به گزارش خبرنگار اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ با توجه به شرایط اقتصادی موجود و پیشینه تاریخی ایرانیان در حکومت داری و مدیریت اقتصادی کشور این روزها بحث مالیات یکی از داغ ترین بحث های مدیریتی کشور است، از مالیات برخانه های خالی گرفته تا مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر خانه های خالی و ... .

از طرفی ضعف ساختارمند مالیات گیری های موجود و شکاف عجیب مالیاتی بین ثروتمندان و دیگر اقشار جامعه بر اهمیت پرداخت دقیق و علمی به این مسئله افزوده است؛ تا جائیکه در برخی موارد کارگران و کارمندان تا چندین برابر بخش ثروتمند جامعه مالیات می دهند.

بر همین اساس سعی کردیم در این گزارش به پرداخت دانشگاهیان به مسئله مالیات بپردازیم و پژوهش های علمی در این حوزه را به صورت نموداری و آماری بررسی کنیم:

شمار پژوهش ها در سال

شمار در مقاطع تحصیل

کارشناسی ارشد 2842 ، دکتری تخصصی 152 ، پایان نامه دکتری 22 ، دکتری حرفه ای 3

شمار در کلیدواژه

شمار در سازمان

نکته جالب توجه سهم بالای دانشگاه آزاد در این زمینه است که به تنهایی اکثریت قاطع این پژوهش ها را در بر می گیرد.

شمار در پژوهشگر پراثر

شمار در رشته

اقتصاد 387 ، مدیریت 161 ، تاریخ 81 ، حقوق 61 ، بازرگانی و امور مالی  59

شمار در موضوع

پرداخت جالب توجه تاریخ خوان ها و تاریخ دانان دانشگاهی به مسئله مالیات از نکات قابل توجه این آمار هاست، در همین راستا از لحاظ تاریخی مسئله پرداخت مالیات را در این زمینه بررسی می کنیم.

تاریخچه مالیات

ایرانیان از زمان هخامنشیان برای دریافت مالیات و امورمالی کشور دفاتر و سازمانهای مرتبی داشتند. در زمان ساسانیان اخذ مالیات صورت کاملتری داشت و سه نوع مالیات به نامهای اراضی، سرشماری و سرانه دریافت می شد. پس از ظهور اسلام و در زمان حجاج بن یوسف ثقفی دفاتر مالیاتی از فارسی به عربی برگردانده شد اما در دوره سلجوقی با دستور عبدالملک کندری، وزیر طغرل، دفاتر مالیاتی مجدداً به فارسی نگارش یافت. وزیر مالیه، قبل از مشروطیت مامور شخص پادشاه بود و شاه تمام درآمدها و عواید کشور را در اختیار داشت و وزیر مالیه بودجه کشور را تنظیم می کرد و در مرکز هر استان مستوفی مسئول امور مالیاتی بود.

هزینه های دربار، جنگها و مقرری ها از این محل تامین می شد. در زمان امیرکبیر، بسیاری از این مقرری ها قطع و وصول مالیات که درآن زمان خراج نام داشت، ضابطه مند شد، اما با کشته شدن امیرکبیر روند اصلاحات متوقف و وضع به شکل سابق برگشت. پس از پیروزی انقلاب مشروطه در سال ۱۲۸۵، اولین کابینه قانونی تشکیل و ناصرالملک به عنوان نخستین وزیر مالیه از مجلس شورای ملی رأی اعتماد گرفت و به دستور او محل کنونی رادیو تهران که محل اداره گمرک بود، به وزارت مالیه اختصاص یافت. در سال ۱۲۸۹ ادارات هفتگانه مالیه تصویب وتشکیل شد. مهمترین ادارات درآن زمان خزانه داری کل، گمرک و وصول عایدات بود. پس از مدتی محل وزارت مالیه به پارک اتابک، محل کنونی سفارت شوروی سابق انتقال یافت.

در سال ۱۲۹۴ وزارت مالیه به نُه اداره تقسیم شد که عبارت بودند از: دایره وزارتی، تشخیص عایدات و خالصه جات ومسکوکات، خزانه داری کل و دیون عمومی، گمرکات، محاکمات مالیه، کمیسیون تطبیق حوالجات، پرسنل و ملزومات و مجلس مشاور عالی برای محاکمات اداری.

ازسال ۱۳۰۰ به بعد دگرگونی های زیادی در وزارت مالیه رخ داد، از جمله این که حدود چهل شرکت دولتی تأسیس و بعداً منحل گردیدند و سازمان به دو قسمت مالی و اقتصادی تقسیم و به وسیله دو معاون و هفت مدیر اداره می شد. در سال ۱۳۲۹ سازمان وزارت دارایی با تقلیل ادارات به تصویب رسید. با وقوع انقلاب اسلامی ساختار وزارت امور اقتصادی و دارایی دچار تغییرات چندانی نشد و وصول درآمدهای مالیاتی همچنان از وظایف این وزارتخانه بود. تا اینکه در چارچوب اهداف برنامه سوم توسعه اقتصادی، طرح ساماندهی اقتصادی و سیاستهای دولت در زمینه اصلاح ساختار اقتصادی به عهده این وزارتخانه گذاشته شد.

از مهم ترین اقدامات این وزارتخانه اصلاح نظام مالیاتی بود که شامل موارد زیر می شد:

ـ تشکیل سازمان امورمالیاتی
ـ اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم
ـ روزآمد کردن نظام مالیاتی کشور 

تشکیل سازمان امور مالیاتی

سازمان امور مالیاتی کشور به موجب ماده ۵۹ قانون برنامه سوم، درسال ۱۳۸۰ تشکیل و نمودار تشکیلاتی آن در بخش ستاد سازمان در اوایل سال ۱۳۸۱ و تشکیلات ادارات کل امور مالیاتی استانها به تأیید سازمان مدیریت وبرنامه ریزی رسید. با تشکیل سازمان امور مالیاتی، بودجه این سازمان از وزارت امور اقتصادی و دارایی تفکیک شد و در حال حاضر با خرید ساختمان جدید در حال انتزاع نهایی از وزارت امور اقتصادی و دارایی است و در هم اینکه با انتصاب مدیران کل امورمالیاتی، تشکیلات ادارات کل مالیاتی در حال استقرار است.