به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ مراسم ۱۶ آذر ۱۴۰۴ به طور غیررسمی و قبل از حضور رئیس جمهور با پخش چند ترانه ملی اما امروزی آغاز شد و هر لحظه صدا موسیقی بالاتر میرفت تا در میان همهمه دانشجویان گم نشود. در میان کم سن و سالها، تک و توک مو سپید کردهها هم به چشم میخوردند که از سلام و علیک دانشجویان به نظر میرسید از اساتید دانشگاه باشند.
سرانجام ساعت ۸:۲۵ دقیقه رئیسجمهور وارد سالن شد و اندکی بعد نوای سرود ملی سالن را فراگرفت و سپس چند آیه از کلام الهی تلاوت شد تا آئین بزرگداشت روز دانشجو و دانشگاهیان به طور رسمی با حضور رئیس دولت وفاق کلید بخورد. هر چند به رسم مالوف انتظار میرفت تا با خاتمه تلاوت کلام الهی باز هم شور و هیجان همیشگی به سالن برگردد اما با پخش تصاویر شهدای دانشگاه در جنگ ۱۲ روزه باز هم سکوت ادامه پیدا کرد و دانشجویان نشان داند که این مراسم با آن چه در چند دهه اخیر دیدهایم، تفاوت دارد.
پس از سخنرانی محمد اسماعیلی قیداری رئیس دانشگاه شهید بهشتی نوبت به نمایندگان تشکلهای دانشجویی رسید که هر کدام از آینده سازان دغدغه مند ایران و چالشهایش، دانشگاه و نگرانیهایش در حضور رئیسجمهور، وزیر علوم و تصمیمسازان روایت کنند. جانمایه این روایتها حاکی از ایجاد فضایی به اقتضای روحیه دانشجویی بود تا از طریق نمایندگان تشکلهای دانشجویی در پشت تریبون یا با صدای بلند و از لابه لای جمعیت به نقد ناترازیها، کمبود بودجه پژوهشی کشور و آسیبهایش، وفاق، ناترازیهای مدیریتی، تعارضهایی مانند فیلترینگ و خط سفید اشاره شود.
دولت وفاق و «وحدت در عین کثرت» دانشگاهیان
مراسم روز دانشجو در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به دو بخش تقسیم شده بود و به طور طبیعی بیشترین سهم به دانشجویان رسید. گروههای فرهنگی، انجمنهای صنفی دانشجویی، نماینده اتحادیههای دبیران، اتحادیههای تشکلهای دانشجویی، بسیج دانشجویی، انجمن دانشجویان مستقل، دفتر تحکیم وحدت، جامعه اسلامی، شوراهای صنفی دانشگاهها، انجمن علمی، نشریات دانشجویی، جنبش عدالتخواه دانشجویی، کانونهای فرهنگی و هنری هر یک دقایقی به بیان دیدگاه و نظرات طیف خود پرداختند.
با سخنرانی هر یک از نمایندگان دانشجویی، عدهای از حضار که به دیدگاه آن فرد نزدیکتر بودند، تشویق می کردند و در مواردی میایستادند و حتی شعارهایی نیز سر میدانند اما نقطه امیدوارکننده ماجرا این بود که برخلاف نظر عدهای که در سالهای اخیر تلاش کردهاند ادبیات هنجارشکنانه را به نسل z نسبت دهند یا چنین ادبیاتی را برای این نسل عادیسازی کنند، شعارهای امروز آن هم در مراسمی که بیشتر شبیه «انفجار گلایهها» بود، هرگز وارد وادی ساختارشکنی و ناهنجاری نشد.
برخلاف نظر عدهای که در سالهای اخیر تلاش کردهاند ادبیات هنجارشکنانه را به نسل z نسبت دهند یا چنین ادبیاتی را برای این نسل عادیسازی کنند، شعارهای امروز هرگز وارد وادی ساختارشکنی و ناهنجاری نشد.در این مراسم برخی نمایندگان دانشجویی مطالبات خود را در چارچوب مسائل علمی و صنفی صورتبندی کردند و از ناامنی شغلی و کمبود منابع مالی برای تحقیقات دانشگاهی گلایه داشتند اما برخی دیگر تلاش کردند تا از این چارچوب فراتر روند. آنها دغدغههای خود را با نگاههای مختلف سیاسی بیان کردند تا نماینده «چند صدایی» و «وحدت در عین کثرت» در جامعه دانشجویی و در سپهر کنونی سیاست ایران بویژه پس از جنگ ۱۲ روزه باشند و نشان دهند تقویت وحدت و انسجام ملی به معنای «تک صدایی» و «مونولوگ» نیست بلکه دیالوگ مردم و مسئولین بویژه دیالوگ نخبگان و فرهیختگان با کارگزاران، رمز انسجام ملی است.
تضارب آراء درباره وفاق در آراء دانشجویان
اما دانشجویان در این گفتگوی بیپروا با رئیسجمهور چه گفتند؟ «محمد امین آیتاللهی» پزشک عمومی و دانشجوی رشته انیمیشن دانشگاه سیستان و بلوچستان یکی از سخنرانهایی بود که نحوه اجرای «ایده وفاق» رئیسجمهور را زیر ضرب برد. وی در بخشی از سخنانش وفاق را سرمایهای بیبدیل دانست و گفت: «به نظر میرسد وفاق در دولت به ابزاری برای جلب رضایت همه جریانها تبدیل شده است. اعتماد به مردم و متخصصان رکن اصلی دولت بود اما مکانیزم این رویه چندان روشن نیست.»
این فعال دانشجویی در ادامه از به تاخیر افتادن وعده دولت برای رفع فیلترینگ شکایت کرد که با تشویق ممتد بسیاری از دانشجویان مواجه شد و سپس پرسید: «اگر فیلترینگ خوب است چرا با خطهای سفید دور زده شده است؟ دیگر چه موارد سفیدی وجود دارد که ما از آن بیخبریم؟» نزخ بنزین و تاثیر آن بر معیشت مردم یکی دیگر از نقدهای وی بود که با استقبال دانشجویان روبرو شد.»
اگر فیلترینگ خوب است چرا با خطهای سفید دور زده شده است؟ دیگر چه موارد سفیدی وجود دارد که از آن بیخبریم؟
سپس پویا زارعفر عضو شورای مرکزی عدالتخواه دانشجویی دغدغهاش درباره حفظ و تقویت «اتحاد مقدس» شکل گرفته پس از جنگ ۱۲ روزه را بیان کرد و خطاب به رئیسجمهور گفت: «پنج ماه از تجاورز اسرائیل میگذرد و همچنان این پرسش مطرح است که چه عاملی میتواند «اتحاد مقدس» را حفظ کند؟ بر خلاف صحبتهایتان از نهجالبلاغه به نظر می رسد عدالت را به فراموشی سپردهاید.»
وی همچنین در زمینه برگزاری رویداد هفته دیزاین تهران نیز انتقاداتی را مطرح کرد و ایدههای سیدعلی مدنیزاده وزیر اقتصاد را یادآور خاطرات خصوصیسازی در دهه ۹۰ تفسیر کرد. این فعال دانشجویی نیز مانند بسیاری از دانشجویان از تغییر نرخ بنزین گلایه کرد و به رئیسجمهور گفت این تصمیم تاثیری در پیشگیری از قاچاق ندارد. زارعفر همچنین از دیپلماسی دولت چهاردهم نیز انتقاد کرد و دولت را به مرعوب شدن در برابر هژمونی تک قطبی متهم کرد. وی خطاب به رئیسجمهور گفت: «دشمنی ما با آمریکا بر سر ایران قوی است اما همچنان پربسامدترین اخبار وزارت خارجه شما درباره مذاکره است.»
یکی دیگر از سخنرانان محمدمهدی آبپور نماینده جامعه اسلامی دانشجویان بود که وی نیز ترجیح داد، فرصتی که در اختیار داشت را به نقد هیات دولت اختصاص دهد. این فعال دانشجویی پزشکیان را سپر بلای برخی اعضای هیات دولت معرفی کرد و از رئیسجمهور پرسید: «چرا برای تغییر این رویه کاری انجام نمیدهید؟»
وی برخلاف بسیاری از دانشجویان که دغدغه فیلترینگ داشتند در ادامه سوالاتش از رئیسجمهور پرسید: «آیا مشکل کشور کنسرت و فیلترینگ است؟» و سخنان خود را با یک جمله تهدید آمیز به پایان برد و گفت: «در صورت عادیسازی هنجارشکنی با واکنش امت اسلامی مواجه خواهید شد.» در این هنگام طیفی از دانشجویان که متمایل به تنش آفرینی بودند ایستادند و وی را تشویق کردند.
پس از این فعال دانشجویی، هادی انبازپور دبیرکل انجمن دانشگاه علوم پزشکی شیراز از نقطه مقابل به نقد ایده وفاق پرداخت و گفت: «چرا دولت پزشکیان یکپارچه نیست؟ بسیاری از استانداران و معاونان شما درست انتخاب نشده اند! چرا افراد شاخص جریان حامی رئیسجمهور در دولت نیستند؟ آیا آنها در تصمیمسازیها هستند یا حذف شدهاند؟»
مهدی نصرتی نماینده دفتر تحکیم وحدت نیز از جمله افرادی بود که از رویداد هفته دیزاین تهران، ماراتن کیش و وضعیت حجاب در حضور رئیس جمهور شکایت کرد. اما پس از وی سیدیاسین حسنزاده دبیر انجمن اسلامی تهران پشت تریبون رفت و با بیان اینکه در وضعیتی هستیم که نه میمیریم و نه زنده میمانیم اظهار کرد: «ما درگیر دوگانه های فرضی هستیم و کسی نمی تواند آن را گردن دشمن فرضی بیاندازد. مدیران به جای حل مسئله صرفا مدیریت بحران میکنند و پدیده سیم کارتهای سفید به جای رفع فیلترینگ نمونهای از آن است. امروز با اندیشههای قرون وسطی سعی میکنیم جامعهای در قرن ۲۱ را اداره کنیم که باعث شده تا هر راهحلی خود به بحران تبدیل شود اما راه حل آن بازگشت به مردم است. چرا دیگر میزان رای ملت نیست!»
مدیران به جای حل مسئله صرفا مدیریت بحران میکنند، پدیده سیم کارتهای سفید به جای رفع فیلترینگ نمونهای از آن است.
در ادامه مراسم هنگامی که نماینده بسیج دانشجویی پشت تریبون قرار گرفت بخشی از حضار که بیشتر از طیف دانشجویی وی بودند ایستاده او را تشویق کردند. وی به بخشی از سخنان دبیر انجمن اسلامی تهران واکنش نشان داد و گفت: «اتفاقا میزان رای ملت است. برخی با برهنگی درصدد عقده گشایی فرهنگی هستند.» وی سپس به انتقاد از چند تن از وزرا پرداخت و خطاب به رئیسجمهور گفت: «انتقادات را مکتوب میکنیم و لطفا پاسخ دهید.
سرانجام پس از سخنرانی ۹۰ دقیقهای فعالان دانشجویی و مریم ذوالفقاری دختر احمدرضا ذوالفقاری دانشمند هستهای دانشگاه شهید بهشتی که در جنگ ۱۲ روزه به شهادت رسید، ساعت ۱۰:۳۵ دقیقه نوبت به سخنرانی رئیسجمهور رسید. هنگامی که پزشکیان در حال رفتن به سوی جایگاه بود، چند دانشجو که بیشتر در ردیفهای جلو نشسته بودند و هرازگاهی تلاش میکردند فضا را متشنج کنند «شعار مرگ بر ضد انقلاب» دادند. البته دانشجویی دیگری از همین طیف که کمی دور افتاده بود، فریاد زد: «آقای پزشکیان لطفا مرزبندی خود را با فتنه و فتنهگران روشن کنید.»
این دسته از حضار حتی در مواردی سخنان نمایندگان دانشجویی همسو با دولت وفاق و جریان سیاسی حامی آن را با «هو کردن» نواختند، البته زمانی که نوبت به رئیسجمهور رسید در نقد این رویه پاسخهایی داد که در جای خود قابل تامل است. پزشکیان در بخشی از سخنانش با اشاره به این رفتار تند گاه و بیگاه اما معدود دانشجویان اظهار داشت: «به جای این رفتار باید به شکلی منطقی نظرمان را بگوییم و یکدیگر را اقناع کنیم، آیا این رفتار «برازنده دانشگاه» است. با فحش دادن به من کاری درست نمی شود.»
اما اظهارات رئیسجمهور باز هم با اعتراضاتی از گوشه و کنار جمعیت مواجه شد. یکی از دانشجویان با صدای بلند گفت: «طرح دادیم اما نمیپذیرید!»، رئیس جمهور نیز در پاسخ گفت: «طرحتان را به اساتیدتان بدهید تا به دست ما برسانند و بررسی کنیم. بارها گفتهایم اگر کسی نظر کارشناسی دارد این گوی و این میدان نظرتان را بگویید، تابع نظر کارشناسی هستیم. اختیار میدهیم بروید اجرا کنید.»
در بخش دیگری از سخنان رئیسجمهور باز هم برخی دانشجویان به مسئله حجاب اعتراض کردند. پزشکیان نیز در پاسخ گفت: «در زمان کرونا و جنگ اخیر دختر و داماد من فداکاری کردند در کنارم ماندند اما دخترم در بسیاری از مسائل با من بحث میکند و نظر من را قبول ندارد. آیا به این معنی است که من را قبول ندارد. آیا باید کسی را که جور دیگری فکر میکند هو کنیم و دشمن بدانیم؟ ما اینجا با هم نشستیم اما نمیتوانیم همدیگر را تحمل کنیم. در دوران دانشجویی با دیدگاههای مختلفی مواجه بودیم و هر کسی میگفت فقط من میتوانم «ایران را بسازم» اما یاد گرفته بودیم یکدیگر را هو نکنیم. راه حل پذیرفتن تفاوتها و انگ نچسباندن است»
پزشکیان همچنین در واکنش به فریاد یکی از دانشجویان درباره تعارض فیلترینگ و خط سفید گفت: «بدترین کاری که در این کشور با آن روبرو هستیم «فیلترینگ» است و دستور دادم خط کسانی که سفید است را هم سیاه کنند.» پزشکیان با این وعده مراسم روز دانشجو ۱۴۰۴ را در میان تشویق و شور و هیجان حضار به پایان رساند و خاطره ای دیگر از یک روز دانشجو با حضور رئیس دولت وفاق و عدالت در دفتر ۱۶ آذر به ثبت رسید.
