مجموعه ای از دانش ها، باور ها و قوانین است و از طریق آموزش و جامعه پذیری توسط نهاد ها همچون خانواده، مدرسه، رسانه، مراکز آموزشی و البته در عصر ما فضای مجازی به افراد منتقل میشود.
بیشتر بخوانید: مروری بر حجاب؛ از حجاب وقار تا فاصله حقیقت با مجازی
بدین ترتیب هر حکومتی متناسب با بعد معنایی و ارزشی خود این نهاد ها را درجهت ایدئولوژی ارزشی خود هدایت میکند و ریل‌گذاری مسیر فرهنگی را تعیین مینماید بنابراین دولت ها بسته به بنای فکری و ایدئولوژیک سیاسی خود مناسبات امر فرهنگ را تنظیم میکنند از این رو در یک سیستم سیاسی امر فرهنگ با سیاست امتزاج پیدا میکند و تفکیک آنها از هم در واقع امری غیر ممکن در جامعه بنظر می‌رسد، بنابراین دولت ها بعنوان متولی اصلی امر فرهنگی شناخته میشوند و در نظام های مبتنی بر دموکراسی وظیفه هدایت مسیر فرهنگ با توجه به نظر مردم را عهده دار هستند.
در جمهوری اسلامی سیاست فرهنگی، سیاست انقلاب اسلامی است. انقلاب اسلامی بدین معنا است که فرهنگ اسلامی در کلیه شئون فردی و اجتماعی کشور اصل و‌پایه و مبنا قرار گرفته است. بنا بر این نباید فراموش کرد که انقلاب اسلامی حقیقتاً انقلاب فرهنگی است و اگرنگوییم همه اختیارات و امکانات، قدر مسلم این است که می‌توانیم‌بگوییم بیشترین ومهمترین و عمده‌ترین تلاشها و توانمندیها باید برای تکامل و توسعه و تحرک فرهنگی در همه شئون فردی و اجتماعی به بهترین نحو‌صرف شود سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی متخذ از جهانبینی و انسانشناسی اسلامی است.
با توجه به تعریف فوق دستور کار دولت ها تا حد زیادی در اجرای سیاست های فرهنگی مشخص میشود، در این نوشتار قصد داریم که به سیاست های مختلف فرهنگی با اولویت مقوله حجاب در دولت های مختلف بپردازیم و نتیجه خواهیم گرفت که بحران های اخیر فرهنگی مخصوصا در حوزه عفاف و حجاب در جامعه ضمن نواقصی که در بخش گزارش های قبلی بدان پرداخته شده است متغیر دیگری که «تصیمات سیاست مداران» و دولت ها بعنوان متولی اصلی این موضوع نیز گریزی بزنیم.
بطور کلی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ما شاهد رفرم فرهنگی در سطوح کلان و خرد نظام حکمرانی هستیم، با معیار قرار گرفتن فرهنگ اسلامی مبتنی بر شریعت وسنت الهی، نظام ارزشی و هنجاری جامعه و نوع سیاست ورزی فرهنگی به طریق اولی دستخوش تحول میشود، تحقق امر فرهنگی مبنی بر احکام دین پس از انقلاب در دستور کار دولت های مختلف قرار گرفت و بازوهای اجرایی و عملیاتی مختلفی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی و... ار همان ابتدا وظیفه زدودن مظاهر و عناصر ضد فرهنگ در جامعه فرهنگی جدید را به عهده گرفتند.
در واقع با پیروزی انقلاب، نظام ارزشی و فرهنگی جامعه نیز باز تعریف شد. تجربه چند دهه حکمرانی پس از انقلاب نشان می‌دهد که دولت ها در جهت ساخت و تولید و درونی کردن هنجار ها و گفتمان انقلاب اسلامی ویژه در امر فرهنگی همواره دچار اختلال بوده اند البته نباید فراموش کرد که متغیر های بسیاری در ضعف و ناکامی این مقوله دخیل بوده است.
ارتباطات جهانی و شبکه ای، نظام فرهنگی کشور ها را با مشکل های فراوانی روبرو ساخته که جمهوری اسلامی هم از این قائله مستثنی نبوده و نیست، مرزهای فرهنگی با پیشرفت تکنولوژی و فناوری ارتباطی تقریباً بی معنا شده است و جهان با پیچیدگی و ازدحام داده های فرهنگی مواجه است، که در این شرایط کشورهایی که در تولید و انعکاس ارزش های خود و درونی کردن آن بوسیله نظام های فرهنگی توفیق یافته اند در برابر این حجم عظیم خرده فرهنگ ها و فرهنگ غالب که معمولا توسط کشور های سیادت یافته و هژمونیک تولید و تعریف میشود، ایستادگی کنند و مظاهر فرهنگی و سنتی خود را مصون بدارند.
در کشور ما امر فرهنگی همواره همانند سایر حوزه های حکمرانی دچار اختلال بوده است، مردم ما در عین پابندی به اسلام و ارزش های دینی خواستار همرنگی با مظاهر مدرنیته نیز هستند و ذائقه برخی نیز بر فرهنگ کهن و باستانی ایران تاکید دارد، این جمع متناقض فکری ما ایرانی ها همواره نسخه های مختلف فرهنگی را با چالش رو برو ساخته است، چند رنگی و چند صدایی فارغ از اینکه از خصوصیات ذاتی هر اجتماع است اما زمانی که این رنگارنگی فکری، در سطح کلان نخبگان سیاسی نیز وجود داشته باشد، کشوری را که داعیه دار فرهنگی خاص است دچار چالش میکند.
دولت های مختلف پس از انقلاب هر کدام نسبت به کار ویژه های فرهنگی در کشور رویکردهای متفاوت و گاهی متناقضی را دنبال کرده اند که این موضوع یکی از عوامل بحران های فرهنگی فعلی کشور از جمله مسئله حجاب است، فارغ از اینکه ریشه های مقوله حجاب را باید در امور دیگری جستجو کرد که آن سیاست های بالادستی نظام سیاسی است، بحران امروز امر فرهنگی در جامعه ما معلول تصمیم سازی های متناقض دولت ها نیز است ضمن آنکه عنصر خارجی و تلاش دشمن هم برای انحطاط امر فرهنگ در کشور را نباید از نظر دور داشت، تلاش دشمن بوسیله جنگ رسانه ای با هدف قرار دادن نظام خانواده که مهمترین رکن فرهنگی در هر جامعه ای است از مهمترین مصادیق بحران فرهنگ در کشور ماست.
در ادامه گریزی خواهیم زد به سیاست های دولت های مختلف پس از انقلاب در خصوص موضوع هنجار و فرهنگ بویژه نسبت به معضل امروز کشور که مقوله حجاب است.
در گزارش های بعد به بررسی رویکرد دولت های پس انقلاب در موضوع فرهنگ و عفاف و حجاب خواهیم پرداخت.
ادامه دارد...
گزارش از محمد جهاد
