به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ روزنامه «جوان» نوشت: با قدرتمندتر شدن متحدان ایران در عراق و توسعه همکاری‌های دو کشور در بخش انرژی، ایالات متحده با ریسک نابودی روابط باقیمانده خود با دولت عراق روبه‌رو است. اسناد افشا شده پنتاگون در اواخر مارس نشان می‌دهد نیروهای ارتش ایالات متحده بر سر چگونگی برخورد با عراقی‌های مورد حمایت ایران اختلاف‌نظر دارند. این گروه‌ها در ماه‌های اخیر حملات مختلفی را علیه پادگان‌ها و نیروهای متحد امریکا انجام داده‌اند.

در ۲۶ مارس امسال، ایالات متحده، معافیت تحریمی بغداد را در بخش خرید گاز طبیعی از ایران تمدید کرد. کاخ سفید تلاش می‌کند تا برای کاهش نفوذ اقتصادی و نظامی ایران در کشور عراق از ابزارهای موجود استفاده کند. تداوم روابط دوستانه واشنگتن و بغداد در گروی محدود شدن نقش‌آفرینی تهران خواهد بود.

با همه‌گیری ویروس کرونا و سقوط قیمت نفت، دولتمردان عراقی با شرایط دشواری روبه‌رو هستند. اختلافات گروه‌های سیاسی در مورد تعیین نخست وزیر آینده نیز به پیچیده‌تر شدن اوضاع منجر شده‌است. ایالات متحده به عنوان رهبر مبارزه با تروریسم جهانی با آینده‌ای نامعلوم روبه‌رو است. امریکایی ها، گروه‌های شبه‌نظامی فعال در عراق (به ویژه گروه‌های دارای روابط نزدیک با ایران نظیر کتایب حزب الله) را عامل پیشبرد راهبردهای ایران در منطقه خاورمیانه می‌دانند.

اما تلاش برای کاهش تأثیرگذاری کتایب حزب الله و سایر سازمان‌های شبه نظامی در کشور عراق با چالش‌های زیادی روبه‌رو خواهد بود. میزان حمایت مردمی از این گروه‌ها متفاوت است، اما این گروه‌ها در احزاب سیاسی و جامعه عراق ریشه دوانده‌اند و یکی از زیرمجموعه‌های اساسی نیروهای امنیتی عراق و دولت این کشور در سال‌های اخیر بوده‌اند. بدین ترتیب پس از هر حمله نیروهای امریکایی به یکی از مراکز این گروه‌ها، دولت عراق با هزینه‌ها و پیامدهای سیاسی آن باید دست و پنجه نرم کند.

با وجود فشارهای ایالات متحده، رهبران بغداد برای کنترل فعالیت‌های این گروه‌های شبه‌نظامی که برای بقا و تحقق اهداف تهران می‌جنگند، با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند. گویی بغداد در رقابت‌های کنونی تهران و واشنگتن، بی‌دفاع‌تر از همیشه شده‌است.

مقابله با گروه‌های شبه‌نظامی باعث شد تا امریکایی‌ها در به قدرت رساندن عدنان الزرفی که روابط دوستانه‌ای با آن‌ها دارد، ناکام شوند. وی در رایزنی‌های خود با گروه‌های عراقی بر محدود کردن گروه‌های شبه‌نظامی حامی ایران تأکید داشت.

دولت عراق که از اکتبر ۲۰۱۹ میلادی و استعفای نخست وزیر تاکنون در بن‌بست سیاسی قرار دارد، پس از حملات نظامی به پایگاه‌های گروه‌های شبه‌نظامی، این اقدامات را محکوم کرده‌است. در این شرایط، واشنگتن در حال جابه‌جایی نیروهای نظامی خود در عراق است. آن‌ها این اقدامات را در چارچوب هدف بلندمدت خروج از عراق اجرا کرده‌اند، اما این راهبرد با واکنش‌های متفاوت دولتمردان عراقی روبه‌رو شده‌است. دوستان ایران از این شرایط خوشحالند، اما گروه‌های نزدیک به واشنگتن معتقدند با کاهش حضور امریکا ممکن است شاهد قدرت گرفتن مجدد داعش و سایر گروه‌های تروریستی باشیم.

فشار تحریم‌ها

با تداوم تهدیدهای تحریمی ایالات متحده، ممکن است اقتصاد ناپایدار عراق به سوی بی‌ثباتی بیشتر سوق پیدا کند.

عراق با همه‌گیری ویروس کرونا و سقوط قیمت نفت به عنوان مهم‌ترین منبع تأمین بودجه این کشور روبه‌رو است.

در سال‌های اخیر، کاخ سفید بارها از رهبران عراق خواسته تا وابستگی خود را به منابع انرژی ایران پایان دهد، اما در ماه‌های اخیر شاهد افزایش این فشارها با کاهش زمان معافیت‌های تحریمی به ۳۰ روز هستیم. در صورت عدم تمدید این معافیت‌ها، خرید گاز از ایران مشمول تحریم‌های واشنگتن خواهد شد.

بغداد تلاش‌هایی برای جایگزینی گاز خریداری شده از ایران در سه سال آینده انجام خواهد داد. هرچند در سال گذشته، شاهد افزایش میزان واردات گاز از همسایه شرقی بوده‌ایم. تحقق این هدف در گروی میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری خارجی و کاهش گاز همراه سوزانده شده در فلرهای میادین نفتی است. فراموش نکنید که عراق فاقد میادین گازی مستقل قابل‌توجه است.

اینک با شوک اقتصادی دوگانه کرونا و سقوط قیمت‌ها، تحقق این هدف دور از انتظار خواهد بود. اوپک در موضع ضعف قرار دارد و توافق‌های کاهش تولید نتوانسته تأثیر قابل‌توجهی بر قیمت طلای سیاه بر جای گذارد. در دو ماه فوریه و مارس، عراقی‌ها میزان مشابهی نفت صادر کردند، اما درآمد ماه مارس آنان ۲ میلیارد دلار کمتر بوده‌است.

هیچ چشم‌انداز مشخصی برای پایان این همه‌گیری و پیامدهای اقتصادی آن وجود ندارد. این بحران اقتصادی و سلامتی، توانایی دولت عراق برای توازن بودجه و ارائه خدمات دولتی را تضعیف خواهد کرد. همچنین اجرای تغییرات ساختاری گسترده در بخش انرژی و برق را باید به فراموشی بسپاریم.

بحران‌های پیاپی در راهند

می‌توان پیش‌بینی کرد که کرونا تأثیرات فاجعه‌آمیزی بر اقتصاد عراق بر جای خواهد گذاشت. هرچند در کوتاه‌مدت و با حضور مردم در خانه‌ها برای جلوگیری از گسترش ویروس، شاهد کاهش راهپیمایی‌ها و اعتراضات ضد دولتی خواهیم بود، اما در آستانه فصل تابستان، وجود این ویروس مرگبار در کنار کمبود آب سالم و برق می‌تواند بار دیگر شعله اعتراضات را روشن کند. اگر حملات هوایی ارتش امریکا به پایگاه‌های کتایب حزب‌الله و سایر گروه‌های شبه‌نظامی هوادار ایران ادامه یابد، ممکن است شاهد افزایش اعتراضات مردمی در عراق به دلیل مخالفت با قرار گرفتن در میانه رویارویی تهران و واشنگتن باشیم.

واشنگتن نمی‌خواهد در مسیر مقابله با توسعه نفوذ ایران، عراقی‌ها را از دست دهد. به همین دلیل فشارهای اقتصادی و سیاسی کنونی با هدف تغییر موضع بغداد صورت می‌گیرد. جنگ کاخ سفید با تروریسم در خاورمیانه و پشتیبانی از گروه‌های کرد شرق سوریه بدون حضور نظامی در عراق نمی‌تواند به نتایج قابل‌قبولی دست یابد. هرچند نشانه‌های شکست در راهبردهای پرهزینه واشنگتن در کشور عراق بیش از گذشته هویدا شده‌است.