به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، بر اساس آمار بانک مرکزی که به تازگی علی رغم مصوبه شورای عالی آمار(در سال 1397) منتشر شده و با توجه به اعلام رییس جمهور، نرخ رشد نقدینگی از 40 درصد به حدود 25 ٪(متناظر با نرخ بلند مدت نقدینگی) کاهش یافته است.
لازم به ذکر است در ابتدای 1401 ارز ترجیحی با هدف مهار تورم از مسیر جلوگیری از استفاده از پایه پولی در تأمین ارز واردات کالای اساسی حذف شد اما در انتهای سال (همزمان با جهش دوم نرخ ارز در رمستان 1401 و دوره ریاست فرزین در بانک مرکزی) ارز ترجیحی جدید با اختلاف 6 برابری نسبت به ارز 4200 تومانی شکل گرفت.
از سوی دیگر آثار رشد 50 درصدی نرخ ارز (تغییر نرخ بازار ازاد از حوالی 30 هزار تومانی به حوالی 45 هزار تومان) در تحولات تورمی سال جاری آثار خودش را نشان می‌دهد.
این موارد گویای مسائل بحث برانگیزی است که در ادامه به آن میپردازیم:
1. در ابتدای سال یکی از موضوعاتی که به عنوان الزام حذف ارز ترجیحی مطرح می‌شد استناد به آمار محرمانه بانک مرکزی در خصوص وقوع تورم بسیار بالا (60 درصدی) همزمان با تخصیص این ارز در سال 1400 بود. بر این اساس با هدف خاموش کردن یکی از موتورهای تورم اقدام به حذف ارز ترجیحی و تخصیص یارانه نقدی شد.
این درحالی است که ماجرای پرتکرار تورم 58 تا 60 درصدی صرفا اشاره به شاخص تورم نقطه ای و نه نرخ تورم سالیانه بوده که البته در اسفند 1401 این شاخص به 62٪ افزایش یافته است.
2. از طرف دیگر مروری بر تحولات اردیبهشت، آذر و بهمن ماه 1401 حاوی نکته درس آموزی بود. بر این اساس در اقتصاد ایران ثبت شد که با زادسازی نرخ ارز رسمی، دولتی یا ترجیحی در فاصله کوتاهی نرخ جدیدی در بازار ارز شکل میگیرد. این روند در طی سه دهه اخیر ما به ازای قابل استناد دیگری نیز دارد.
3.گذار از یک نرخ ترجیحی به نرخ ترجیحی بالاتر تحت پوشش یارانه نقدی جدای از تحمیل زیان یارانه بگیران از محل افت ارزش یارانه نقدی، یک آزمون خطای پرهزینه محسوب می‌شود.
البته شواهد نشان می‌دهد مابه التفاوت 5 هزار تومانی نرخ ارز (فاصله 23 هزار تومانی نرخ تسعیر در قانون بودجه 1401 که معیار تخصیص یارانه نقدی شد تا نرخ 28.5 هزار تومانی که نرخ جدید تخصیص ارز کالاهای اساسی در سال 1401 است) برای پوشش ناترازی بودجه به خزانه دولت رفته است.
4. رابطه رشدنقدینگی و تورم غیر نرمال( نرخهای پایین تر یا بالاتر از نرخ 20 درصدی تورم 50 ساله در اقتصاد ایران) و نسخه تکراری منبعث از آن یعنی تلاش حداکثری برای کنترل ترازنامه بانکها و پایه پولی در جهت کنترل نقدینگی بی توجه به آثار حذف دفعی نرخ ترجیحی ارز، بخصوص در طی دهه اخیر برای بار دوم و بعد از ماجرای افت تورم در عین رشد نقدینگی در اواسط دهه 90 شمسی، باطل شد.
